Soạn bài Tiếng hát con tàu Ngữ văn 12 siêu ngắn

- Nhan đề và 4 câu thơ đề từ: Con tàu trong câu thơ con tàu ở đây là biểu tượng của khát vọng lên đường, khát vọng đi xa, hướng tới cuộc sống của đất nước, nhân dân đi tới chân trời của ước mơ lớn. Tiếng hát là niềm say sưa của tâm hồn khi tìm được hướng đi và đang trên hành trình đến với nhân dân, đất nước.

=> Nhan đề bài thơ có thể hiểu là tiếng hát của tâm hồn nhà thơ - một tâm hồn tràn ngập niềm tin vào lí tưởng, vào cuộc đời. Nhà thơ đã hoá thân thành con tàu, hăm hở làm cuộc hành trình đến với Tây Bắc, đến với cuộc sống của nhân dân và đó cũng là đến với cội nguồn của cảm hứng sáng tạo nghệ thuật.

- Khổ thơ đề từ: Khẳng định sự gắn bó của thi nhân với Tây Bắc, một miền đất cụ thể. Cuộc đời rộng lớn của nhân dân, là cuộc đời mới của những con người trẻ tuổi. Thể hiện khát vọng lên đường, hoà mình vào cuộc sông rộng lớn của dân tộc, hướng vào mạch nguồn của đất nước, của nhân dân.

Bố cục:

2 khổ đầu: là nỗi lòng trăn trở. 

9 khổ giữa: khát vọng về với nhân dân.

4 khổ cuối: khúc hát lên đường say mê, tin tưởng.

=> Bố cục thể hiện sự vận động của tâm trạng chủ thể trữ tình: phần đầu có sự day dứt, trăn trở.

- Niềm hạnh phúc lớn lao khi gặp lại nhân dân được nhà thơ thể hiện trong khổ thơ:

"Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũ

Cỏ đón giêng hai, chim én gặp mùa

Như đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữa

Chiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa"

- Nét đặc sắc nghệ thuật: chùm so sánh, liên tưởng hết sức phong phú, độc đáo

=> Niềm hạnh phúc lớn lao của tác giả khi từ bỏ thế giới nhỏ hẹp của cá nhân để về với nhân dân,  nơi chan chứa tình yêu thương, che chở, cưu mang, là nguồn sống, là bầu sinh khí, tiếp sức cho nhân vật trữ tình.

- Hình ảnh nhân dân trong kỉ niệm nhà thơ được thể hiện qua những con người cụ thể qua:

• Người anh du kích

• Thằng em liên lạc

• Người “mế" với hình ảnh “ lửa hồng soi tóc bạc".

=> Những hình ảnh khái quát, tượng trưng cho con người Tây Bắc trong kháng chiến đã được tác giả thể hiện bằng những con người, những câu chuyện cụ thể rất sinh động.

Phân tích những kỉ niệm đó để làm rõ sự gắn bó và lòng biết ơn sâu nặng của nhà thơ với nhân dân.

Những câu thơ thể hiện rõ nhất những chất suy tưởng và triết lí của Chế Lan Viên:

“Khi ta ở chỉ là nơi đất ở

Khi ta đi đất đã hoá tâm hồn"

"Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương"

Nhận xét và đánh giá nghệ thuật sáng tạo hình ảnh của Chế Lan Viên trong bài thơ:

- Hình ảnh: có tính khái quát, màu sắc hiện đại, mang tính triết luận nhưng đậm chất trữ tình. Hình ảnh thường được tổ chức thành từng chuỗi liên kết, tiếp nối, bổ sung nhằm khắc sâu ý tưởng, cảm xúc.

- So sánh liên tưởng: vừa phong phú vừa sắc sảo, độc đáo.

- Ngôn ngữ: trau chuốt, gọt giũa, mang tính bác học.

- Giọng điệu: âm hưởng lôi cuốn.