Địa lí 12 Bài 10: Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa (tiếp theo)
Ở tiết học trước chúng ta đã học về khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, để tiếp tục tìm hiểu về các thành phần tự nhiên khác và ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến hoạt động sản xuất và đời sống, eLib.vn giới thiệu đến các bạn bài thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa (tiếp theo). Các bạn cùng tham khảo nhé!
Mục lục nội dung
1. Tóm tắt lý thuyết
1.2. Các thành phần tự nhiên khác
a. Địa hình
- Xâm thực mạnh ở miền đồi núi:
- Trên các sườn dốc, mất lớp phủ thực vật, bề mặt địa hình bị cắt xẻ, đất bị bào mòn rửa trôi, nhiều nơi trơ sỏi đá; hiện tượng đất trượt, đá lở.
- Ở vùng núi đá vôi hình thành địa hình cácxtơ với các hang động , suối cạn, thung khô.
- Các vùng đồi thềm phù sa cổ, địa hình bị chia cắt thành các đồi thấp xen thung lũng rộng.
- Bồi tụ nhanh ở đồng bằng hạ lưu:
- Rìa phía đông nam các đồng bằng châu thổ sông Hồng và phía tây nam đồng bằng châu thổ sông Cửu Long hằng năm lấn ra biển từ vài chục đến gần trăm mét.
=> Như vậy, quá trình xâm thực – bồi tụ là quá trình chính trong sự hình thành và biến đổi địa hình Việt Nam hiện tại.
b. Sông ngòi
- Mạng lưới sông ngòi dày đặc. Có hơn 2.360 con sông dài trên 10 km, dọc bờ biển cứ 20 km lại gặp một cửa sông, nhưng phần lớn là sông nh
- Sông ngòi nhiều nước, giàu phù sa:
- Chế độ nước theo mùa : Mùa lũ tương ứng với mùa mưa ,mùa cạn tương ứng với mùa khô.
- Chế độ mưa thất thường nên chế độ dòng chảy sông cũng thất thường.
c. Đất
Quá trình feralit là quá trình hình thành đất đặc trưng cho khí hậu nhiệt đới ẩm. Đất dễ bị suy thoái.
=> Nhiệt ẩm cao, quá trình phong hóa diễn ra với cường độ mạnh, mưa nhiều rửa trôi các chất bazơ dễ tan làm đất chua, đồng thời có sự tích tụ ôxit sắt và ôxit nhôm tạo ra màu đỏ vàng , đất feralit là loại đất chính ở vùng đồi núi nước ta.
d. Sinh vật
- Hệ sinh thái rừng nguyên sinh đặc trưng là rừng rậm nhiệt đới ẩm lá rộng thường xanh.
- Thành phần sinh vật và các loài nhiệt đới chiếm ưu thế: họ đậu, dâu tằm, dầu…động vật là các loài chim, thú nhiệt đới.
- Hệ sinh thái rừng nhiệt đới ẩm gió mùa phát triển trên đất feralit là cảnh quan tiêu biểu cho thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa ở nước ta. Có sự xuất hiện các thành phần cận nhiệt đới và ôn đới trên núi cao.
1.3. Ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến hoạt động sản xuất và đời sống
- Thuận lợi:
- Tạo điều kiện phát triển nền nông nghiệp lúa nước, tăng vụ, đa dạng hóa cây trồng, vật nuôi
- Có đk phát triển các ngành kinh tế: lâm nghiệp, thủy sản, GTVT, du lịch…
- Khó Khăn:
- Các hoạt động gioa thông vận tải, du lịch, công ngiệp khai thác…chịu ảnh hưởng trực tiếp của sự phân hóa khí hậu, chế độ nước sông.
- Độ ẩm cao => khó khăn quản lí máy móc, thiết bị, nông sản.
- Thiên tai: bão, lũ lụt, hạn hán,mưa đá, rét đậm, rét hại, sương muối…gây tổn thất lớn cho sản xuất và đời sống.
- Môi trường thiên nhiên dễ bị suy thoái.
2. Luyện tập
Câu 1: Vì sao địa hình đồi núi nước ta bị xâm thực mạnh?
Gợi ý làm bài
Ở khu vực đồi núi bị xâm thực mạnh là do:
- Những khu vực núi có độ cao và độ dốc lớn
- Chịu tác động của khí hậu. Với nền nhiệt ẩm cao kết hợp với một mùa khô và một mùa mưa xen kẽ khiến cho quá trình xâm thức diễn ra dễ dàng và mạnh mẽ hơn.
=> Chính vì thế mà ở khu vực đồi núi nước ta xuất hiện ngày càng nhiều bề mặt địa hình bị cắt xẻ, hẻm vực, khe rãnh…
Câu 2: Vì sao sông ngòi nước ta có đặc điểm nêu trên?
Gợi ý làm bài
- Sông ngòi nước ta có 4 đặc điểm đó là:
- Mạng lưới sông ngòi, kênh rạch giày đặc
- Sông ngòi nhiều nước
- Sông ngòi nước ta giàu phù sa
- Chế độ nước theo mùa
- Nguyên nhân khiến sông ngòi nước ta có những đặc điểm như vậy đó là:
- Thứ nhất, mạng lưới song ngòi dày đặc là do nước ta nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới ẩm có lượng mựa nhiều làm cho quá trình cắt xẻ, xâm thực diễn ra mạnh.
- Thứ hai, sông ngòi nhiều nước là do hằng năm nước ta có lượng mưa dồi dào nên nhận được nguồn nước lớn.
- Thứ ba, sông ngòi nước ta giàu phù sa là do quá trình xâm thực, bào mòn ở vùng núi diễn ra mạnh mẽ. Chính vì vậy, các dòng nước đổ về sông đều mang theo một lượng phù sa lớn. Đó cũng là nguyên nhân khiến các đồng bằng hạ lưu sông hằng năm được mở rộng và màu mỡ.
- Cuối cùng, chế độ nước theo mùa là do nước ta có chế độ mưa theo mùa do đó lượng nước ở sông cũng dựa vào đó mà đầy hoặc cạn.
Câu 3: Đất feralit có đặc tính gì và ảnh hưởng như thế nào đến việc sử dụng đất trong trồng trọt?
Gợi ý làm bài
Đất Feralit là một trong những loại đất ở nước ta. Đất Feralit có đặc tính là lớp vở phong hóa dày, đất thoáng khí, thoát nước, nghèo các chất Bazơ, nhiều ôxít sắt, nhôm, đất chua và dễ bị thoái hóa.
=> Với những đặc tính trên, đất Feralit có thể thích hợp để trồng rừng nhất là đối với các cây công nghiệp lâu năm, cây ăn quả và đồng cỏ cho chăn nuôi. Lưu ý: Trong quá trình sử dụng cần phải thường xuyên cải tạo đất, giảm độ chua của đất...Với loại đất này không phù hợp cho việc trồng lúa nước và cây hoa màu.
Câu 4: Hãy nêu ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến hoạt động sản xuất và đời sống?
Gợi ý làm bài
Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đã tác động nhiều đến hoạt động sản xuất và đời sống.
- Thứ nhất, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp
+ Thuận lợi:
- Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa với nguồn nhiệt phong phú, nguồn tài nguyên đất phong phú, được phát triển trên loại đá mẹ khác nhau đây là nguồn tài nguyên quan trọng cho sản xuất nông nghiệp giúp cây cối, đồng cỏ chăn nuôi, phát triển rừng…xanh tốt quanh năm, tăng trưởng nhanh.
- Đồng thời cho phép phát triển nhiều loại cây từ ưa nhiệt của vùng nhiệt đới như: bông, lúa gạo…đến các loại cây của xứ cận nhiệt hay ôn đới.
- Ven biển giàu sinh vật biển, nhiều đảo, vũng vịnh, cửa sông, vừa có giá trị đánh bắt, vừa có giá trị nuôi trồng hải sản.
- Trên đất liền có nhiều kênh rạch, sông ngòi, ao hồ, diện tích đất mặt nước vừa là nguồn nước, nguồn phù sa quan trọng cho trồng trọt, vừa mở ra khả năng lớn cho để nuôi trồng thủy sản…đưa nước ta thành quốc gia có ngành thủy sản phát triển.
- Tạo điều kiện phát triển nền nông nghiệp lúa nước, tăng vụ, đa dạng hóa cây trồng, vật nuôi. Cần tận dụng mặt thuận lợi này để không ngừng nâng cao năng suất cây trồng và nhanh chóng phục hồi lớp phủ thực vật trên đất trống bằng mô hình nông-lâm kết hợp.
+ Khó khăn:
- Trong điều kiện thời tiết nóng ẩm thì sâu bệnh, dịch hại cây trồng, gia súc dễ bùng phát, lây la trên diện rộng.
- Các diễn biến khí hậu thất thường, cực đoan, nhiễu động (ngập úng, hạn hán, rét đậm, rét hại…) thường xảy ra vào các thời kỳ chuyển mùa làm cho sản xuất nông nghiệp nước ta càng thêm bấp bênh.
- Xói mòn, rửa trôi đất màu có tốc độ nhanh, đặc biệt trên đất dốc với lớp phủ thực vật bị tàn phá.
- Qúa trình mặn hóa, phèn hóa đất ở những vùng trũng, ven kênh rạch, sông ngòi và vùng đất thấp ven biển gây khó khăn, tốn kém trong việc cải tạo những loại đất trồng này.
- Thứ hai, ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất khác và đời sống
+ Thuận lợi:
- Có điều kiện phát triển các ngành kinh tế như: lâm nghiệp, thủy sản, giao thông vận tải và du lịch…và đẩy mạnh các hoạt động khai thác, xây dựng…nhất là vào mùa khô.
- Tài nguyên sức nước, sức gió, năng lượng mặt trời…tạo điều kiện phát triển CN năng lượng, là động lực phát triển KTXH trong công nghiệp hóa và phát triển bền vững đất nước.
- Mùa khô tạo điều kiện thuận lợi cho thu hoạch và phơi sấy các sản phẩm nông nghiệp.
+ Khó khăn:
- Các hoạt động giao thông vận tải, du lịch, công nghiệp khai thác... chịu ảnh hưởng trực tiếp của sự phân mùa khí hậu, chế độ nước của sông ngòi.
- Độ ẩm cao gây khó khăn cho việc bảo quản máy móc, thiết bị, nông sản.
- Các thiên tai như bão, lũ lụt, hạn hán hằng năm gây tổn thất rất lớn cho mọi ngành sản xuất, gây thiệt hại về người và tài sản.
- Các hiện tượng thời tiết thất thường như dông lốc, mưa đá, sương muối, rét hại, khô nóng … cũng gây ảnh hưởng lớn đến sản xuất và đời sống.
- Môi trường thiên nhiên dễ bị suy thoái.
3. Trắc nghiệm Online
Các em hãy luyện tập bài trắc nghiệm Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa Địa lý 12 sau để nắm rõ thêm kiến thức bài học.
4. Kết luận
Sau bài học cần nắm các nội dung sau:
- Biết được biểu hiện của đặc điểm nhiệt đới ẩm gió mùa qua các thành phần tự nhiên: địa hình, thuỷ văn, thổ nhưỡng.
- Giải thích được đặc điểm nhiệt đới ẩm gió mùa của các thành phần tự nhiên.
- Hiểu được mặt thuận lợi và trở ngại của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đối với hoạt động sản xuất, nhất là đối với sản xuất nông nghiệp.
Tham khảo thêm
- doc Địa lí 12 Bài 6: Đất nước nhiều đồi núi
- doc Địa lí 12 Bài 7: Đất nước nhiều đồi núi (tiếp theo)
- doc Địa lí 12 Bài 8: Thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển
- doc Địa lí 12 Bài 9: Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa
- doc Địa lí 12 Bài 11: Thiên nhiên phân hóa đa dạng
- doc Địa lí 12 Bài 12: Thiên nhiên phân hóa đa dạng (tiếp theo)
- doc Địa lí 12 Bài 13: TH: Đọc bản đồ địa hình, điền vào lược đồ trống của một số dãy núi và đỉnh núi
