Giải bài tập SGK Vật lý 9 Bài 49: Mắt cận và mắt lão

Hãy chọn những biểu hiện mà em cho là triệu chứng của tật cận thị.

- Khi đọc sách, phải đặt sách gần mắt hơn bình thường.

- Khi đọc sách, phải đặt sách xa mắt hơn bình thường.

- Ngồi dưới lớp, nhìn chữ viết trên bảng thấy mờ.

- Ngồi trong lớp, nhìn không rõ các vật ở ngoài sân trường.

Phương pháp giải

Khi mắt có tật cận thị thì chỉ có thể nhìn thấy được các vật ở gần; muốn nhìn xa, mắt phải điều tiết

Hướng dẫn giải

Những biểu hiện của tật cận thị:

- Khi đọc sách, phải đặt sách gần mắt hơn bình thường.

- Ngồi dưới lớp, nhìn chữ viết trên bảng thấy mờ.

- Ngồi trong lớp, nhìn không rõ các vật ở ngoài sân trường.

Mắt cận không nhìn rõ các vật ở xa hay ở gần mắt? Điểm cực viễn C_v của mặt cận ở xa hay gần hơn mắt bình thường?

Phương pháp giải

Mắt cận có điểm cực viễn ở gần mắt hơn nên chỉ có thể nhìn thấy được các vật ở gần

Hướng dẫn giải

Mắt cận không nhìn rõ những vật ở xa mắt. Điểm cực viễn C_v của mắt cận ở gần mắt hơn bình thường.

Nếu có một kính cận, làm thế nào để biết đó là một thấu kính phân kì?

Phương pháp giải

Thấu kính phân kì cho ảo ảnh nhỏ hơn vật

Hướng dẫn giải

Nếu kính đó cho ảnh ảo nhỏ hơn vật thì đó là thấu kính phân kì.

Giải thích tác dụng của kính cận.

Phương pháp giải

Kính cận giúp điều chỉnh vị trí của điểm cực viễn của mắt cận về lại vị trí của mắt bình thường giúp mắt cận nhìn thấy được các vật ở xa như mắt bình thường

Hướng dẫn giải

- Kính cận là dụng cụ để giúp mắt cận nhìn xa được như mắt thường.

- Để sửa tật cận thị, cần phải đeo kính phân kỳ sao cho:

+ Vật AB cần quan sát ở rất xa (coi như vô cực, khoảng cách từ vật đến kính là d₁ = ∞ ) qua kính sẽ tạo ảnh ảo A’B’ nằm tại điểm cực viễn của mắt người đó

+ Khi đó mắt sẽ nhìn thấy ảnh A’B này mà không cần điều tiết và qua thể thủy tinh của mắt cho ảnh A”B” trên màng lưới như hình vẽ:

Tức là: B’ ≡ C_V (1)

Khi d₁ = ∞ → d’ = f → B’ ≡ F (2)

Từ (1) và (2) → F ≡ C_V

⇒ Vậy kính cận là kính phân kỳ. Muốn nhìn rõ các vật ở xa thì người cận phải đeo kính có tiêu cự thỏa mãn điều kiện tiêu điểm F của kính trùng với điểm cực viễn của mắt: F ≡ C_V

Nếu có một kính lão, làm thế nào để biết đó là một thấu kính hội tụ?

Phương pháp giải

Thấu kính hội tụ cho ảnh ảo lớn hơn vật

Hướng dẫn giải

Nếu kính đó cho ảnh ảo lớn hơn vật thì đó là thấu kính hội tụ.

Giải thích tác dụng của kính lão.

Phương pháp giải

Kính lão giúp điều chỉnh vị trí của điểm cực viễn của mắt cận về lại vị trí của mắt bình thường giúp mắt lão nhìn thấy được các vật ở gần như mắt bình thường

Hướng dẫn giải

- Kính lão là một thấu kính hội tụ có tác dụng để giúp mắt lão nhìn gần được như mắt thường

- Để sửa tật mắt lão, cần phải đeo kính hội tụ sao cho:

+ Vật AB cần quan sát gần qua kính sẽ tạo ảnh ảo A’B’ nằm trong khoảng thấy rõ C_CC_V của mắt người đó

+ Khi đó mắt sẽ nhìn ảnh A’B này qua thể thủy tinh của mắt cho ảnh A”B” trên màng lưới như hình vẽ:

Hãy tìm cách kiểm tra xem kính của bạn em và kính của một người già là thấu kính hội tụ hay phân kì.

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi này cần nắm được đặc điểm của mắt cận, mắt lão và tác dụng của kính cận, kính lão

Hướng dẫn giải

- Đặt kính vào sát trang sách và kéo kính ra từ từ

- Nếu nhìn thấy ảnh dòng chữ qua thấu kính nhỏ hơn dòng chữ thật trên trang sách thì đó là thấu kính phân kì

- Nếu ảnh dòng chữ qua thấu kính mà lớn hơn kích thước thật của dòng chứ thì đó là thấu kính hội tụ.

Hãy tìm cách so sánh khoảng cực cận của mắt em với khoảng cực cận của mắt một bạn bị cận thị và khoảng cực cận của mắt một người già, rồi rút ra kết luận cần thiết.

Phương pháp giải

- Mắt cận có điểm cực viễn gần hơn mắt bình thường nên vị trí xa nhất mà mắt cận có thể nhìn thấy rõ được mà không cần điều tiết sẽ ở vị trí gần hơn mắt bình thường 

- Mắt lão có điểm cực viễn xa hơn mắt bình thường nên vị trí gần nhất mà mắt lão có thể nhìn thấy rõ được mà không cần điều tiết sẽ ở vị trí xa hơn mắt bình thường 

Hướng dẫn giải

Cách so sánh: Ta lấy cái bút nhỏ ra để so sánh

- Khi không đeo kính, bạn bị cận phải để gần mắt hơn em (vì điểm cực viễn C_v gần mắt); người già phải để xa mắt hơn em (vì điểm cực cận C_c xa mắt)

- Muốn nhìn như mắt bình thường bạn bị cận phải đeo kính cận thị (TKPK) để đưa ảnh ảo của vật vào trong khoảng từ C_c đến C_v, còn người già phải đeo TKHT cũng để đưa ảnh ảo vào khoảng từ C_c đến C_v.

⇒ Khoảng cực cận của mắt một bạn bị cận thì nhỏ nhất, rồi đến khoảng cực cận của mắt em và lớn nhất là khoảng cực cận của mắt một người già. Tức là:

(OC_c)mắt cận < (OC_c)mắt thường < (OC_c)mắt lão

- Kết luận:

+ Mắt cận nhìn rõ những vật ở gần, nhưng không nhìn rõ những vật ở xa, mắt cận phải đeo kính phân kì để nhìn rõ các vật ở xa.

+ Mắt lão nhìn rõ các vật ở xa nhưng không nhìn rõ các vật ở gần, mắt lão phải đeo kính hội tụ để nhìn rõ các vật ở gần.