Giải bài tập SGK Lịch sử 7 Bài 28: Sự phát triển của văn hoá dân tộc cuối thế kỉ XVIII - nửa đầu thế kỉ XIX

Sự phát triển rực rỡ của văn học Nôm cuối thế kỉ XVIII - nửa đầu thế kỉ XIX nói lên điều gì về ngôn ngữ và văn hóa của dân tộc ta?

Phương pháp giải

Từ các kiến thức đã học và dựa vào mục 1. Văn học, nghệ thuật SGK Lịch sử 7 trang 142, 143, suy luận để trả lời.

- Chữ Nôm đã ngày càng được sử dụng phổ biến

- Văn hóa dân gian, văn hóa dân tộc phát triển.

Hướng dẫn giải

Sự phát triển rực rỡ của văn học chữ Nôm cuối thế kỉ XVIII - nửa đầu thế kỉ XIX nói lên rằng:

- Chữ Nôm đã ngày càng được sử dụng phổ biến, văn học Hán mất dần ưu thế → Thể hiện ý thức độc lập, tự chủ về ngôn ngữ của người Việt.

- Đây là thời kì văn hóa dân gian phát triển mạnh mẽ, văn hóa dân tộc phát triển đến đỉnh cao với nhiều tác phẩm, tác giả nổi tiếng.

→ Khẳng định sự tự chủ trong ngôn ngữ, văn hóa dân tộc.

Nghệ thuật nước ta ở cuối thế kỉ XVIII - nửa đầu thế kỉ XIX có những nét gì đặc sắc hơn các thế kỉ trước?

Phương pháp giải

Từ hiểu biết của bản thân vad dựa vào SGK Lịch sử 7 trang 143, 144 để trả lời.

-  Nghệ thuật ca hát dân gian phát triển

- Nghệ thuật tranh dân gian mang đậm bản sắc dân tộc

- Nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc đạt trình độ cao.

Hướng dẫn giải

Các loại hình nghệ thuật nước ta ở cuối thế kỉ XVIII - nửa đầu thế kỉ XIX có sự phát triển phong phú, mang nhiều nét mới so với các thế kỉ trước:

- Nghệ thuật ca hát dân gian phát triển với nhiều làn điệu dân ca khắp 3 miền Bắc, Trung, Nam, từ miền xuôi đến miền ngược, đặc biệt là hát tuồng và hát chèo.

- Nghệ thuật tranh dân gian mang đậm bản sắc dân tộc và truyền thống yêu nước, toát lên nét đẹp trong đời sống lao động sản xuất ở nông thôn, thể hiện niềm lạc quan yêu đời.

- Nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc đạt trình độ cao, đặc biệt, nghệ thuật tạc tượng ở thế kỉ XVIII đạt đến trình độ điêu luyện, chứng tỏ tài năng sáng tạo tuyệt vời của người nghệ sĩ dân gian.

Ví dụ: Chùa Tây phương là nơi tập trung nhiều pho tượng có giá trị. Các pho tượng dựa theo đề tài trong sự tích Đạo Phạt nhưng vẫn thể hiện những con người Việt Nam rất hiện thực và gợi cảm, xứng đáng là những kiệt tác bậc thầy.

Hãy nêu một số thành tựu văn học, nghệ thuật và khoa học - kĩ thuật ở nước ta cuối thế kỉ XVIII - nửa đầu thế kỉ XIX.

Phương pháp giải

Dựa vào kiến thức cả bài để trả lời.

- Văn học: văn học dân gian, văn học chữ Nôm phát triển rực rỡ

- Nghệ thuật: Văn nghệ dân gian, kiến trúc, điêu khắc có nhiều thành tựu vượt bậc.

- Sử học, Địa lý, Y học cũng đạt được những thành tựu đáng kể.

- Kĩ thuật: Học được nghề làm đồng hồ, chế tạo được máy xẻ gỗ, tàu thủy chạy bằng máy hơi nước.

Hướng dẫn giải

* Văn học

- Văn học dân gian phát triển rực rỡ, nhiều hình thức phong phú: tục ngữ, ca dao, truyện thơ dài, truyện tiếu lâm,…

- Văn học chữ Nôm những tác phẩm tiêu biểu: Truyện Kiều, Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm,… các tác giả: Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan, Cao Bá Quát, Nguyễn Văn Siêu,…

* Nghệ thuật

- Văn nghệ dân gian:

+ Nghệ thuật sân khấu, tuồng, chèo phổ biến khắp nơi.

+ Ở miền xuôi: hát quan họ, trống quân, hát lí, hát dặm, hát tuồng,…

+ Ở miền núi: hát lượn, hát khắp, hát xoan,…

- Nghệ thuật tranh dân gian, nhiều tác phẩm nổi tiếng: tranh Đánh vật, chăn trâu thổi sáo, Bà Triệu,… nhất là dòng tranh Đông Hồ (Bắc Ninh).

- Nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc:

+ Công trình kiến trúc nổi tiếng: chùa Tây Phương (Thạch Thất, Hà Nội), đình làng Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh), cung điện, lăng tẩm các vua Nguyễn ở Huế, Khuê văn các (Hà Nội),…

+ Nghệ thuật tạc tượng đồng đạt đến đỉnh cao: 18 tượng vị tổ ở chùa Tây Phương, 9 đỉnh đồng lớn và nhiều công trình điêu khắc khác ở cung điện Huế,…

* Khoa học - kĩ thuật

- Sử học:

+ Có những tác phẩm: Đại Việt sử kí tiền biên, Đại Nam thực lục, Đại Nam liệt truyện,…

+ Nhà bác học lớn nhất của thế kỉ XVIII - Lê Quý Đôn, với các tác phẩm: Đại Việt thông sử, Phủ biên tạp lục, Kiến văn tiểu lục, Vân Đài loại ngữ,…

+ Phan Huy Chú với bộ Lịch triều hiến chương loại chí.

- Địa lí: Gia Định thành thông chí (Trịnh Hoài Đức), Nhất thống dư địa chí (Lê Quang Định),…

- Y học: Lê Hữu Trác (Hải Thượng Lãn Ông) phát hiện thêm công dụng của 305 vị thuốc nam, thu thập được 2854 phương thuốc trị bệnh, ra đời bộ sách Hải Thượng y tông tâm lĩnh (66 quyển).

- Kĩ thuật:

+ Học được nghề làm đồng hồ và kính thiên lí.

+ Chế tạo được máy xẻ gỗ chạy bằng sức nước.

+ Đóng được một chiếc tàu thủy chạy bằng máy hơi nước.

Những thành tựu khoa học - kĩ thuật của nước ta thời kì này phản ánh điều gì?

Phương pháp giải

Dựa vào nội dung chính được trình bày ở SGK Lịch sử 7 trang 146, 147 để nhận xét, đánh giá.

- Các ngành khoa học xã hội phát triển rất rực rỡ.

- Có sự tiếp nhận những kĩ thuật hiện đại.

Hướng dẫn giải

Những thành tựu khoa học - kĩ thuật của nước ta thời kì cuối thế kỉ XVIII - nửa đầu thế kỉ XIX chứng tỏ:

- Các ngành khoa học xã hội nước ta thời kì này đều phát triển rất rực rỡ.

- Có sự tiếp nhận, giao lưu với các nước phương Tây về những kĩ thuật hiện đại.

- Phản ánh trí tuệ thông minh, tài năng sáng tạo của người thợ thủ công nước ta bấy giờ.