Sinh học 12 Bài 14: Thực hành: Lai giống

- Cây cà chua bố, mẹ.

- Kẹp, kéo, kim mũi mác, đĩa kính đồng hồ, bao cách li, nhãn, bút chì, bút lông, bông, hộp pitri.

- Chọn giống: Chọn các giống cây khác nhau rõ ràng về hình dạng hoặc màu sắc qua để có thể phân biệt dễ dàng bằng mắt thường.

- Gieo hạt những cây dùng làm bố trước những cây dùng làm mẹ từ 8 đến 10 ngày.

- Khi cây bố ra hoa thì tỉa bớt số hoa trong chùm và ngắt bỏ những quả non để tập trung lấy phần được tốt.

- Khi cây mẹ ra được 9 lá thì bấm ngọn và chỉ để 2 cành, mỗi cành lấy 3 chùm hoa, mỗi chùm hoa lấy từ 3 đến 5 qủa.

a. Khử nhị trên cây mẹ:

- Sử dụng các cây hoa còn là nụ có màu vàng nhạt để khử nhị (hoa chưa tự thụ phấn).

- Dùng kim mũi mác tách 1 bao phấn ra nếu phấn còn là chất trắng sữa hay màu xanh thì được. Nếu phấn đã là hạt màu trắng thì không được.

- Dùng ngón trỏ và ngón cái của tay để giữ lấy nụ hoa.

- Tay phải cầm kẹp tách bao hoa ra, tỉa từng nhị một, cần làm nhẹ tay tránh để đầu nhụy và bầu nhụy bị thương tổn.

- Trên mỗi chùm chọn 4 đến 6 hoa cùng lúc và là những hoa mập để khử nhị, cắt tỉa bỏ những hoa khác.

- Bao các hoa đã khử nhị bằng bao cách li.

b. Thụ phấn

- Chọn những hoa đã nở xòe, đầu nhụy to màu xanh thẫm, có dịch nhờn.

- Thu hạt phấn trên cây bố: Chọn hoa vừa nở, cánh hoa và bao phấn vàng tươi, khi chín hạt phấn chín tròn và trắng.

- Dùng kẹp ngắt nhị bỏ vào đĩa đồng hồ.

- Dùng bút lông chà nhẹ lên các bao phấn để hạt phấn bung ra.

- Dùng bút lông chấm hạt phấn cây bố lên đầu nhụy hoa cây mẹ đã khử nhị

- Bao chùm hoa đã thụ phấn bằng túi cách li, buộc nhãn, ghi ngày và công thức lai.

c. Chăm sóc và thu hoạch

- Tưới nước đầy đủ.

- Khi quả lai chín thì thu hoạch, cẩn thận tránh nhầm lẫn các công thức lai.

- Bổ từng quả trải hạt lên tờ giấy lọc ghi công thức lai và thứ tự quả lên tờ giấy đó.

- Phơi khô hạt ở chổ mát khi cần gieo thì ngâm tờ giấy đó vào nước lã hạt sẽ tách ra.

d. Xử lí kết quả lai: Kết quả thí nghiệm được tổ hợp lại và xử lí theo phương pháp thống kê

- Bước 1: Xây dựng giả thuyết H_o. Giả thuyết cho rằng tỉ lệ phân li KH trong lai thực nghiệm thu được là tuân theo quy luật (1 : 1 : 1 : 1), những sai khác là do yếu tố ngẫu nhiên.

- Bước 2: Sử dụng công thức, lập bảng để tính giá trị \({X^2}\)

\({X^2} = \frac{{\sum {{{\left( {O - E} \right)}^2}} }}{E}\)

+ O là số liệu quan sát được (tỉ lệ phân li KH trong thực nghiệm)

+ E là tỉ lệ phân li theo quy luật (1 : 1 : 1 : 1)

+ Lập bảng để tính giá trị \({X^2}\)

* Ví dụ: 

- Bước 3:

+ Sử dụng bảng phân bố giá trị \({X^2}\) để xác định sự sai khác giữa lí thuyết và thực nghiệm có thực sự là do yếu tố ngẫu nhiên hay không.

+ Bảng phân bố giá trị \({X^2}\)

+ Ví dụ:

n là số bậc tự do (số loại KH), n – 1 (tăng tính chính xác), tức (n = 4 – 1 = 3). Trong cột n (cột đầu tiên) dò hàng 3 (trị số của n).

Các nhà khoa học thường lấy mức xác suất p = 0,05 (5%). Ở hàng đầu tiên (hàng p), ta tìm giá trị xác suất bằng 0,05 rồi gióng xuồng gặp hàng 3 gióng qua, trị số thu được là giá trị \({X^2}\) (7,815).

- Bước 4: Nếu kết quả tính giá trị \({X^2}\) tra trong bảng thì giả thuyết H_o được chấp nhận, sự sai khác trong thực nghiệm chỉ là do yếu tố ngẫu nhiên. Cụ thể ta thấy giả thuyết Ho được chấp nhận, vì 5,2 < 7,815. Nếu lơn hơn thì bác bỏ H_o

Sau khi học xong bài này các em cần:

- Nắm được quy trình của một số phương pháp lai giống.

- Ứng dụng được vào thực tế.