Giải bài tập SGK Sinh 12 Nâng cao Bài 32: Bằng chứng giải phẫu học so sánh và phôi sinh học so sánh

Thế nào là cơ quan tương đồng? Giải thích như thế nào về kiểu cấu tạo giống nhau và sự sai khác về chi tiết ở các cơ quan tương đồng?

Phương pháp giải

• Xem lại kiến thức về cơ quan tương đồng.
• Các loài có cấu tạo giải phẫu càng giống nhau thì càng có quan hệ họ hàng càng thân thuộc.

Hướng dẫn giải

• Cơ quan tương đồng (cơ quan cùng nguồn) là những cơ quan nằm ở những vị trí tương ứng trên cơ thể, có cùng nguồn gốc trong quá trình phát triển phôi cho nên có kiểu cấu tạo giống nhau.
• Kiểu cấu tạo giống nhau của các cơ quan tương đồng phản ánh nguồn gốc chung của chúng. Cơ quan tương đồng phản ánh sự tiến hoá phân li.

Cơ quan thoái hoá là gì? Cho ví dụ về cơ quan thoái hoá ở người?

Phương pháp giải

• Ví dụ: ở các loài động vật có vú, trên cơ thể hầu hết các con đực đều có di tích các tuyến sữa không hoạt động.

Thế nào là cơ quan tương tự? Vì sao nói tương đồng và tương tự là 2 hiện tượng trái ngược nhau?

Phương pháp giải

• Xem lại kiến thức về cơ quan tương đồng và cơ quan tương tự.
• So sánh nguồn gốc, hình dạng, chức năng của cơ quan tương đồng và cơ quan tương tự.

Hướng dẫn giải

• Cơ quan tương tự (cơ quan cùng chức) là những cơ quan có nguồn gốc khác nhau nhưng đảm nhiệm những chức năng giống nhau nên có hình thái tương tự.
• Tương đồng và tương tự là 2 hiện tượng trái ngược nhau vì:
• Tương đồng và tương tự là hai hiện tượng trái ngược nhau vì cơ quan tương đồng nằm ở những vị trí tương ứng trên cơ thể, có cùng nguồn gốc trong quá tình phát triển của phôi nên có kiểu cấu tạo giống nhau
• Cơ quan tương tự là những cơ quan có nguồn gốc khác nhau nhưng đảm nhiệm những chức năng giống nhau nên có hình thái tương tự.

Vì sao các tư liệu phôi sinh học so sánh được xem là những bằng chứng tiến hoá?

Phương pháp giải

• Xem lại Các bằng chứng tiến hóa
• Bằng chứng tiến hóa bao gồm: bằng chứng giải phẫu so sánh, bằng chứng phôi sinh học, bằng chứng địa lý sinh vật, bằng chứng tế bào học và sinh học phân tử.

Hướng dẫn giải

• Sự giống nhau trong phát triển phôi của các loài thuộc các nhóm phân loại khác nhau là một bằng chứng về nguồn gốc chung của chúng. Những đặc điểm giống nhau đó càng nhiều và càng kéo dài trong những giai đoạn phát triển muộn của phôi chứng tỏ quan hệ họ hàng càng gần.
• Dựa vào nguyên tắc này có thể tìm hiểu quan hệ họ hàng giữa các loài khác nhau. Nếu có nhóm loài nào đó trải qua những giai đoạn phát triển phôi gần giống nhau thì dù lối sống và cấu tạo hiện nay của chúng khác nhau rất nhiều ta cũng có thể tin rằng chúng cùng chung một nguồn gốc.

Phát biểu nội dung và nêu ý nghĩa của định luật phát sinh sinh vật?

Phương pháp giải

• Xem lại Các bằng chứng tiến hóa
• Bằng chứng tiến hóa bao gồm: bằng chứng giải phẫu so sánh, bằng chứng phôi sinh học, bằng chứng địa lý sinh vật, bằng chứng tế bào học và sinh học phân tử.

Hướng dẫn giải

• Hai nhà khoa học Đức là Muylơ (Muller) và Hêcken (Haeckel) đã phát biểu định luật phát sinh sinh vật (1886): "Sự phát triển cá thể phản ánh một cách rút gọn sự phát triển của loài".
• Ý nghĩa: Định luật phát sinh sinh vật phản ánh quan hệ giữa cá thể và phát triển chủng loại, có thể được vận dụng để xem xét mối quan hệ họ hàng giữa các loài.

Sưu tầm những tư liệu về bằng chứng giải phẫu so sánh và phôi sinh học so sánh.

Phương pháp giải

• Xem lại Các bằng chứng tiến hóa
• Bằng chứng tiến hóa bao gồm: bằng chứng giải phẫu so sánh, bằng chứng phôi sinh học, bằng chứng địa lý sinh vật, bằng chứng tế bào học và sinh học phân tử.

Hướng dẫn giải

- Bằng chứng giải phẫu so sánh:

• Cổ của hươu cao cổ và cổ của con hà mã đều gồm 7 đốt sống mặc dù chúng khác nhau về độ dài cổ.
• Ruột thừa của người và manh tràng của thỏ là cùng 1 cơ quan.
• Các gai trên thân xương rồng là sự biến dạng của lá.

- Bằng chứng phôi sinh học so sánh:

• Ếch, cóc là lưỡng cư không đuôi nhưng chúng vẫn giữ đuôi trong giai đoạn nòng nọc, chứng tỏ lưỡng cư không đuôi bắt nguồn từ lưỡng cư có đuôi.
• Cá voi trưởng thành không có răng và cổ, nhưng phôi cá voi cũng có răng và cổ, có chi sau và lông mao, chứng tỏ tổ tiên cá voi sống trên cạn.

7. Giải bài 7 trang 132 SGK Sinh học 12 Nâng cao

Hãy chọn phương án trả lời đúng. Những cơ quan nào dưới đây là cơ quan tương đồng?

A. Cánh sâu bọ và cánh dơi.

B. Tuyến nọc độc của rắn và tuyến nước bọt của các động vật khác.

C. Mang cá và mang tôm.

D. Chân chuột chũi, và chân dế dũi.

Phương pháp giải

• Xem lại kiến thức về cơ quan tương đồng.
• Cơ quan tương đồng là cơ quan có cùng nguồn gốc nhưng có chức năng khác nhau.

Hướng dẫn giải

Tuyến nọc độc của rắn và tuyến nước bọt của các động vật khác.

Đáp án B