Soạn bài Ôn tập phần Văn học Ngữ văn 11 siêu ngắn

+ Thơ mới nảy sinh trong hoàn cảnh xã hội thực dân nửa Phong kiến

+ Tác giả thơ mới: tri thức Tây học trong khi tác giả thơ trung đại chủ yếu là các quan lại và nhà nho

+ Thơ mới thể hiện cái tôi cá nhân trong khi thơ trung đại chủ yếu đề cập đến cái ta (mang tính phi ngã)

+ Thơ mới chịu ảnh hưởng thi pháp Văn học Phương Tây trong khi thơ trung đại ảnh hưởng thi pháp Văn học Trung Quốc

Nội dung:

• Lưu biệt khi xuất dương: Bài thơ khắc họa thành công vẻ đẹp lãng mạn và hào hùng của một nhà chí sĩ cách mạng những năm đầu thế kì XX.

• Hầu trời: Qua câu chuyện về một đêm được lên đọc thơ Hầu Trời, Tản Đà đã bộc lộ cái tôi cá nhân tự do, phóng túng cùng sự tự ý thức về tài năng của mình. Đồng thời, nhà thơ cũng bộc lộ niềm mong ước được khẳng định tài năng

Nghệ thuật:

• Lưu biệt khi xuất dương: Hình tượng nghệ thuật mang vẻ đẹp hùng tráng, mang đậm chất sử thi cổ điển.

• Hầu trời: Thơ giàu yếu tố tự sự, sử dụng thể thất ngôn trường thiên nhưng tự do, phóng khoáng, thoát khỏi khuôn mẫu về hình thức

Tính chất giao thời:

• Vẫn mang hình thức của thơ trung đại, hình tượng nghệ thuật đậm chất sử thi cổ điển

• Dấu ấn thơ trung đại ở thể thất ngôn trường thiên

- Quá trình hiện đại hóa thơ ca đầu thế kì XX:

+ Lưu biệt khi xuất dương và Hầu Trời là hai bài thơ sáng tác trong thời kì đầu của quá trình hiện đại hóa thơ cá. Nên dù cho hai bài thơ có mang dấu ấn hiện đại, đặc biệt là thơ Tản Đà rất gần với thơ hiện đại, nhưng ở những bài thơ này vẫn mang dấu ấn của thơ cũ về mặt thi pháp…

+ Đến Vội vàng của Xuân Diệu, ý thức cá nhân được bộc lộ mạnh mẽ, quá trình hiện đại hóa thơ ca mới thực sự hoàn thành

Nội dung tư tưởng và đặc sắc nghệ thuật của các bài thơ:

a) Vội vàng của Xuân Diệu

- Niềm vui sướng khi nhận ra vẻ đẹp của tình yêu và tuổi trẻ nhưng cũng đồng thời thấy được sự hữu hạn trước thời gian cuộc đời. Qua đó, ông đưa ra lời giục giã sống vội vàng, gấp gáp, hết mình với tình yêu tuổi trẻ

- Thơ sử dụng từ ngữ giàu hình ảnh, nghệ thuật nhân hóa, động từ mạnh.

b) Tràng giang của Huy Cận

- Qua bài thơ, Huy Cận đã bộc lộ nỗi buồn sầu trước thiên nhiên rộng lớn, bài thơ thấm đượm tình người, tình đời, lòng yêu nước của tác giả

-  Nghệ thuật đối, từ ngữ giàu tính tạo hình, từ láy...

c) Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử

- Bài thơ là bức tranh đẹp về miền quê đất nước, đồng thời là tiếng lòng của một con người tha thiết yêu đời, yêu người

-  Nghệ thuật nhân hóa, so sánh, điệp, câu hỏi tu từ

d) Tương tư của Nguyễn Bính

- Bài thơ là tâm sự thiết tha của một chàng trai thôn quê gửi tới cô gái nhằm bày tỏ niềm nhớ mong tương tư thầm kín, nỗi chờ mong khắc khoải nhưng vẫn chưa được đáp lại.

- Sử dụng rất nhiều chất liệu và hình ảnh dân gian trong thơ

e) Chiều xuân của Anh Thơ

- Bài thơ khắc họa bức tranh chiều xuân quen thuộc của đồng bằng Bắc Bộ qua các khía cạnh không khí, nhịp sống và những hình ảnh gần gũi giản dị

- Ngôn từ hết sức giản dị, mộc mạc.

a) Chiều tối của Hồ Chí Minh

- Bài thơ miêu tả cảnh thiên nhiên núi rừng lúc chiều tối và hình ảnh khỏe khoắn của người lao động bình dị.

- Bút pháp hiện đại: Hình ảnh quen thuộc nhưng bút pháp tả thực sinh động.

b) Lai Tân của Hồ Chí Minh

- Chỉ bằng bài thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, bài thơ đã phơi bày thực trạng thối nát của xã hội ở Lai Tân

- Bút pháp chấm phá.

c) Từ ấy của Tố Hữu

-  Bài thơ Từ áy là tâm nguyện của người thanh niên yêu nước giác ngộ lí tưởng cộng sản.

- Ngôn ngữ giàu tính dân tộc, gợi cảm, giàu nhạc điệu.

d) Nhớ đồng của Tố Hữu

-  Bài thơ là tâm sự thiết tha của một người chiến sĩ cách mạng đang sống trong hoàn cảnh tù đầy với nỗi niềm nhớ quê hương và niềm khát khao say mê cách mạng, tự do sâu sắc.

- Hình ảnh lựa chọn gần gũi, giản dị.

- Cái đẹp, cái hay, sức hấp dẫn của bài thơ Tôi yêu em thể hiện qua nội dung tư tưởng và nghệ thuật:

- Nội dung: Bài thơ giãi bày tâm trạng nhiều mâu thuẫn giữa lí trí và tình cảm của nhân vật trữ tình, từ đó bộc lộ khát vọng tình yêu mãnh liệt. Đồng thời, bài thơ cũng gửi gắm lời cầu chúc chân thành, cao thượng

- Nghệ thuật: Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, hàm súc, Giọng điệu thơ chân thực, sinh động, lúc phân vân, ngập ngừng khi kiên quyết, day dứt…

Hình tượng nhân vật Bê- li- cốp trong truyện ngắn Người trong bao:

• Bê-li-cốp là hiện thân của kiểu người trong bao, lối sống trong bao, tính cách trong bao.

• Khi Bê-li-cốp còn sống: Cách sống của Bê-li-cốp có ảnh hưởng ghê gớm đến cộng đồng, xã hội

• Khi Bê-li-cốp chết: Mặc dù Bê-li-côp chết, nhưng những kiểu người như hắn thì vẫn còn tồn tại và có sự ảnh hưởng dai dẳng, nặng nề đối với nước Nga lúc bấy giờ.

Hình tượng nhân vật Giăng Van- giăng trong Người cầm quyền khôi phục uy quyền: Hình tượng một con người cao cả, hiện thân của tình yêu thương.

Ông là một con người của tình yêu thương và lòng nhân đạo và không bao giờ chịu khuất phục trước cường quyền.