Tin học 10 Bài 6: Giải bài toán trên máy tính

Việc giải toán trên máy tính thường được tiến qua 5 bước:

• Xác định bài toán

• Lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán

• Viết chương trình

• Hiệu chỉnh

• Viết tài liệu

Xác định bài toán là xác định rõ hai thành phần:

• Input

• Output

a. Lựa chọn thuật toán

• Ít phức tạp

• ít tốn thời gian thực hiện

• Chiếm ít ô nhớ

• Thực hiện ít phép toán, dễ hiểu...

b. Diễn tả thuật toán

b.1. Thuật toán diễn tả bằng cách liệt kê

• Bước 1: Nhập M, N;

• Bước 2: Nếu M = N đưa ra ƯCLN(M,N)=M; Kết thúc

• Bước 3: Nếu M > N thì M \( \leftarrow\) M - N rồi quay lại bước 2;

• Bước 4: N \(\leftarrow\) N - M rồi quay lại bước 2

b 2. ​Thuật toán diễn tả bằng sơ đồ khối

Sau đây là hai ví dụ mô phỏng các bước thực hiện thuật toán trên:

Ngôn ngữ lập trình  + Thuật toán = Chương trình

• Khi viết chương trình ta nên chọn một ngôn ngữ lập trình hoặc một phần mềm chuyên dụng thích hợp vơi thuật toán

• Viết chương trình trong ngôn ngữ nào thì phải tuân theo ngôn ngữ đó

• Chương trình dịch chỉ có thể phát hiện và thông báo về mặt ngữ pháp

• Một chương trình đã viết xong có thể có nhiều lỗi và sẽ cho kết quả không đúng

• Ta cần thử chương trình bằng vài bộ số Input để phát hiện lỗi và sửa chương trình. Quá trình này gọi là hiệu chỉnh (test)

• Tài liệu phải mô tả bài toán, thuật toán, thiết kế chương trình, kết quả nghiệm và hương dẫn sử dụng

• Tài liệu này rất có ích cho người sử dụng chương trình và cho việc đề xuất những khả năng hoàn thiện thêm

• Các bước có thể lập đi lặp lại nhiều lần cho đến khi ta cho rằng chương trình đã làm việc đúng đắn và hiệu quả

Câu 1: Tìm ước chung lớn nhất (UCLN) của hai số  nguyên dương M và N

Hướng dẫn giải:

• Input: M,N

• Output: UCLN(M,N)

Câu 2: Tìm ước chung lớn nhất (ƯCLN) của hai số nguyên dương M và N.

Hướng dẫn giải:

• Xác định bài toán:

  • Input: Nhập M, N

  • Output: ƯCLN(M, N)

• Ý tưởng: Sử dụng những điều đã biết sau:

  • Nếu M = N thì giá trị chung đó là ƯCLN của M và N

  • Nếu M > N thì ƯCLN(M, N) = ƯCLN(M – N,N)

  • Nếu M < N thì ƯCLN(M, N) = ƯCLN(M,N- M)

Câu 1: Nêu tiêu chuẩn lựa chọn thuật toán.

Câu 2: Hãy nêu nội dung và mục đích của các bước hiệu chỉnh khi giải bài toán trên máy tính.

Câu 3: Hãy viết thuật toán giải phương trình bậc nhất ax+b=0 và đề xuất các test tiêu biểu.

Câu 1: Các bước giải bài toán trên máy tính được tiến hành theo thứ tự nào sau đây:

A. Xác định bài toán – Lựa chọn thuật toán – Viết chương trình – Hiệu chỉnh – Viết tài liệu

B. Xác định bài toán – Viết chương trình – Lựa chọn thuật toán  – Viết tài liệu

C. Lựa chọn thuật toán – Xác định bài toán – Viết chương trình – Hiệu chỉnh – Viết tài liệu

D. Viết chương trình – Hiệu chỉnh – Viết tài liệu

Câu 2: Mỗi bài toán được đặc tả bởi mấy thành phần:

A. 4 

B. 3

C. 2

D. 1

Câu 3: Bước quan trọng nhất để giải một bài toán trên máy tính là:

A. Lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán

B. Viết chương trình

C. Xác định bài toán

D. Hiệu chỉnh

Câu 4: Tiêu chuẩn lựa chọn thuật toán:

A. Lượng tài nguyên thuật toán đòi hỏi và lượng tài nguyên cho phép

B. Độ phức tạp của thuật toán

C. Các tài nguyên như thời gian thực hiện, số lượng ô nhớ...

D. Cả 3 ý trên đều đúng

Câu 5: Giải bài toán trên máy tính được tiến hành qua mấy bước?

A. 3

B. 4

C. 5

D. 6

Câu 6: Tiêu chí lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán là?

A. Hiệu quả về thời gian

B. Hiệu quả về không gian

C. Khả thi khi cài đặt

D. Tất cả đều đúng

Câu 7: Viết chương trình là?

A. Biểu diễn thuật toán

B. Dùng ngôn ngữ lập trình để diễn đạt bài toán

C. Dùng ngôn ngữ lập trình và cấu trúc dữ liệu thích hợp để diễn tả thuật toán

D. Tất cả đều đúng

Câu 8: Mục đích của việc hiệu chỉnh là:

A. Xác định lại Input và Output của bài toán

B. Phát hiện và sửa sai sót

C. Mô tả chi tiết bài toán

D. Để tạo ra một chương trình mới

Câu 9: Thuật toán tối ưu là?

A. Sử dụng ít thời gian, ít bộ nhớ...

B. Sử dụng ít thời gian, nhiều bộ nhớ, ít phép toán...

C. Sử dụng nhiều thời gian, nhiều bộ nhớ, ít phép toán...

D. Sử dụng ít thời gian, ít bộ nhớ, ít phép toán...

Câu 10: Các bước cần phải có khi giải bài toán trên máy tính là:

A. Xác định bài toán, lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán, diễn tả thuật toán, hiệu chỉnh, viết tài liệu

B. Xác định bài toán, lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán, viết chương trình, viết tài liệu

C. Xác định bài toán, lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán, viết chương trình, hiệu chỉnh, viết tài liệu

D. Xác định bài toán, viết thuật chọn, viết chương trình, viết tài liệu

Sau khi học xong Bài 6: Giải bài toán trên máy tính, các em cần nắm vững các bước giải giải bài toán trên máy tính:

• Xác định bài toán: Input và Output
• Lựa chọn hoặc thiết kế thuật toán: 

  • Lựa chọn thuật toán tối ưu nhất (thời gian và bộ nhớ)

  • Diễn tả thuật toán (Sơ đồ và liệt kê)

• Viết chương trình

  • Chọn ngôn ngữ lập trình phù hợp

  • Tổ chức dữ liệu

• Hiệu chỉnh: Test và sửa sai sót
• Viết tài liệu:

  • Mô tả chương trình

  • Hướng dẫn sử dụng