Công nghệ 10 Bài 37: Một số vắc xin và thuốc thường dùng để phòng và chữa bệnh cho vật nuôi

a. Khái niệm

- Vắc xin là những chế phẩm sinh học được chế tạo từ các sinh vật gây bệnh (vi khuẩn hoặc virrut) để đưa vào cơ thể vật nuôi nhằm kích thích cơ thể tạo ra kháng thể chống lại chính loại mầm bệnh đó. Khả năng này gọi là khả năng miễn dịch.

- Vắc xin dùng để phòng bệnh bằng cách tạo cho cơ thể khả năng chủ động chống lại tác nhân gây bệnh trước khi bị chúng xâm nhập.

b. Đặc điểm của các loại vacxin thường dùng.

Vắc xin có thể được sản xuất theo công nghệ gen hay phương pháp truyền thống

Hiện nay nước ta dùng vắcxin theo phương pháp truyền thống. Tuỳ theo công nghệ sản xuất, vắc xin truyền thống phân thành hai loại là vắc xin vô hoạt và vắc xin nhược độc, đặc điểm như sau:

- Một số loại vắc xin thường dùng

a. Khái niệm: Kháng sinh là những loại thuốc dùng để đưa vào cơ thể nhằm tiêu diệt vi khuẩn, nguyên sinh động vật và nấm độc gây bệnh cho cơ thể.

b. Một số đặc điểm và nguyên tắc sử dụng thuốc kháng sinh.

- Đặc điểm thuốc kháng sinh

+ Mỗi loại thuốc kháng sinh có tác dụng với một loại mầm bệnh nhất định nên chỉ có tác dụng khi điều trị đúng bệnh.

+ Kháng sinh tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh nhưng đồng thời cũng phá hoại sự cần bằng sinh học của tập đoàn vi sinh vật trong đường tiêu hóa, tạo điều kiện phát sinh các bệnh khác.

+ Sử dụng kháng sinh không đủ liều lượng trong thời gian dài dễ làm cho vi khuẩn biến đổi, trở nên kháng thuốc, khó trị bệnh.

+ Dùng kháng sinh dài ngày, thuốc lưu tổn trong sản phẩm (thịt, trứng, sữa,…). Người tiêu dùng sử dụng các sản phẩm này ảnh hưởng đến sức khoẻ. Do vậy, phải ngừng sử dụng thuốc kháng sinh trước khi mổ thịt vật nuôi từ 7 đến 10 ngày.

- Nguyên tắc sử dụng thuốc kháng sinh: Dùng thuốc kháng sinh đúng chỉ dẫn (đúng thuốc, đủ liều, phối hợp với các loại thuốc khác)

c. Một số thuốc kháng sinh

- Penicillin: diệt các vi khuẩn gây bệnh nhiệt thán, lợn đóng dấu, uốn ván, viêm phổi,… và các vết thương có mủ, mụn nhọt

- Streptomyxin: điều trị các bệnh viêm phổi, viêm phế quản, các bệnh viêm nhiễm trùng đường ruột. Thuốc ít bị phá huỷ trong đường tiêu hoá nên có thể cho uống để điều trị nhiễm khuẩn đường ruột.

- Kháng sinh từ thảo mộc: phytoncid từ hành, alicin từ tỏi, tomatin từ cà chua, berberin từ cây hoàng đằng. Một số cây có tính kháng sinh cao: Gỗ vang, sài đất, bồ công anh.

- Một số loại kháng sinh thường dùng

Bài 1: Một số thuốc kháng sinh thường dùng trong chăn nuôi và thủy sản?

A. Penixilin

B. Streptomyxin

C. Kháng sinh từ thảo mộc

D. Cả A, B, C đều đúng

Hướng dẫn giải:

- Đáp án: D. Cả A, B, C đều đúng

- Giải thích: Một số thuốc kháng sinh thường dùng trong chăn nuôi và thủy sản:

• Penixilin.
• Streptomyxin.
• Kháng sinh từ thảo mộc.

Bài 2: Kháng sinh được sử dụng trong trường hợp nào? Khi sử dụng kháng sinh cần chú ý những đặc điểm gì?

Hướng dẫn giải:

- Thuốc kháng sinh là chất có tác dụng ngăn cản, kìm hãm sự sống, sự sinh sản và phát triển của vi khuẩn. Tạo điều kiên cho các cơ chế đề kháng của cơ thể.

- Có loại kháng sinh lấy từ nấm (chiết xuất từ những nấm vi sinh vật khác nhau hoặc chế tạo bằng tổng hợp) và kháng sinh hóa học (ví dụ Sunfamid).

- Muốn trị bênh tốt, hiệu quả phải dùng kháng sinh sớm và liều cao liên tục. Kháng sinh được chọn phải có hoạt lực với vi khuẩn đã xác định và có khả năng khuếch tán trong ổ có vi khuẩn. Nếu điều trị kháng sinh không đúng phương pháp có nguy cơ tạo nên những dòng vi khuẩn kháng thuốc chống lại kháng sinh.

- Có thể dùng kháng sinh thêm vào thức ăn nhưng với liều lượng thấp (vài gam/1 tấn thức ăn). Không phải với mục đích chữa bệnh mà nhằm kích thích sinh trưởng của súc vật non, tăng tỉ lệ hấp thu thức ăn, giảm tỉ lệ chết vật nuôi non. Tuy nhiên nếu bổ sung kháng sinh vào thức ăn không đúng phương pháp có thể gây hậu quả xấu đó là tạo ra các dòng vi khuẩn kháng thuốc chống lại kháng sinh đã dùng.

+ Phải dùng đúng liều chỉ định

+ Penicilin không dùng với vật nuôi có tiền sử choáng, di ứng với penicilin.

+ Dùng kháng sinh khi đã có chỉ định càng sớm càng tốt.

+ Xác định đúng liều lượng với từng loại vật nuôi.

- Khi uống, tiêm kháng sinh và các loại vắc xin cho vật nuôi nếu thấy các triệu chứng như: bồn chồn, quay cuồng, khó thở, cánh mũi phập phồng, toàn thân mệt mỏi, run rẩy, chảy rãi rớt, mẩn ngứa, mề đay, ban đỏ, xuất huyết ở vùng niêm mạc ở những nơi da mỏng, ít lông, sốt hôn mê... đó là hiện tượng choáng phản vệ.

Câu 1: Hãy kể tên một số loại thuốc kháng sinh thường dùng trong chăn nuôi

Câu 2: Kể tên một số loại văc xin thường dùng và đặc điểm của chúng.

Câu 3: Em hãy phân biệt sự khác nhau trong vai trò của vacxin và thuốc kháng sinh trong việc phòng và điều trị bệnh cho vật nuôi.

Câu 1: Muốn trị bệnh tốt, hiệu quả cần:

A. Dùng kháng sinh không đủ liều và liên tục

B. Dùng kháng sinh trong thời gian dài

C. Phải dùng kháng sinh đúng liều chỉ định

D. Tất cả đều đúng

Câu 2: Vai trò của thuốc kháng sinh là:

A. Ngăn cản sự sống và phát triển của vi khuẩn

B. Kìm hãm sự sinh sản của vi khuẩn

C. Tạo điều kiên cho các cơ chế đề kháng của cơ thể.

D. Cả 3 đáp án trên

Câu 3: Như thế nào là dùng thuốc kháng sinh đúng chỉ dẫn?

A. Phối hợp với các loại thuốc khác để tăng hiệu quả trị bệnh

B. Dùng kháng sinh dài ngày và tồn lưu trong sản phẩm

C. Sử dụng kháng sinh không đủ liều lượng

D. Sử dụng kháng sinh vượt quá liều lượng

Câu 4: Chọn 1 phát biểu đúng khi nói về vac xin?

A. Vac xin dùng để phòng bệnh sau khi bị các tác nhân gây bệnh xâm nhập

B. Vac xin chỉ dùng để phòng bệnh cho những vật nuôi chưa bị nhiễm bệnh.

C. Vac xin chỉ dùng để phòng bệnh cho những vật nuôi đã bị nhiễm bệnh.

D. Tất cả đều sai

Câu 5: Loại vacxin nào thường được sử dụng trong chăn nuôi?

A. Vắc xin phó thương hàn

B. Vắc xin tụ huyết trùng trâu, bò

C. Vắc xin dịch tả

D. Tất cả đều đúng

- Sau khi học xong bài này các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm sau:

• Phân biệt được vai trò của thuốc kháng sinh và vắc xin trong việc phòng chống bệnh cho vật nuôi.
• Hiểu được đặc điểm quan trọng của vắc xin và thuốc kháng sinh có liên quan đến việc bảo quản và sử dụng thuốc.
• Biết được một số loại thuốc vắc xin, thuốc kháng sinh thường dùng trong chăn nuôi.