Giải bài tập SGK Hóa 11 Bài 29: Anken

So sánh anken với ankan về đặc điểm cấu tạo và tính chất hóa học. Cho thí dụ minh họa?

Phương pháp giải

Để giải bài tập này cần nắm vững kiến thức về anken, đồng thời nhớ lại kiến thức về ankan để tiến hành so sánh 2 chất này về đặc điểm cấu tạo và tính chất hóa học.

Hướng dẫn giải

Khác với ankan là phân tử chỉ chứa liên kết xích ma, phân tử anken có chứa 1 liên kết pi kém bền, dễ gẫy, do đó không giống với ankan là cho phản ứng thế là phản ứng đặc trưng, anken cho phản ứng cộng là phản ứng đặc trưng.

Ví dụ:

C₂H₄ + H₂ → C₂H₆

C₂H₄ + Br₂ → C₂H₄Br₂

C₂H₄ + HBr → C₂H₅Br

Ngoài ra anken còn cho phản ứng trùng hợp phản ứng làm mất màu dung dịch thuốc tím.

Ứng với công thức C₅H₁₀ có bao nhiêu đồng phân cấu tạo?

A. 4

B. 5

C. 3

D. 7

Phương pháp giải

Anken có các loại đồng phân:

- Đồng phân về mạch C: 

+ Mạch không phân nhánh

+ Mạch nhánh

- Đồng phân về vị trí liên kết đôi

- Đồng phân cis - trans

Hướng dẫn giải

Chú ý là ứng với công thức C_nH_2n có anken và xicloankan.

Nếu đề hỏi chung chung thì phải cộng cả hai đồng phân anken và xicloankan lại

Đồng phân anken:

CH₂=CH-CH₂-CH₂-CH₃

CH₃-CH=CH-CH₂-CH₃

CH₂=CH-CH(CH₃)-CH₃

CH₃-CH=C(CH₃)-CH₃

CH₃-CH₂-C(CH₃)=CH₂

Đồng phân xicloankan:

Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra khi:

a) Propilen tác dụng với hidro, đun nóng (xúc tác Ni).

b) But-2-en tác dụng với hirdo clorua.

c) Metylpropen tác dụng với nước có xúc tác axit.

d) Trùng hợp but-1-en.

Phương pháp giải

Để giải bài tập này cần nắm vững kiến thức về anken → Viết phương trình minh họa

Hướng dẫn giải

a) CH₂=CH-CH₃ + H₂ → CH₃-CH₂-CH₃

b) CH₃-CH=CH-CH₃ + HCl → CH₃-CH₂-CHCl-CH₃

c) CH₂=C(CH₃)-CH₃ + H₂O → CH₃-C(CH₃)₂-CH₃

d) nCH₂=CH-CH₂-CH₃ → (-CH₂-CH(CH₂-CH₃))_n

Trình bày phương pháp hóa học để:

a ) Phân biệt metan và etilen.

b ) Tách lấy khí metan từ hỗn hợp etilen.

c) Phân biệt hai bình không dán nhãn đựng hexan và hex-1-en.

Viết phương trình hóa học của các phản ứng đã dùng.

Phương pháp giải

a) Metan thuộc ankan, etilen thuộc anken => dựa vào tính chất hóa học khác nhau của 2 chất này để chọn chất phân biệt được chúng 

VD: Dung dịch nước brom

b) Tương tự a)

c) Hexan và hex-1-en cũng 1 chất thuộc ankan và 1 chất thuộc anken => dựa vào tính chất hóa học đặc trưng của chúng để nhận biết 

Hướng dẫn giải

a) Lần lượt cho metan và etilen đi qua dung dịch nước brom, chất nào làm dung dịch nước brom nhạt màu thì đó là etilen, chất nào không làm dung dịch nước brom nhạt màu thì đó là metan.

CH₂=CH₂ + Br₂ ( dd màu nâu đỏ)  → CH₂Br-CH₂Br (dd không màu)

CH₄ không tác dụng với dung dịch nước brom

b) Cho hỗn hợp khí (CH₄ và C₂H₄) đi qua dung dịch nước brom dư, C₂H₄ sẽ tác dụng với dung dịch nước brom, khí còn lại ra khỏi bình dung dịch nước brom là CH₄.(PTHH như câu a)

c)  Lần lượt cho hexan và hex-1-en  đi qua dung dịch nước brom

+ Chất nào làm dung dịch nước brom nhạt màu thì đó là etilen

CH₂=CH-[CH₂]₃-CH₃ + Br₂ ( dd màu nâu đỏ)   → CH₂Br-CHBr-[CH₂]₃-CH₃ (dd không màu)

+ Chất nào không làm dung dịch nước brom nhạt màu thì đó là hexan vì hexan không tác dụng với dung dịch nước brom

Chất nào sau đây làm mất màu dung dịch brom?

A. Butan 

B. But-1-en 

C. Cacbon đioxit 

D. Metylpropan

Phương pháp giải

Để giải bài tập này cần nắm vững tính chất hóa học của ankan và anken

Hướng dẫn giải

Chất làm mất màu dung dịch brom là but-1-en (anken)

Phương trình phản ứng:

H₂C=CH-CH₂-CH₃ + Br₂ → CH₂Br-CHBr-CH₂-CH₃

⇒ Đáp án B.

Dẫn từ từ 3,36 lít hỗn hợp  gồm etilen và propilen (đktc) vào dung dịch brom thấy dung dịch bị nhạt màu và không có khí thoát ra. Khối lượng dung dịch sau phản ứng tăng 4,90gam.

a) Viết các phương trình hóa học và giải thích các hiện tượng ở thí nghiệm trên.

b) Tính thành phần phần trăm về thể tích của mỗi khí trong hỗn hợp ban đầu.

Phương pháp giải

a)  CH₂ = CH₂  + Br₂ → CH₂Br – CH₂Br

CH₂ = CH – CH₃ + Br₂ → CH₂Br – CHBr – CH₃

b) 

Gọi x,y lần lượt là số mol của C₂H₄ và C₃H₆:

\(\left\{ \begin{array}{l}

{n_{hh}} = x + y = 0,15\\

{m_{hh}} = 28x + 42y = 4,9

\end{array} \right. \to \left\{ \begin{array}{l}

x = ?\\

y = ?

\end{array} \right.\)

→ %V C₂H₄  = ?%

→ %V C₃H₆  = ? %

Hướng dẫn giải

Câu a:

Các phương trình hóa học của phản ứng:

CH₂ = CH₂ + Br₂ → CH₂Br – CH₂Br

CH₂ = CH – CH₃ + Br₂ → CH₂Br – CHBr – CH₃

Giải thích: Dung dịch brom bị nhạt màu do brom phản ứng với hỗn hợp tạo thành các hợp chất không màu. Khối lượng bình tăng do các sản phẩm tạo thành là những chất lỏng.

Câu b:

Gọi x,y lần lượt là số mol của C₂H₄ và C₃H₆:

Ta có 3,36 lít hỗn hợp  gồm etilen và propilen: nên x + y = (3,36/22,4) = 0,15    (1)

Khối lượng dung dịch sau phản ứng tăng 4,90gam chính là khối lượng của etilen và propen cho vào nên: 28x + 42y = 4,9   (2)

Từ (1) và (2) ta có hệ phương trình:

\(\left\{ \begin{array}{l}

{n_{hh}} = x + y = 0,15\\

{m_{hh}} = 28x + 42y = 4,9

\end{array} \right.\) 

=> x =  0,1 mol;   y = 0,05 mol

⇒ %V C₂H₄ = 66,7%

⇒ %V C₃H₆ = 33,3%