Địa lí 9 Bài 12: Sự phát triển và phân bố công nghiệp

- Hệ thống công nghiệp của nước ta hiện nay gồm có các cơ sở nhà nước, ngoài nhà nước và các cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài.

- Nước ta có đầy đủ các ngành công nghiệp thuộc các lĩnh vực. 

- Một số ngành công nghiệp trọng điểm đã được hình thành, đó là những ngành:

• Chiếm tỉ trọng cao trong giá trị sản lượng công nghiệp.
• Được phát triển dựa trên những thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên, nguồn lao động, nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước.
• Tạo ra nguồn hàng xuất khẩu chủ lực. 
• Sự phát triển của những ngành này có tác động thúc đầy sự tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

a. Công nghiệp khai thác nhiên liệu

• Công nghiệp khai thác than phân bố chủ yếu ở vùng than Quảng Ninh, gần đây mỗi năm sản xuất khoảng từ 15 đến 20 triệu tấn. Than được khai thác lộ thiên là chính, còn lại là khai thác hầm lò.
• Các mỏ dầu khí hiện nay được phát hiện và khai thác chủ yếu ờ vùng thềm lục địa phía Nam. Hàng trăm triệu tấn dầu và hàng tỉ mét khối khí đã được, khai thác. Dầu thô là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước ta hiện nay.

b. Công nghiệp điện

• Công nghiệp điện ở nước ta bao gồm nhiệt điện và thủy điện.
• Các nhà máy thuỷ điện lớn là Hoà Bình, Sơn La, Y-a-ly, Trị An,… 
• Tổ hợp nhiệt điện lớn nhất là Phú Mỹ (tinh Bà Rịa Vũng Tàu) chạy bằng khí. Nhà máy nhiệt điện Phả Lại là nhà máy nhiệt điện chạy bằng than lớn nhất cả nước.

c. Công nghiệp chế biến luơng thực thực phẩm

• Đây là ngành công nghiệp chiếm tỉ trọng lớn nhất trong cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp.
• Các phân ngành chính là:
  • Chế biến sản phẩm trồng trọt (xay xát, sản xuất đường, rượu, bia, nước ngọt, chê biến chè, thuốc lá, cà phê. dầu thực vật).
  • Chế biến sản phầm chăn nuôi (chế biến thịt, trứng, sữa), thực phẩm đông lạnh, đồ hộp,…
  • Chế biến thủy sản (làm nước mắm, sấy khô, đông lạnh,…).
• Công nghiệp chế biến lương thực, thực phẩm phân bổ rộng khắp cả nước. Tập trung nhất là ở Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Biên Hoà, Đà Nẵng.

d. Công nghiệp dệt may

• Là ngành sản xuất hàng tiêu dùng quan trọng cùa nước ta, công nghiệp dệt may dựa trên ưu thế vê nguồn lao động rẻ. Các sản phẩm của ngành may đã được xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới và là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của nước ta. 
• Các trung tâm dệt may lớn nhất cả nước là Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Nam Định,…

• Hai khu vực tập trung công nghiệp lớn nhất cả nước là Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng. 

• Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội là hai trung tâm công nghiệp lớn nhất cả nước.

Câu 1: Dựa vào hình 12.1, hãy xếp thứ tự các ngành công nghiệp trọng điểm của nước ta theo tỉ trọng từ lớn đến nhỏ.

Gợi ý làm bài

Thứ tự các ngành công nghiệp trọng điểm của nước ta theo tỉ trọng từ lớn đến nhỏ:

- Chế biến lương thực, thực phẩm (24,4%)

- Cơ khí, điện tử (12,3%)

- Khai thác nhiên liệu (10,3%).

- Vật liệu xây dựng (9,9%).

- Hóa chất (9,5%).

- Dệt may (7,9%).

- Điện (6,0%).

- Các ngành khác (19,7%).

Câu 2: Hãy xác định trên hình 12.2 các mỏ than và dầu khí đang được khai thác.

Gợi ý làm bài

- Các mỏ than: Đông Triều, Hòn Gai, Cẩm Phả (Quảng Ninh).

- Các mỏ dầu: Hồng Ngọc, Rạng Đông, Bạch Hổ, Rồng, Đại Hùng (thềm lục địa phía nam).

- Các mỏ khí: Tiền Hải( Hải Phòng), Lan Tây, Lan Đỏ (thềm lục địa phía nam).

Câu 3: Tại sao các thành phố TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Nam Định là những trung tâm dệt may lớn nhất nước ta?

Gợi ý làm bài

Các thành phố TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Nam Định… là những trung tâm dệt may lớn nhất nước ta vì:

+ Là những đô thị lớn, đông dân nên có thị trường tiêu thụ rộng lớn, nguồn lao động dồi dào.

+ Là những đô thị có lịch sử phát triển ngành dệt may lâu đời, tập trung nhiều nhà máy xí nghiệp may mặc lớn nhất cả nước.

Câu 4: Dựa vào hình  12.3, hãy xác định hai khu vực tập trung công nghiệp lớn của cả nước. Kể tên một số trung tâm công nghiệp tiêu biểu cho hai khu vực trên.

Gợi ý làm bài

- Hai khu vực tập trung công nghiệp lớn của cả nước là: Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Hồng.

- Một số trung tâm công nghiệp tiêu biểu:

+ Vùng Đông Nam Bộ: TP. Hồ Chí Minh, Vũng Tàu, Thủ Dầu Một, Biên Hòa.

+ Vùng đồng bằng sông Hồng: Hà Nội, Hải Phòng, Bắc Ninh, Hải Dương, Việt Trì…

Qua bài học này các em cần nắm được kiến thức sau:

• Cơ cấu ngành công nghiệp.
• Các ngành công nghiệp trọng điểm.
• Các trung tâm công nghiệp lớn.