Cây hoa hiên - Điều trị lợi tiểu, thủy thũng, thân thể bị vàng

Còn gọi là hoàng hoa, kim trâm thái, huyền thảo, lêlô, lộc thông.

Tên khoa học Hemerocallis fulva. L.

Thuộc họ Hành tỏi Lilìaceae.

Cây hoa hiên có thể cho ta các vị thuốc sau đây:

Rễ hoa hiên-hoàng hoa thái căn (Radix Hemerocalỉitìs) là rễ và thân rễ phơi khô của cây hoa hiên.

Lá hoa hiên (Polium Hemerocallitis) là lá cây hoa hiên hái tươi mà dùng.

Hoa hiên là một loại cò sống lâu năm, thân rễ rất ngắn, có rễ mẫm nhưng nhỏ. Lá hình sợi, dài 30-50cm, rộng 2,5cm hay hơn, trên mặt có nhiều mạch. Trục mang hoa cao bằng lá, phía trên phân nhánh, có 6-10 đến 12 hoa. Hoa to, màu vàng đỏ, có mùi thơm, tràng hoa hình phễu, phía trên xẻ thành 6 phiến. Nhị 6. Bầu có 3 ngăn. Quả hình 3 cạnh. Hạt bóng, màu đen. Ra hoa vào mùa hạ và mùa thu.

Hoa hiên mọc hoang và được trồng ở nhiều nơi trong Việt Nam để lấy hoa nấu canh. Một số nơi dùng lá hay hoa làm thuốc chữa đổ máu cam. Còn mọc ở Trung Quốc, Nhật Bản, châu Âu, lá hái quanh năm; rễ đào vào thu đông, có khi vào các mùa khác, dùng tươi hay phơi khô, thường dùng tươi.

Khương Chi Nghĩa (Viện dược học Nam Kinh, Trung Quốc) đã chiết được từ rẽ hoa hiên của Trấn Giang 3 chất có tinh thế gọi là chất A, B và C có độ chảy 165-167°c, qua thí nghiệm dược lý thì có tác dụng ức chế đối với huyết hấp trùng nhưng có độc.

Các bộ phận khác, chưa thấy có tài liệu nghiên cứu.

Năm 1964, Ngô Thế Phương (Bộ môn sinh lý) và Dương Hữu Lợi (Bộ môn dược lý) Trường đại học y khoa Hà Nôi đã dựa vào kinh nghiệm nhân dân, nghiên cứu cơ chế tác dụng của hoa hiên trên súc vật thì thấy (Tạp chí đóng y số 76 (1966), trang 18-22):

Dùng nước sắc hoa hiên thời gian Quick giảm rõ rệt, nghĩa là làm tăng tỷ lệ protrombin toàn phẩn.

Cũng như vitamin K, nước sác hoa hiên có tác dụng chống lại tác dụng của dicumarin.

Tiểu cầu tầng, hồng cầu tãng, nhưng số lượng bạch cầu và công thức bạch cầu không thay đổi.

Tăng trương lực của tử cung và thành ruột cô lập.

Tác dụng ngoại vi rõ rệt hơn là tác dụng trung ương.

Hoa hiên mới thấy được dùng trong phạm vi nhân dân.

Theo đông y, hoa hiên có vị ngọt, tính mát, có tác dụng chữa vàng da do rượu, tiểu tiện ra sỏi, sạn, vú sưng đau, máu cam.

Thường dùng làm thuốc lợi tiểu, giảm đau, chữa sốt, thủy thũng, thân thể bị vàng, tiểu tiện khó khăn, vú sưng đau, lỵ, chảy máu cam, sưng đau khớp xương, nôn ra máu.

Liều dùng hàng ngày là 6-12g dưới dạng thuốc sắc,hay ép tươi lấy nước uống, Dùng ngoài, lấy củ tươi giã nát đắp lên nơi sưng đau.

Gần đây, tại Trung Quốc có nơi dùng rễ hoa hiên điều trị có kết quả rõ rệt bệnh huyết hấp trùng (sán máu, sán máng-schistosomiase), nhưng với liều cao có thể gây mờ mắt.

Chữa chày máu cam: Lá hoa hiên 15-20g, nấu với 300ml nước, cô còn 200ml chia 2 lần uống trong ngày.

Trên đây là mô tả, phân bố, thành phần hóa học, tác dụng dược lý, công dụng, liều dùng của cây hoa hiên mà eLib.VN đã tổng hợp. Các bạn có thể tham khảo bài viết để hiểu rõ hơn.