Cây seo gà - Điều trị bệnh tiêu chảy và kiết lỵ
Cây seo gà loài cây mọc khá phổ biến ở phía Bắc nước ta, từ lâu trong dân gian cây seo gà đã được biết tới là một vị thuốc có tác dụng điều trị bệnh tiêu chảy và kiết lỵ rất hay. Cây seo gà cái tên nghe rất lạ và đặc biệt, tuy vậy bạn biết không từ lâu loài cây này đã là một vị thuốc điều trị bệnh đường tiêu hóa cực hay. .
Mục lục nội dung
Còn gọi là phượng vĩ thảo, theo gà, phượng vĩ.
Tên khoa học Pteris multiỷida Poir. (P. Serrulata L.f.).
Thuộc họ Dương xỉ Poìypodiaceae.
Tên seo gà vì lá có một cái seo giống như seo ở đuôi con gà.
1. Mô tả cây
Seo gà là một loại cây nhỏ, thân cỏ, cao trung bình 15-25cm, có cây cao hơn. Lá bắt thụ có cuống mang dìa, dài 6-12cm, phiến lá dài 8- 25cm chia thành nhiều phiến nhỏ dài, mép có răng cưa, phiến nhỏ ở đầu lá dài hơn cả, thoạt nhìn trông giống như những cành của cây. Lá hữu thụ có cuống dài 10-50cm, phiến lá dài 10- 40cm, cũng chia thành nhiều phiến lá nhỏ. Giữa các phiến lá nổi rõ gân chính, từ gân này tỏa ra nhiều gân phụ hình lông chim, xếp song song với nhau. Hai bên mép phiến lá hữu thụ mang cơ quan sình sản gọi là ổ tử nang xếp thành một đường thẳng liên tục.
2. Phân bố, thu hái và chế biến
Seo gà mọc phổ biến ở miền Bắc và miền Trung Việt Nam, thường gặp nhất ở trên những vách đá, vách đất, xung quanh thành giếng, ven đường dí, những nơi thoáng ẩm và mát. Còn thấy mọc cả ở Trung Quốc, Nhật Bản. Bộ phận dùng làm thuốc của cây là thân rễ và lá. Thân rễ nằm ngang dưới mặt đất, chừng 3-4cm, hình cong queo, sần sùi, nhiều .mấu, hơi cứng, vị hơi ngọt, đắng và tê, mùi thơm hắc. Đào về thái mỏng, phơi hoặc sấy khô.
3. Thành phần hóa học
Có tới 11 hợp chất từ cây seo gà đã được xác định bởi Viện Công nghiệp dược phẩm Thượng Hải, Trung Quốc là: apigenin-7-O-β-D-glucopyranosyl-4′-O-α-L-rhamnopyranoside, luteolin-7-O-β-D-glucopyranoside, apigenin-7-O-β-D-glucopyranoside, apigenin, luteolin, naringenin-7-O-β-D-neohesperidoside, apigenin-7-O-β-D-neohesperidoside, apigenin-4′-O-α-L-rhamnopyranoside, (2S,3S)-pterosin C, isovanillic acid và ferulic acid (2)
Sau này các nhà nghiên cứu tiếp tục tìm ra thêm hai hợp chất bimutipterosin A và B từ cây seo gà, đây là các hợp chất đã được báo cáo cho thấy có tác dụng gây độc với dòng tế bào gây bệnh bạch cầu ở người (3)
4. Công dụng và liều dùng
Rễ và lá được dùng làm thuốc chữa đi ỉa chảy, ỉa ra máu, lỵ dưới dạng thuốc sắc hay thuốc ngâm rượu, nước sắc đôi khi còn thấy ra giun.
Rễ, lá sao vàng, tán nhỏ đun với dầu vừng thành thuốc dầu bôi chữa một số bệnh ngoài da của trẻ em. Ngày uống cừ 12 đến 24g rễ hoặc lá khô. Dùng ngoài không kể liều lượng.
Đơn thuốc có seo gà dùng trong nhân dán
Chữa kiết lỵ (trực trùng); Rễ và lá seo gà sao cho thơm 24g, nước 100ml, đun sôi, giữ sôi trong vòng 30 phút. Chia 2 hay 3 lán uống trong ngày chữa lỵ trực trùng.
Đơn thứ hai : Chè tươi 100g, seo gà khô 24g, nước 150ml, đun sôi giữ trong 30 phút. Chia hai hay ba lần uống trong ngày chữa lỵ trực trùng.
Những thông tin mà bài viết tổng hợp được từ dược liệu seo gà chỉ có giá trị tham khảo. Bạn đừng nên tự ý áp dụng bài thuốc nào từ dược liệu này khi chưa tham vấn thầy thuốc hay những người có chuyên môn.
