Giải bài tập SBT Lịch Sử 10 Bài 21: Những biến đổi của nhà nước phong kiến

Hãy khoanh tròn chữ cái trước ý trả lời đúng

1. Sau khi vua Lê Hiến Tông chết, các vua Lê đã

A. không còn quan tâm đến việc triều chính, chỉ lo ăn chơi sa đoạ.

B. chăm lo củng cố và xây dựng đất nước.

C. rất coi trọng vấn đề bảo vệ an ninh đất nước.

D. quan tâm xây dựng và phát triển nền kinh tế toàn diện.

2. Sự sụp đổ của nhà Lê sơ và sự thành lập nhà Mạc được đánh dấu bằng sự kiện

A. Mạc Đăng Dung được vua Lê nhường ngôi năm 1527.

B. Quốc công Thái phó Mạc Đăng Dung được nhân dân suy tôn lên làm vua năm 1527.

C. Thế lực phong kiến họ Mạc hợp quân chống lại vua Lê và giành được quyền lực vào năm 1527.

D. Năm 1527, nhận thấy sự bất lực và suy sụp của dòng họ Lê, Mạc Đăng Dung ép vua Lê nhường ngôi và thành lập triều Mạc.

3. Trong những năm đầu thành lập, nhà Mạc đã xây dựng chính quyền theo mô hình nào?

A. Theo mô hình nhà nước thời Lý – Trần.

B. Theo mô hình cũ của nhà Lê.

C. Giữ nguyên bộ máy quan lại của nhà Lê.

D. Theo mô hình của nhà Minh ở Trung Quốc.

4. Sau khi thành lập, nhà Mạc phải đối mặt với nguy cơ lớn nhất là

A. nạn đói hoành hành, nhân dân nổi dậy khắp nơi.

B. sự chống đối của các thế lực phong kiến nhằm tranh chấp quyền hành, nhất là con cháu nhà Lê.

C. nạn giặc dã xâm lấn lãnh thổ ở phía nam.

D. bị nhà Minh xâm lược ở phía bắc và sự chống đối của một số quan lại cũ của nhà Lê ở phía nam.

5. Nhà Mạc thực hiện việc tuyển lựa quan lại theo hình thức

A. chỉ chọn những người trong tôn thất nhà Mạc.

B. tổ chức thi cử.

C. tuyển chọn trong con em quan lại đương triều.

D. tiến cử người tài giỏi từ các địa phương.

6. Nhà Mạc tập trung xây dựng một lực lượng quân đội mạnh nhằm mục đích chính là

A. đối phó với cuộc xâm lược của nhà Minh

B. đối phó với mọi tình hình có thể xảy ra.

C. chuẩn bị chiến tranh xâm lược các nước láng giềng.

D. mở rộng lãnh thổ xuống phía nam.

7. Thế kỉ XVI, nước ta ở trong tình trạng bị chia cắt bởi cục diện

A. Nam triều – Bắc triều

B. vua Lê – chúa Trịnh.

C. Đàng Ngoài – Đàng Trong.

D. họ Trịnh – họ Nguyễn.

8. Chiến tranh Nam - Bắc triều diễn ra do

A. mâu thuẫn Lê - Trịnh.   

B. mâu thuẫn Lê - Mạc.     

C. mâu thuẫn Trịnh - Nguyễn.

D. mâu thuẫn Trịnh - Mạc.

9. Chiến tranh Nam - Bắc triều đưa đến kết quả

A. nhà Lê thất bại.

B. nhà Mạc bị lật đổ.

C. nhà Mạc giành và nắm chính quyền trong cả nước.

D. không phân chia thắng bại.

10. Vì sao chúa Trịnh lấn át quyền vua Lê?

A. Thế lực vua Lê ngày càng yếu.     

B. Vua Lê đồng ý trao quyền lực cho chúa Trịnh.

C. Họ Trịnh có công chính trong việc đánh đổ nhà Mạc.     

D. Nhà Lê không được quan lại và nhân dân ủng hộ như trước.

11. Chọn ý đúng để hoàn thiện đoạn tư liệu sau: Năm 1627, cuộc chiến tranh … bùng nổ, kéo dài đến cuối năm 1672. Không phân được thắng bại, hai bên giảng hòa, lấy … làm giới tuyến, chia đất nước làm … với hai chính quyền riêng biệt.

A. Trịnh - Nguyễn … sông Gianh … Đàng Ngoài và Đàng Trong.

B. Lê - Trịnh … sông Gianh … Đàng Ngoài và Đàng Trong.

C. Nam triều - Bắc triều … sông Bến Hải … Bắc Kì và Nam Kì.

D. Lê - Trịnh - Nguyễn … sông Mã … Bắc Bộ và Nam Bộ.

12. Thực chất, quyền lực ở Đàng Ngoài thuộc về

A. vua Lê.             

B. chúa Trịnh.      

C. nhà Mạc.

D. vua Lê - chúa Trịnh.

13. Từ sau thế kỉ XVII, chính quyền ở Đàng Trong thuộc về

A. vua Lê.                  

B. chúa Trịnh             

C. nhà Mạc

D. chúa Nguyễn.

14. Từ nửa sau thế kỉ XVII, trung tâm của Đàng Trong là

A. Phú Xuân (Huế)                       

B. Hội An (Quảng Nam).               

C. Thuận An (Đà Nẵng)

D. Thanh Hà (Huế).

15. Đất nước ta bị chia cắt trong những thế kỉ XVI -  XVIII là do

A. nhu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới.

B. quyền lợi của các tập đoàn phong kiến trong nước.

C. sự phát triển của các cùng miền đất nước theo các chiều hướng khác nhau.

D. những biến động của tình hình thế giới tác động đến nước ta.

16. Đất nước Đại Việt bị chia cắt kéo dài gần hai thế kỉ chứng tỏ

A. đất nước bước vào thời kì khủng hoảng.

B. chế độ phong kiến chuyên chế tập quyền bị phá vỡ.

C. sự thoái hoá của giai cấp thống trị sau khi nạn ngoại xâm đã bị đánh bại và quốc gia thống nhất được củng cố.

D. báo hiệu cuộc khủng hoảng suy vong của chế độ phong kiến Việt Nam.

Phương pháp giải

Dựa vào nội dung các kiến thức đã học và phần nội dung về Nhà nước phong kiến ở Đàng Ngoài, Chính quyền ở Đàng Trong, Đất nước bị chia cắt được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 10 để phân tích, đưa ra lựa chọn chính xác nhất.

Gợi ý trả lời

1A                2D               3B                4D

5B               6B                7C                8B

9B               10A              11A               12B

13D             14A              15B               16C

Hãy điền chữ Đ vào ô ☐ trước ý đúng hoặc chữ S vào ô ☐ trước ý sai.

☐ Cuối thời Lê sơ, cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều và sau đó là cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn đã dẫn đến sự chia cắt đất nước thành Đàng Trong và Đàng Ngoài.

☐ Năm 1527, sau khi dẹp yên các thế lực phong kiến khác, nhận thấy sự suy sụp của dòng họ Lê, Mạc Đăng Dung đã bắt vua Lê nhường ngôi và thành lập triều Mạc.

☐ Sau khi thành lập, nhà Mạc đã xây dựng bộ máy chính quyền theo mô hình mới.

☐ Nhà nước Lê - Trịnh duy trì chính sách tuyển chọn quan lại như thời Lê sơ.

☐ Dưới thời Lê - Trịnh, Bộ Quốc triều hình luật có từ thời Hồng Đức tiếp tục được sử dụng

Phương pháp giải

Dựa vào nội dung được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 10 về Sự sụp đổ của triều Lê sơ. Nhà Mạc được thành lập để trả lời.

Gợi ý trả lời

Đ Cuối thời Lê sơ, cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều và sau đó là cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn đã dẫn đến sự chia cắt đất nước thành Đàng Trong và Đàng Ngoài.

Đ Năm 1527, sau khi dẹp yên các thế lực phong kiến khác, nhận thấy sự suy sụp của dòng họ Lê, Mạc Đăng Dung đã bắt vua Lê nhường ngôi và thành lập triều Mạc.

S Sau khi thành lập, nhà Mạc đã xây dựng bộ máy chính quyền theo mô hình mới.

Đ Nhà nước Lê - Trịnh duy trì chính sách tuyển chọn quan lại như thời Lê sơ.

Đ Dưới thời Lê - Trịnh, Bộ Quốc triều hình luật có từ thời Hồng Đức tiếp tục được sử dụng.

Hãy điền sự kiện lịch sử dân tộc cho phù hợp với mốc thời gian trong bảng sau.

Phương pháp giải

Xem lại mục 1. Sự sụp đổ của triều Lê sơ. Nhà Mạc được thành lập và mục 2. Đất nước bị chia cắt được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 10 để lựa chọn ra mức thời gian phù hợp với sự kiện.

Gợi ý trả lời

Hãy nêu suy nghĩ của em về vai trò của vương triều Mạc trong lịch sử dân tộc.

Phương pháp giải

Xem lại mục 1. Sự sụp đổ của triều Lê sơ. Nhà Mạc được thành lập được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 10 để phân tích và trả lời.

Gợi ý trả lời

Vai trò của vương triều Mạc trong lịch sử dân tộc:

- Đầu thế ki XVI, triều Lê sơ đã đi vào thời kì suy vong, Mạc Đăng Dung phế truất vua Lê, lập nên nhà Mạc đó là sự thay thế tất yếu, khách quan của lịch sử.

- Sau khi thành lập, trong thời gian đầu, nhà Mạc đã thi hành nhiều chính sách tiến bộ, góp phần ổn định đất nước như:

+ Xây dựng lại chính quyền theo mô hình cũ của nhà Lê, tổ chức thi cử đều đặn để tuyển chọn quan lại.

+ Giải quyết các vấn đề ruộng đất, tạo điều kiện ổn định lại đất nước.

+ Tập trung xây dựng quân đội mạnh để đối phó với mọi tình hình có thể xảy ra.

- Tuy nhiên, nhà Mạc đã không đủ vững mạnh để ổn định tình hình đất nước. Khi quân Minh tiến xuống nước ta, nhà Mạc đã lúng túng, dâng sổ sách cho quân Minh. Qua việc này, nhà Mạc đã mất đi sự tin tưởng của nhân dân.

→ Như vậy, tuy lúc đầu có góp phần ổn định tình hình đất nước, nhưng sau đó nhà Mạc cũng nhanh chóng lâm vào tình trạng suy thoái. Từ đây, cục diện chiến tranh, chia cắt đất nước diễn ra suốt mấy thế kỉ.

Nêu nguyên nhân của các cuộc chiến tranh phong kiến: Nam - Bắc triều, Trịnh - Nguyễn và hậu quả của nó.

* Nguyên nhân sâu xa: ...

* Nguyên nhân trực tiếp: ...

- Chiến tranh Nam - Bắc triều: ...

- Chiến tranh Trịnh Nguyễn: ...

- Hậu quả: ...

Phương pháp giải

Dựa vào nội dung mục 2. Đất nước bị chia cắt được trình bày ở bài 21 SGK Lịch Sử 10 để phân tích và trả lời.

Gợi ý trả lời

* Nguyên nhân sâu xa: do sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền và tham vọng tranh giành quyền lực của các thế lực phong kiến.

* Nguyên nhân trực tiếp:

- Chiến tranh Nam - Bắc triều:

+ Không chấp nhận chính quyền của họ Mạc, một số quan lại cũ của nhà Lê, đứng đầu là Nguyễn Kim đã họp quân, nêu danh nghĩa “Phù Lê diệt Mạc” nổi dậy ở vùng Thanh Hóa.

+ Thành lập một nhà nước mới gọi là Nam triều để đối lập với họ Mạc ở Thăng Long - Bắc triều.

→ Năm 1545, chiến tranh Nam - Bắc triều bùng nổ.

- Chiến tranh Trịnh - Nguyễn:

+ Sau khi Nguyễn Kim chết, con rể là Trịnh Kiểm tiếp tục sự nghiệp “Phù Lê diệt Mạc”. Để thao túng quyền lực vào tay họ Trịnh, Trịnh Kiểm tìm cách loại trừ phe cánh họ Nguyễn. Lo sợ trước tình hình đó Nguyễn Hoàng (con thứ của Nguyễn Kim) xin vào trấn thủ đất Thuận Hóa.

+ Tại Thuận Hóa, Nguyễn Hoàng xây dựng cơ nghiệp của họ Nguyễn, trở thành thế lực cát cứ ở Đàng Trong, dần tách khởi sự lệ thuộc với họ Trịnh ở Đàng Ngoài.

→ Năm 1627, lo sợ thế lực họ Nguyễn lớn mạnh, chúa Trịnh đem quân đánh vào Thuận Hóa, chiến tranh Trịnh - Nguyễn bùng nổ.

* Hậu quả:

- Làng mạc, gia đình li tán, người chết rất nhiều, hàng vạn người bắt đi lính, di phu.

- Sản xuất nông nghiệp đình trệ, mùa màng bị tàn phá nặng nề, nhất là những năm có thiên tai lớn. Năm 1572, ở Nghệ An "đồng ruộng bỏ hoang, dịch tễ phát sinh, người chết đến quá nửa. Nhân dân đói khổ phiêu bạt, tan tác vào Nam ra Bắc, trong cõi Nghệ An đìu hiu, vắng tanh".

- Cùng với đó, chế độ binh dịch ngày càng đè nặng lên đời sống nhân dân.

- Sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài kéo dài suốt hai thế kỉ đã gây bao đau thương cho dân tộc và tổn hại cho sự phát triển của đất nước.