Phân tích vai trò của yếu tố thần kì trong truyện Tấm Cám

- Mở bài: Giới thiệu, dẫn dắt những chi tiết trong truyện cổ tích Tấm Cám. Sau đó đi vào vấn đề cần phân tích: vai trò của yếu tố thần kì.

- Thân bài:

+ Khái quát chung:

• Truyện cổ tích thần kì: thể hiện ước mơ cháy bỏng của nhân dân lao động về hạnh phúc gia đình, về lẽ công bằng xã hội, về phẩm chất và năng lực tuyệt vời của con người.
• Tóm tắt truyện Tấm Cám.
• Yếu tố thần kì trong truyện cổ tích là những chi tết, nhân vật, sự việc giúp các nhân vật tuyến thiện, trừng phạt các nhân vật tuyến ác, giải quyết xung đột truyện.

+ Nội dung cần làm rõ:

• Những yếu tố thần kì: Ông bụt và những phép màu: Tấm mất yếm đỏ → bụt cho cá bống; Tấm mất cá bóng → bụt lại hiện lên an ủi và bảo tấm tìm xương cá bóng chôn có sự giúp đỡ yếu tố thần kì; Khi không được đi trẩy hội → bụt hiện lên cho chim sẻ giúp đỡ, cho quần áo đẹp.

→ Bụt là hiện thân của thần linh, giúp nhân dân thực hiện ước mơ về hạnh phúc.

+ Những lần hóa thân của Tấm:

• Lần thứ nhất: hóa thân thành chim vàng anh.
• Lần thứ hai: hóa thân thành cây xoan đào.
• Lần thú ba: hóa thân thành khung cửi.
• Lần thứ tư: hóa thân thành cây thị.

→ Những lần hóa thân cho thấy sức sống mãnh liệt của Tấm, của cái thiện.

+ Vai trò, ý nghĩa của các yếu tố thần kì trong truyện cổ tích Tấm Cám:

• Làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn hơn.
• Sự can thiệp của lực lượng thần kì vào câu chuyện góp phần tạo tính chất xung đột và giải quyết xung đột trong truyện cổ tích.
• Thể hiện ước mơ, khát khao về lẽ công bằng, về hạnh phúc của nhân dân.

- Kết bài:

+ Nêu cảm nhận, đánh giá, nhận xét về vấn đề.

+ Mở rộng vấn đề bằng suy nghĩ và liên tưởng của cá nhân.

Những câu chuyện cổ tích Việt Nam luôn làm người đọc say mê và hứng thú. Bởi trong đó không chỉ có những cô Tấm, có những Sọ Dừa, Lang Liêu,... mà còn có những ông bụt, bà tiên, những vị thần thánh, những thế lực siêu nhiên luôn giúp đỡ người tốt, người hiền. Yếu tố thần kì ấy không thể không xuất hiện trong những câu chuyện cổ tích. Bởi vì nó là đại diện cho khát vọng của nhân dân, cho những kì vọng lớn lao mà con người không thể thực hiện được, đặc biệt là trong truyện cổ tích "Tấm Cám".

Truyện cổ tích được hiểu đơn giản chỉ là những tác phẩm dân gian, được lấy cảm hứng và kết tinh từ trí tưởng tượng của cha ông ta thời xưa. Nó luôn chứa đựng trong mình những khát vọng lớn lao của cha ông ta thời xưa khi mà hiện thực không thể đáp ứng những kì vọng của con người. Sự ra đời của những câu chuyện cổ tích này có lẽ là sự đáp ứng cách phản ánh hiện thực của xã hội, của giai cấp. Mỗi chi tiết trong truyện đều có những tuyến đối xứng, miêu tả sự xung đột, mâu thuẫn giữa cách tầng lớp xã hội. Mâu thuẫn ấy chắc hẳn chẳng thể giải quyết trong hiện thực mà chỉ có thể gửi gắm trong những câu chuyện truyền tai nhau. Và trong những câu chuyện ấy, tác giả dân gian đã chọn cách giải quyết mâu thuẫn xung đột ấy bằng những yếu tố thần kì.

Truyện Tấm Cám không thể không xuất hiện yếu tố thần kì được bởi vì chính những yếu tố thần kì mới tạo nên được sự phát triển của mạch truyện. Đọc cổ tích ta thấy không vắng bóng được hình ảnh của ông bụt, bà tiên đó là lực lượng thần thánh, siêu nhiên mang lại sự huyền bí, lạ kì và thúc đẩy tình tiết truyện phát triển, ông bụt, bà tiên thường hiền từ độ lượng, như người cha, người mẹ, chỉ có điều là họ có khả năng vô tận, có thể đem đến mọi điều may mắn mà người cha, người mẹ bình thường không phải bao giờ cũng đem đến cho con cái được. Và ông bụt trong Tấm Cám đã xuất hiện giữa cuộc đời khổ cực, bị mẹ ghẻ đày đọa, cô Tấm được cho quần áo đẹp đi dự hội, cho cô được lấy hoàng tử để không còn sống cuộc sống cực khổ nữa. Những phép màu mà ông bụt ban cho Tấm trong truyện chúng ta cần chú ý đến đôi giày thần kì. Đôi giày nhỏ nhắn, xinh xắn kì diệu ấy đã trở thành vật giao duyên bởi nhờ nó mà cô thiếu nữ xinh đẹp kia mới biết và lấy được vua. Đôi giày đã là cái mối hôn nhân. Cái duyên của đôi lứa, đã mang lại hạnh phúc và giải thoát cho cuộc đời khổ cực của Tấm. Nếu không có đôi giày mang phép màu thần kì của ông bụt chắc Tấm sẽ mãi mãi là cô gái chỉ biết quẩn quanh làm công cụ lao động cho mụ dì ghẻ ác độc kia. Sự xuất hiện của yếu tố thần kì này góp phần thể hiện ước mơ khát vọng của nhân dân ta. Đó là khát vọng được thoát khỏi cuộc sống khổ cực, bị áp bức bóc lột, mơ ước có được cuộc sống hạnh phúc no ấm và bình đẳng. Như vậy, yếu tố thần kì này có vai trò nói lên khát vọng của con người trước hiện thực bế tắc không lối thoát. Trước hiện thực ấy không biết làm gì chỉ còn biết gửi gắm những nỗi niềm vào ước mơ, khát vọng.

Những yếu tố thần kì liên tục xuất hiện trong truyện nhằm giúp truyện tiếp tục phát triển bằng những chi tiết lạ và hay. Cô Tấm khi bị Cám hại chết đi, nhưng kì lạ thay đã biến thành chú chim vàng anh xinh đẹp, rồi cây xoan đào, khung cửi dệt vải và cuối cùng là quả thị. Bốn lần hóa thân này, tác giả dân gian không đơn thuần nói lên sự luân hồi của con người, của cuộc đời như thuyết duy tâm của tôn giáo. Mà điều quan trọng ở đây tác giả dân gian muốn nói lên đó là sự phản kháng vươn lên quyết liệt của Tấm. Không chịu khuất phục trước cái ác, cái xấu, cái bất công, Tấm đã vươn lên bằng mọi giá và cuối cùng đã chiến thắng, mặc dù sự chiến thắng này có được là nhờ sự trợ giúp của các yếu tố thần kì. Sự phản kháng này của Tấm chính là cuộc đấu tranh giai cấp giữa người bị áp bức và kẻ áp bức. Vậy một lần nữa yếu tố thần kì lại góp phần thể hiện khát vọng ước mơ chiến thắng cái ác, cái xấu, áp bức bất công của nhân dân lao động. Nhờ vậy mà đưa đến kết thúc có hậu cho câu truyện, điều này phù hợp với tâm lí truyền thống nhân đạo xưa nay của dân tộc ta.

Chi tiết thần kì đặc biệt hơn nữa chính là miếng trầu cánh phượng do bàn tay tài khéo léo của Tấm têm lại trở thành tín hiệu để nhà vua tìm thấy nàng. Miếng trầu đã đưa nàng về với cuộc sống hạnh phúc, giàu sang mà Tấm xứng đáng được hưởng bên nhà vua trẻ tuổi.

Qua những chi tiết thần kì trong truyện cổ tích Tấm Cám chúng ta thấy được rằng đó chính là đỉnh cao ước mơ, khát vọng của người lao động, nên đã sản sinh ra những chi tiết thần kì, những hình tượng thần kì lung linh sắc màu trong cổ tích. Biết là hoang đường, kì ảo nhưng người ta vẫn tin, tin lắm vào cái ngày ước mơ sẽ thành hiện thực. Giá trị nhân văn to lớn của truyện cổ tích và giá trị nghệ thuật tuyệt vời của nó phần lớn được tạo ra do yếu tố đặc thù nói trên.

Trong truyện cổ tích Tấm Cám, chúng ta dễ dàng bắt gặp những chi tiết mang yếu tố thần kì với sự xuất hiện của ông Bụt ngay từ đầu câu chuyện đã góp phần thể hiện ước mơ, khát vọng của nhân dân ta. Đó là ước mơ được hưởng hạnh phúc, giàu sang, bình đẳng, thoát khỏi cái nghèo, sự bóc lột của những người lao động nghèo, nhưng chăm chỉ hiền lương. Còn ông Bụt chính là hiện thân của thần linh, của thế lực siêu nhân, thần kì giúp nhân dân thực hiện ước mơ của mình. Yếu tố này cũng đóng vai trò như một công cụ lột tả khát vọng của nhân dân ta trước một hiện thực bế tắc. Nó chính là nơi mà họ gửi gắm niềm mơ ước nhỏ nhoi của mình đối với hiện thực tàn khốc. Tiếp theo mạch truyện, chúng ta lại được bắt gặp yếu tố thần kì nhiều thêm nữa. Đó là khi Tấm đã trở thành hoàng hậu, ghen tức với sự may mắn của nàng, mẹ con Cám đã hết lần này tới lần khác hãm hại Tấm. Thế nhưng, lần nào cũng vậy, Tấm chết đi nhưng lại hóa thân vào những vật khác, khi thì là chim vàng anh, khi là cây xoan đào, khi là khung cửi, khi là quả thị. Đó đều là những vật dụng, cây cối quen thuộc với cuộc sống bình dị mộc mạc của người dân xưa. Bốn lần hóa thân là bốn lần nói lên sự phản kháng mãnh liệt của Tấm trước cái ác độc hãm hại này. Mỗi lần nàng hóa thân, nàng lại càng mạnh mẽ, kiên cường hơn trước. Nếu lúc trước này chỉ biết chịu đựng một mình, thì nay, nàng đã khiến cho kẻ thù phải run sợ. Sự hóa thân của Tấm cho ta thấy sức sống mãnh liệt của nàng, cũng như của cái thiện. Đến cuối cùng, cái ác cũng phải chịu khuất phục và nhận được sự trừng phạt thích đáng còn cái thiện thì có được hạnh phúc bền lâu. Tấm - đại diện cho cái thiện đã chiến thắng mặc dù chiến thắng ấy là sự trợ giúp của những yếu tố thần kì. Thế nhưng yếu tố thần kì ấy chính là khát vọng của nhân dân, khát vọng cái thiện sẽ thắng được cái ác, sự bất công đối với người dân lao động. Ngoài ra yếu tố thần kì ấy cũng để khẳng định rằng con người phải trải qua đấu tranh xương máu thì mới giành được hạnh phúc đích thực của mình.