Địa lý 7 Bài 29: Dân cư, xã hội châu Phi

a. Sơ lược lịch sử

Châu Phi là một trong những cái nôi của loài người. Vào khoảng 3000 năm trước Công nguyên, người Ai Cập đã xây dựng ở đây nền văn minh sông Nin.

Từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX. thực dân châu Âu xâm nhập và chiếm thuộc địa, người da đen ờ châu Phi bán sang châu Mĩ làm nô lệ. Trong gần ba thế kỉ, chúng đã cướp đi của châu Phi khoảng 125 triệu người.

Đến cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, gần như toàn bộ châu Phi bị xâm chiếm làm thuộc địa. Sự thống trị lâu dài của chủ nghĩa thực dân đã kìm hãm các nước châu Phi trong nghèo nàn, lạc hậu.

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, với sự ra đời của hệ thống xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là sau thắng lợi của cách mạng Việt Nam, phong trào đấu tranh giành độc lập ở châu Phi phát triển mạnh mẽ. Hiện nay, các nước châu Phi đã giành được độc lập và thuộc nhóm các nước đang phát triển.

b. Dân cư

Dân cư châu Phi phân bố rất không đều. Nhiều vùng rộng lớn hầu như không c người như vùng rừng rậm xích đạo, các hoang mạc Xa-ha-ra, ca ỉa-ha-ri ... Trong khi đó, hầu hết vùng duyên hải ở phần cực Bắc và cực Nam c châu Phi, ven vịnh Ghi-nê và nhất là thung lũng sông Nin, dân cư tập trung rất đông.

Tuy đa số dân cư sống ở nông thôn nhưng châu Phi vẫn có nhiều thành phố. Các thành phố lớn của châu Phi thường là các thành phố cảng.

a. Bùng nổ dân số

Châu Phi có 818 triệu dân (2001) chiếm 13,4% thế giới

Tỉ lệ gia tăng tự nhiên vào loại cao nhất thế giới > 2,4 %.

Nằm ở Trung Phi (Ê-ti-ô-pia, Tan-đa-ni-a, Ni-giê-ri-a..)

b. Xung đột tộc người

Sự bùng nổ dân số, xung đột tộc người, đại dịch AIDS và sự can thiệp của nước ngoài là nguyên nhân chủ yếu làm kìm hãm sự phát triển kinh tế – xã hội Châu Phi.

Câu 1: Kể tên các thành phố ở châu Phi có từ 1 triệu dân trở lên.

Gợi ý trả lời

- Sự phân bố các thành phố Châu Phi có từ 1 triệu dân trở lên:

• Bắc Phi: Ca-xa-blan-ca, Ra-bat, An-giê, Tri-pô-li, A-lêch-xan-đri-a và Cai-rô.
• Tây Phi: Đa-ca, Cô-na-cri, A-bit-gian, Ac-cra, La-gôt, Kin-sa-xa, Lu-an-đa.
• Nam Phi: Kêp-tao, Đuôc-ban, Ma-pu-tô, Giô-han-ne-xbua, Prê-tô-ri-a.
• Đông Phi: A-đi A-bê-ba, Nai-rô-đi, Đai-et Xa-lam.

Câu 2: Em hãy cho biết sự bùng nổ dân số, về đại dịch AIDS, về xung đột tộc người ở châu Phi

Gợi ý trả lời

- Sự bùng nổ dân số:

• Năm 2001, châu Phi có hơn 818 triệu dân, chiếm 13,4% dân số thế giới.
• Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên của châu Phi cao nhất thế giới: 2,4% (năm 2001)

- Đại dịch AIDS: Vào năm 2000, hơn 25 triệu người châu Phi nhiễm HIV/AIDS, trong đó phần lớn là người trong độ tuổi lao động.

- Xung đột tộc người ở châu Phi: Châu Phi có nhiều tộc người, khác nhau về ngôn ngữ, phong tục, tập quán, tôn giáo và mâu thuẫn trong lợi ích. Sự mâu thuẫn giữa các tộc người trong từng nước và giữa các nước láng giềng với nhau, dẫn đến xung đột biên giới và nội chiến liên miên gây ra những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế - xã hội, tạo cơ hội để nước ngoài can thiệp.

Qua bài học này, các em học sinh cần lưu ý các nội dung chính như sau

• Nắm vững sự phân bố dân cư rất không đồng đều ở châu Phi.
• Hiểu rõ những hậu quả của lịch sử để lại qua việc buôn bán nô lệ và thuộc địa hoá bởi các cường quốc phương tây.
• Hiểu được dân số không thể kiểm soát được và sự sung đột sắc tộc triền miên cản trở sự phát triển của châu Phi.