Giải bài tập SBT Hóa 9 Bài 8: Một số bazơ quan trọng

Bằng phương pháp hoá học nào có thể phân biệt được hai dung dịch bazơ: NaOH và Ca(OH)₂? Viết phương trình hoá học.

Phương pháp giải

Dựa vào tính chất hóa học khác nhau của NaOH và Ca(OH)₂ để nhận biết hai chất này.

Hướng dẫn giải

Dùng dung dịch muối cacbonat, thí dụ Na₂CO₃ để nhận biết: nếu không có kết tủa, bazơ là NaOH, nếu tạo ra kết tủa trắng (CaCO₃), bazơ là Ca(OH)₂.

Na₂CO₃ + Ca(OH)₂ → 2NaOH + CaCO₃

Có 4 lọ không nhãn, mỗi lọ đựng một trong những dung dịch sau: NaOH, Na₂SO₄, H₂SO₄, HCl. Hãy nhận biết dung dịch trong mỗi lọ bằng phương pháp hoá học. Viết các phương trình hoá học.

Phương pháp giải

Áp dụng những tính chất hóa học khác nhau giữa các hợp chất vô cơ để nhận biết các dung dịch trên.

Hướng dẫn giải

Có nhiều cách nhận biết, sau đây là một thí dụ.

- Dùng quỳ tím nhận biết được dung dịch NaOH (quỳ tím chuyển sang xanh), dung dịch Na₂SO₄ (không đổi màu quỳ tím) và nhóm 2 axit (quỳ tím chuyển sang đỏ).

- Dùng hợp chất của bari, như BaCl₂ hoặc Ba(NO₃)₂ hoặc Ba(OH)₂ để phân biệt HCl với H₂SO₄ nhờ có phản ứng tạo kết tủa trắng.

Cho những chất sau: Na₂CO₃, Ca(OH)₂, NaCl.

a) Từ những chất đã cho, hãy viết các phương trình hoá học điều chế NaOH.

b) Nếu những chất đã cho có khối lượng bằng nhau, ta dùng phản ứng nào để có thể điều chế được khối lượng NaOH nhiều hơn ?

Phương pháp giải

Xem lại phương pháp điều chế NaOH hoặc các phương trình hóa học mà sản phẩm có NaOH, tính toán phương trình hóa học và đưa ra kết luận hợp lý.

Hướng dẫn giải

a) Điều chế NaOH từ những chất đã cho :

- Dung dịch Na₂CO₃ tác dụng với dung dịch Ca(OH)₂ :

Na2CO3 + Ca(OH)2 → CaCO₃ ↓ + 2NaOH (1)

- Điện phân dung dịch NaCl trong thùng điện phân có vách ngăn :

2NaCl + 2H₂O → 2NaOH + H₂ + Cl₂

b) Đặt khối lượng của mỗi chất ban đầu là a gam.

Theo (1): 106 gam Na2CO3  tác dụng với 74 gam Ca(OH)₂ sinh ra 80 gam NaOH. Nếu có a gám mỗi chất thì Na₂CO₃ sẽ thiếu, Ca(OH)₂ sẽ dư. Như vậy, khối lượng NaOH điều chế được sẽ tính theo khối lượng Na₂CO₃:

106 gam Na₂CO₃ điều chế được 80 gam NaOH.

Vây a gam Na₂CO₃ điều chế được 80a/106 gam NaOH.

Theo (2) : 117 gam NaCl điều chế được 80 gam NaOH.

Vậy a gam NaCl điều chế được 80a/117 gam NaOH.

So sánh khối lượng NaOH điều chế được, ta thấy :

80a/106 > 80a/117

a gam Na₂CO₃ điều chế được khối lượng NaOH nhiều hơn so với dùng a gam NaCl.

Bảng dưới đây cho biết giá trị pH của dung dịch một số chất

A (pH = 13), B (pH = 3); C (pH = 1); D (pH = 7); E (pH = 8)

a) Hãy dự đoán trong các dung dịch ở trên :

Dung dịch nào có thể là axit như HCl, H₂SO₄

Dung dịch nào có thể là bazơ như NaOH, Ca(OH)₂.

Dung dịch nào có thể là đường, muối NaCl, nước cất.

Dung dịch nào có thể là axit axetic (có trong giấm ăn).

Dung dịch nào có tính bazơ yếu, như NaHCO₃.

b) Hãy cho biết:

1. Dung dịch nào có phản ứng với Mg, với NaOH.

2. Dung dịch nào có phản ứng với dung dịch HCl.

3. Những dung dịch nào trộn với nhau từng đôi một sẽ xảy ra phản ứng hoá học.

Phương pháp giải

pH < 7 → dung dịch axit

pH > 7 → dung dịch bazo

pH = 7 → môi trường trung tính

Dựa vào tính chất hóa học để trả lời các câu hỏi.

Hướng dẫn giải

a) Dự đoán :

Dung dịch c có thể là dung dịch HCl hoặc dung dịch H₂SO₄.

Dung dịch A có thể là dung dịch NaOH hoặc dung dịch Ca(OH)₂.

Dung dịch D có thể là dung dịch đường, dung dịch NaCl hoặc nước cất.

Dung dịch B có thể là dung dịch CH₃COOH (axit axetic).

Dung dịch E có thể là dung dịch NaHCO₃.

b) Tính chất hoá học của các dung dịch:

1. Dung dịch c và B có phản ứng với Mg và NaOH.

2. Dung dịch A và E có phản ứng với dung dịch HCl.

3. Những dung dịch sau trộn với nhau từng đôi một sẽ xảy ra phản ứng hoá học:

- Dung dịch A và dung dịch C.

- Dung dịch A và dung dịch B.

- Dung dịch E và dung dịch C.

- Dung dịch E và dung dịch B.

- Dung dịch E và dung dịch A.

3,04 gam hỗn hợp NaOH và KOH tác dụng vừa đủ với dung dịch HCl, thu được 4,15 gam các muối clorua.

a) Viết các phương trình hoá học.

b) Tính khối lượng của mỗi hiđroxit trong hỗn hợp ban đầu.

Phương pháp giải

Viết các phương trình hóa học xảy ra. Giải hệ hai phương trình hai ẩn là số mol của từng kiềm.

Hướng dẫn giải

a) Các phương trình hoá học :

HCl + NaOH → NaCl + H₂O (1)

HCl + KOH → KCl + H₂O (2)

b) Đặt x và y là số mol của NaOH và KOH trong hỗn hợp, ta có hệ phương trình:

40x + 56y = 3,04    (I)

58,5x + 74,5y = 4,15    (II)

Giải hệ phương trình (I) và (II), ta được: x = 0,02 và y = 0,04.

Số gam NaOH và KOH có trong hỗn hợp là :

m_NaOH = 40.0,02 = 0,8g

m_KOH = 56.0,04 = 2,24g

Cho 10 gam CaCO₃ tác dụng với dung dịch HCl dư.

a) Tính thể tích khí CO₂ thu được ở đktc

b) Dẫn khí CO₂ thu được ở trên vào lọ đựng 50 gam dung dịch NaOH 40%. Hãy tính khối lượng muối cacbonat thu được.

Phương pháp giải

Viết phương trình hóa học xảy ra, tính toán theo phương trình hóa học.

Hướng dẫn giải

a) Phương trình hoá học:

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + H₂O + CO₂↑

Số mol CO₂, thu được :

nCO₂ = nCaCO₃ = 10/100 = 0,1 mol

Thể tích khí CO₂ đo ở đktc:

VCO₂ = 22,4 X 0,1 = 2,24 (lít),

b) Khối lượng NaOH có trong dung dịch :

m_NaOH = 40x50/100 = 20(gam) ứng với số mol là

n_NaOH = 20/40 = 0,5 mol

Số mol NaOH lớn gấp hớn 2 lần số mol CO₂, vậy muối thu được sẽ là Na₂CO₃

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

Theo phương trình hoá học, ta có :

nNa₂CO₃ = nCO₂ = 0,1 mol

Vậy khối lượng muối cacbonat thu được: mNa₂CO₃ = 106 x 0,1 = 10,6g.

Cho m gam hỗn hợp gồm Mg(OH)₂, Cu(OH)₂, NaOH tác dụng vừa đủ với 400 ml dung dịch HCl 1M và tạo thành 24,1 gam muối clorua. Hãy tính m.

Phương pháp giải

Viết phương trình hóa học, nhận xét quan hệ số mol HCl và nước. Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng để tính m.

Hướng dẫn giải

Số mol HCl phản ứng: 0,4.1 = 0,4 (mol)

⇒ mHCl = 0,4.36,5 = 14,6 (gam)

Theo phương trình hoá học nH₂O = nHCl = 0,4 mol

mH₂O = 0,4 x 18 = 7,2g

Theo định luật bảo toàn khối lượng, ta có: m + 14,6 = 24,1 + 7,2

Vậy m = 16,7 gam.