Lịch sử 8 Bài 1: Những cuộc cách mạng tư sản đầu tiên

1.1.1. Một nền sản xuất ra đời

- Về kinh tế:

+ Các xưởng luyện kim, dệt vải, nấu đường,…. bắt đầu xất hiện. Các cưởng này có có thuê mướn công nhân.

+ Thành thị trở thành trung tâm sản xuất và buôn bán sầm uất.

+ Một số ngân hàng được thành lập.

=> Kinh tế tư bản chủ nghĩa xuất hiện.

- Về xã hội

+ Hình thành hai giai cấp mới là Tư sản và Vô sản.

+ Mâu thuẫn xã hội giữa phong kiến và giai cấp tư sản ngày càng gay gắt.

=> Các cuộc đấu tranh phát triển nhiều.

1.1.2. Cách mạng Hà Lan

- Diễn biến

+ Đầu thế kỉ XVI, Nê-đéc-lan là nơi có nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhất ở châu Âu. Nhưng lại chịu sự thống trị khốn khổ của vương quốc Tây Ban Nha.

+ Các cuộc đấu tranh của nhân dân Nê-đéc-lan ngày càng nhiều. Tiêu biểu nhất là cuộc đấu tranh tháng 8/ 1566. Đến năm 1581, các tỉnh miền Bắc ở đây đã thành lập nước cộng hòa với tên Các tỉnh liên hiệp ( Hà Lan).

+ Năm 1648, nền độc lập của Hà Lan chính thực được công nhận.

- Kết quả:

+ Hà Lan giành được độc lập

+ Tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở châu Âu.

+ Là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên trên thế giới.

1.2.1. Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Anh

- Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Anh

Anh được coi là quốc gia có quan hệ tư bản chủ nghĩa lớn mạnh nhất châu Âu với các đặc điểm:

+ Nhiều công trường thủ công ra đời.

+ Nhiều trung tâm công nghiệp, thương mại, tài chính hình thành. Tiêu biểu là Luân Đôn – thủ dô nước Anh.

+ Có nhiều phát minh mới về kĩ thuật, các hình thức lao động hợp lý làm cho năng xuất lao động tăng.

+ Chủ nghĩa tư bản len lỏi vào nông nghiệp bằng hình thức sử dụng các thiết bị máy móc, nguồn nhân công phục vụ cho công nghiệp.

- Hệ quả:

+ Hình thành tầng lớp quý tộc mới. Nông dân nghèo bị chiếm ruộng đất phải đi làm thuê và trở thành các công nhân.

+ Kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ.

+ Mâu thuẫn giữa tư sản, quý tộc mới với độ quân chủ chuyên chế phát triển gay gắt.

1.2.2. Tiến trình cách mạng

- Giai đoạn 1642 – 1648

+ 1640, Quốc hội được triệu tập. Vua Sác-lơ I bị tố cáo cai trị độc đoán, và yêu cầu vua không được tự tiện đặt thuế mới, bắt người mà không đưa ra xét xử. Vua, nhân dân với Quốc hội mâu thuẫn.

+ 8/1642, nội chiến bùng nổ. Quân đội của Quốc hội do Ô-li-vơ Crôm-oen chỉ huy đánh bại quân đội nhà vua. Năm 1648, nội chiến kết thúc.

- 30/1/1649, vua Sác-lơ I bị xử tử. Anh trở thành nước cộng hòa.

- Crôm-oen thiết lập chế độ độc tài. Nhân dân gặp nhiều khó khăn trong đời sống, tiếp tục đấu tranh. Quý tộc mới và tư sản khôi phục chế độ quân chủ, giữ nguyên thành quả cách mạng.

- 12/1688. Quốc hội phế truất vua Giêm Ii, đưa Vin Hem Oran-giơ lên làm vua, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến.

1.2.3. Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tư sản Anh giữa thế kỉ XVII

- Đem lại thắng lợi và quyền hành cho giai cấp tư sản và quý tộc mới.

- Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ.

1.3.1. Tình hình các thuộc địa. Nguyên nhân của chiến tranh

a. Tình hình các thuộc địa

- Bắc Mĩ là khu vực giàu tài nguyên thiên nhiên, đất đai màu mỡ, cư dân lâu đời.

- Trong 2 thế kỉ XVII-XVIII, thực dân Anh tiêu diệt hoặc dồn người dân ( In-đi-an) về phía tây, bắt người da đen ở châu Phi sang làm nô lệ để khai khẩn đất hoang, lập đồn điền.

- Đầu thế kỉ XVIII, thực dân Anh đã thành lập được 13 bang thuộc địa ở Bắc Mĩ theo con đường tư bản chủ nghĩa.

b. Nguyên nhân của cuộc chiến tranh

- Thực dân Anh ngăn cản sự phát triển của công, thương nghiệp của thuộc địa. Dẫn đến mâu thuẫn gay gắt giữa thuộc địa với chính quốc.

1.3.2. Diễn biến của chiến tranh

- 12/1773, nhân dân Bốt-tơn tấn công ba tàu trở chè của Anh.

- Từ 5/9 đến 26/10/1774, Hội nghị lục địa họp đòi vua Anh xóa bỏ các luật cấm vô lý. Nhưng chính quốc không chất nhận.

- 4/1775, chiến tranh bùng nổ do nghĩa quân thuộc địa của Oa-sinh-tơn chỉ huy, thời gian đầu tuy thất bại, nhưng sau đó đã đánh thắng các đợt tấn công của quân Anh.

- 4/7/1775, công bố Tuyên ngôn độc lập, xác định quyền con người và quyền độc lập của các thuộc địa.

- 17/10/1778 Anh phải kí hiệp ước Véc-xai.

1.3.3. Kết quả và ý nghĩa của cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa ở Anh ở Bắc Mĩ

a. Kết quả

- Anh công nhận nền độc lập của 13 bang thuộc địa – một quốc gia mới ra đời – nước Mỹ.

- 1787, Thông qua bản hiến pháp, củng cố vị trí của nhà nước.

b. Ý nghĩa

- Giải phóng Bắc Mĩ, tạo điều kiện cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển.

- Ảnh hưởng đến phong trào đấu tranh giành độc lập của nhiều nước cuối thế kỉ XVIII – đầu thế kỉ XIX.

Câu 1: Hãy nêu những biểu hiện mới về kinh tế, xã hội ở Tây Âu trong các thế kỉ XV – XVII.

Gợi ý trả lời

- Đến thế kỉ XV, yếu tố kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu đã phát triển khá mạnh, với nhiều công trường thủ công như dệt vải, luyện kim, nấu đường... có thuê mướn nhân công.

- Trong xã hội, hai giai cấp mới được hình thành là tư sản và vô sản. Giai cấp tư sản có thế lực lớn về kinh tế, nhưng vẫn là giai cấp bị trị. Vì vậy, mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và nhân dân nói chung với chế độ phong kiến rất gay gắt.

Câu 2: Nêu ý nghĩa lịch sử của các cuộc cách mạng tư sản đầu tiên.

Gợi ý trả lời

Các cuộc cách mạng tư sản đầu tiên có ý nghĩa lịch sử to lớn đã chấm dứt sự đô hộ của ngoại bang (ở Hà Lan), lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế (ờ Anh), giải phóng nhân dân khỏi ách thống trị của chủ nghĩa thực dân (ở Bắc Mĩ), mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở các nước này.

Bài học cung cấp kiến thức về những cuộc cách mạng tư sản đầu tiên trong thời kì xác lập của chủ nghĩa tư bản. Qua đó, các em nắm được sự biến đổi về kinh tế, xã hội Tây Âu, cuộc cách mạng Anh giữa thế kỉ XVII và chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ.