Giải bài tập SGK Hóa 8 Bài 16: Phương trình hóa học

a) Phương trình hóa học biểu diễn gì, gồm công thức hóa học của những chất nào?

b) Sơ đồ của phản ứng khác với phương trình hóa học của phản ứng ở điểm nào?

c) Nêu ý nghĩa của phương trình hóa học?

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi về phương trình hóa học cần nắm được lý thuyết về phương trình hóa học:

- Định nghĩa: phương trình hóa học là phương trình biểu diễn ngắn gọn phản ứng hóa học

- Ba bước lập phương trình hóa học:

+ Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.

+ Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.

+ Viết thành phương trình hóa học.

- Ý nghĩa phương trình hóa học: phương trình hóa học cho biết tỉ lệ về số nguyên tử, số phân tử giữa các chất cũng như từng cặp chất trong phản ứng.

Hướng dẫn giải

a) Phương trình hóa học là phương trình biểu diễn ngắn gọn phản ứng hóa học, gồm công thức hóa học của chất tham gia phản ứng và sản phẩm.

b) Sơ đồ phản ứng khác với phương trình hóa học là chưa có hệ số thích hợp, tức là chưa cân bằng số nguyên tử. Tuy nhiên cũng có một số sơ đồ phản ứng cũng chính là phương trình hóa học.

c) Ý nghĩa: Phương trình hóa học cho biết tỉ lệ về số nguyên tử, số phân tử giữa các chất cũng như từng cặp chất trong phản ứng.

Cho sơ đồ của các phản ứng sau:

a) Na + O₂ → Na₂O

b) P₂O₅ + H₂O → H₃PO₄

Lập phương trình hóa học và cho biết tỉ lệ số nguyên tử, số phân tử của các chất phản ứng.

Phương pháp giải

Ba bước lập phương trình hóa học:

+ Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.

+ Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.

+ Viết thành phương trình hóa học.

Hướng dẫn giải

a) Phương trình hóa học: 4Na  + O₂ → 2Na₂O

Số nguyên tử Na : Số phân tử O₂ : Số phân tử Na₂O = 4 : 1 : 2

b) Phương trình hóa học: P₂O₅  + 3H₂O  → 2H₃PO₄

Số phân tử  P₂O₅  : Số phân tử H₂O : Số phân tử  H₃PO₄ = 1 : 3 : 2

Yêu cầu làm như bài tập 2 theo sơ đồ của các phản ứng sau:

a) HgO → Hg + O₂

b) Fe(OH)₃ → Fe₂O₃ + H₂O

Phương pháp giải

Ba bước lập phương trình hóa học:

+ Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.

+ Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.

+ Viết thành phương trình hóa học.

Hướng dẫn giải

Câu a

• Phương trình hóa học của phản ứng:

2HgO → 2Hg + O₂

• Số phân tử HgO : số phân tử Hg : số phân tử O₂ là 2 : 2 :1.

Câu b

• Phương trình hóa học của phản ứng:

2Fe(OH)₃ → Fe₂O₃ + 3H₂O

• Số phân tử Fe(OH)₃ : số phân tử Fe₂O₃ : số phân tử H₂O là 2 : 1 : 3.

Cho sơ đồ phản ứng sau:

Na₂CO₃ + CaCl₂ → CaCO₃ + NaCl

a) Lập phương trình hóa học của phản ứng.

b) Cho biết tỉ lệ số phân tử của 4 cặp chất trong phản ứng (tùy chọn).

Phương pháp giải

a) Ba bước lập phương trình hóa học:

+ Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.

+ Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.

+ Viết thành phương trình hóa học.

b) Từ phương trình hóa học vừa lập, tỉ lệ hệ số cân bằng chính là tỉ lệ số phân tử.

Hướng dẫn giải

Câu a

Phương trình hóa học của phản ứng:

Na₂CO₃ + CaCl₂ → CaCO₃ + 2NaCl

Câu b

Tỉ lệ số phân tử của các cặp chất trong phản ứng:  

• Natri cacbonat : canxi clorua là 1 : 1.
• Canxi cacbonat : natri clorua là 1 : 2.
• Canxi clorua : natri clorua là 1 : 2.
• Natri cacbonat : canxi cacbonat là 1 : 1.

Biết rằng kim loại magie Mg tác dụng với axit sunfuric H₂SO₄ tạo ra khí hiđro H₂ và chất magie sunfat MgSO₄.

a) Lập phương trình hóa học của phản ứng.

b) Cho biết tỉ lệ số nguyên tử magie lần lượt với số phân tử của ba chất khác trong phản ứng.

Phương pháp giải

a) Ba bước lập phương trình hóa học:

+ Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.

+ Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.

+ Viết thành phương trình hóa học.

b) Từ phương trình hóa học vừa lập, tỉ lệ hệ số cân bằng chính là tỉ lệ số phân tử.

Hướng dẫn giải

Câu a

Phương trình hóa học của phản ứng:

Mg + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂

Câu b

Tỉ lệ số nguyên tử magie lần lượt với số phân tử của ba chất khác trong phản ứng

• Nguyên tử magie : phân tử axit sunfuric = 1 : 1.
• Nguyên tử magie : phân tử hiđro = 1 : 1.
• Nguyên tử magie : phân tử magie sunfat  = 1 : 1.

Biết rằng photpho đỏ P tác dụng với khí oxi tạo hợp chất P₂O₅.

a) Lập phương trình hóa học của phản ứng.

b) Cho biết tỉ lệ số nguyên tử P lần lượt với số phân tử của hai chất khác trong phản ứng.

Phương pháp giải

a) Ba bước lập phương trình hóa học:

+ Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.

+ Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.

+ Viết thành phương trình hóa học.

b) Từ phương trình hóa học vừa lập, tỉ lệ hệ số cân bằng chính là tỉ lệ số phân tử.

Hướng dẫn giải

Câu a

Phương trình hóa học của phản ứng:

4P + 5O₂ → 2P₂O₅

Câu b

Tỉ lệ số nguyên tử P lần lượt với số phân tử của hai chất khác trong phản ứng:

Số phân tử P : Số phân tử O₂ : Số phân tử  P₂O₅ = 4 : 5 : 2.

Hãy chọn hệ số và công thức hóa học và thích hợp đặt vào những chỗ có dấu hỏi trong các phương trình hóa học sau (chép vào vở bài tập)

a) ?Cu + ? → 2CuO

b) Zn + ?HCl → ZnCl₂ + H₂

c) CaO + ?HNO₃ → Ca(NO₃₎₂ + ?

Phương pháp giải

Để chọn hệ số và công thức hóa học phù hợp, ta dựa vào các chất hóa học có sẵn ở sản phẩm và chất tham gia để suy ra chất còn thiếu, sau đó cân bằng phương trình cho hoàn chỉnh.

Hướng dẫn giải

Câu a

Phương trình hóa học của phản ứng:

2Cu + O₂ → 2CuO

Câu b

Phương trình hóa học của phản ứng:

Zn + 2HCl → ZnCl₂ + H₂

Câu c

Phương trình hóa học của phản ứng:

CaO + 2HNO₃ → Ca(NO₃)₂ + H₂O