Lịch sử 8 Bài 10: Trung Quốc giữa thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX

- Trung Quốc là một nước lớn, giàu tài nguyên, có nền văn hóa rực rỡ, nhưng từ nửa sau thế kỉ XIX đã suy yếu vì chế độ phong kiến mục nát.

- Từ năm 1840-1842, thực dân ANh gây ra cuộc chiến tranh thuốc phiện, mở đầu quá trình xâm lược Trung Quốc.

- Các nước đế quốc tranh nhau xâu xé Trung Quốc:

+ Đức chiếm tỉnh Sơn Đông.

+ Anh chiến vùng châu thổ song Dương Tử.

+ Pháp thôn tính vùng Vân Nam.

+ Nga, Nhật chiếm vùng Đông Bắc. 

- Cuộc vận động Duy tân ( 1898), Khang Hữu Vi và Lương Khả Siêu chủ trương. Cuộc cải cách thất bại vì lực lượng của phái Duy tân quá yếu.

- Phong trào Nghĩa Hòa đoàn, nghĩa quân tiến công sứ quán nước ngoài ở Bắc Kinh. Liên quân 8 nước kéo vào Bắc Kinh, Nghĩa Hòa đoàn thất bại.

- Đầu thế kỉ XX giai cấp tư sản Trung Quốc bắt đầu tập hợp lực lượng. Đại diện tiêu biểu của phong trào cách mạng tư sản Trung Quôc đầu thế kỉ XX là Tôn Trung Sơn.

- Tháng 8 – 1905, Tôn Trung Sơn thành lập Trung Quốc đồng minh hội và đề ra Học thuyết tam dân ( Dân tộc độc lập, dân quyền tự do và dân sinh hạnh phúc.) Học thuyết này nhằm đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân quốc, thực hiện bình đẳng ruộng đất.

- Diễn biến của cách mạng Tân Hợi:

+ Ngày 10/10/1911, Đồng minh hội lãnh đạo khởi nghĩa Vũ Xương và giành thắng lợi.

+ Phong trào lan khắp miền Nam và tiến lên miền Bắc. Chính quyền Mãn Thanh sụp đổ.

- Ngày 329/12/1911, chính phủ lâm thời được thành lập và tuyên bố thành lập Trung Hoa Dân quốc do Tôn Trung Sơn làm Tổng thống.

+ Tháng 2/1912, Viên Thế Khải lên làm Tổng thống. Cách mạng kết thúc.

- Kết quả: Lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, thành lập chế độ cộng hòa.

- Hạn chế: Không nêu vấn đề đánh đổ đế quốc, không tích cực chống phong kiến, chưa đựng chạm đến giai cấp địa chủ phong kiến, không giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân.

Câu 1: Trình bày quá trình xâm lược Trung Quốc của các nước đế quốc cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX.

Gợi ý trả lời

- Cuộc chiến tranh Trung – Anh nổ ra tháng 6-1840 (chiến tranh thuốc phiện) kết thúc với sự thất bại của Trung Quốc vào năm 1842, đã mở đầu cho quá trình xâm lược của các đế quốc tư bản đối với Trung Quốc, biến nước này từ một quốc gia phong kiến độc lập thành một nước nửa thuộc địa nửa phong kiến.

- Sau khi Anh khuất phục Mãn Thanh, các đế quốc khác cũng lần lượt uy hiếp, buộc nhà Thanh phải kí các hiệp ước bất bình đẳng.

Câu 2: Vì sao các nước đế quốc tranh nhau xâm lược Trung Quốc?

Gợi ý trả lời

- Trung Quốc là thị trường đông dân, giàu tài nguyên, khoáng sản.

- Trong khi đó nửa sau thế kỉ XIX chính quyền phong kiến Mãn Thanh mục nát, suy yếu.

Câu 3: Vì sao các phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX lần lượt thất bại?

Gợi ý trả lời

- Triều đình Mãn Thanh suy yếu, cấu kết với đế quốc.

- Thiếu vũ khí chiến đấu.

- Chưa có sự lãnh đạo của một tổ chức chính trị vững mạnh, thực lực và thế lực của giai cấp Tư sản còn quá yếu.

- Các nước đế quốc đang phát triển mạnh

Bài học tóm tắt tình hình đất nước Trung Quốc giữa thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX. Qua đó, các em nắm được Trung Quốc bị các nước đế quốc chia xẻ và các cuộc đấu tranh của nhân dân Trung Quốc, tiêu biểu là cuộc cách mạng Tân Hợi.