Cẩm nang luyện nghe tiếng Anh cho người mới bắt đầu

Kỹ năng nghe tốt là phương tiện thiết yếu nhất để học ngôn ngữ, thế nhưng nó lại là yếu tố bị bỏ quên nhiều nhất ở người bắt đầu học tiếng Anh. Nếu muốn có một tương lai nói tiếng Anh trôi chảy, bạn không thể chỉ dựa vào những bảng từ mới hay sách ngữ pháp. Bạn cần một KHỞI ĐẦU ĐÚNG – học tiếng Anh bằng cách luyện nghe.

So với vô số khác biệt trong môi trường sống, học vấn, văn hoá, có lẽ không có nhiều điểm chung giữa bạn với một người nói tiếng Anh bản xứ. Thế nhưng có một điểm giống nhau chắc chắn: cách họ và bạn học tiếng mẹ đẻ.

Để tồn tại, bản năng một đứa trẻ sẽ bảo nó phải bắt chước và phát triển ngôn ngữ, vì vậy ngay khi vừa lọt lòng, một đứa trẻ với đầy đủ giác quan sẽ giỏng tai nghe đầu tiên. Kỹ năng nghe là bước đầu tiên trong hành trình học ngôn ngữ mẹ đẻ, bất kể đó là tiếng Việt, Anh, Đức hay Thái.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các bước luyện nghe tiếng Anh dành cho bạn – người đang bước những bước đầu tiên trên hành trình học tiếng Anh nhé.

Tuy có cùng hệ chữ cái Latin, tiếng Anh và tiếng Việt rất khác nhau ở cách phát âm, sắp xếp âm tiết, dấu/ngữ điệu,..v..v.. Bạn nên dành 1 buổi để tìm hiểu sơ qua về ngữ âm tiếng Anh và sự khác biệt so với ngữ âm tiếng Việt. Điều này sẽ rất có ích nếu bạn muốn nghe đúng – hiểu đúng về sau.

Tìm hiểu các âm vị cơ bản trong tiếng Anh

Âm vị là đơn vị nhỏ nhất của âm thanh. Trong bảng chữ cái tiếng Anh chỉ có 26 chữ nhưng lại có tới 44 âm khác nhau. Và rõ ràng, nhiều chữ cái có thể được phát âm khác nhau ở các từ khác nhau. Ví dụ như chữ “c” ở “car” sẽ được phát âm khác với chữ “c” trong từ “city”. Việc tìm hiểu các âm vị sẽ giúp bạn dễ dàng nhận biết rõ từ khi nghe.

Đối với những bạn có khả năng phân biệt âm tốt trong tiếng Việt rồi thì sẽ không cần học toàn bộ các âm vị. Bạn có thể tập trung luyện tập với các âm đặc biệt khó đối với người Việt, ví dụ như: /∫/, /θ/, /ð/, /tʃ/, /dʒ/ hay luyện nghe để phân biệt các âm ngắn, dài, ví dụ /ɪ/, /iː/.

Đồng thời bạn nhớ dành thời gian luyện nghe và phát âm các từ đa âm tiết.

Tìm hiểu các cách pha trộn âm tiết cơ bản

Tiếng Anh có hiện tượng các phụ âm được nối với nhau khi đọc. Đây được gọi là hiện tượng pha trộn âm tiết.

Ví dụ, pha trộn phụ âm đầu: /bl/ trong black, /br/ trong break,…

Việc học cách pha trộn các âm thanh của các chữ cái lại với nhau không chỉ giúp bạn trong việc phát âm mà còn giúp đẩy nhanh quá trình luyện nghe và nhận biết từ qua âm thanh.

Tìm hiểu về trọng âm trong tiếng Anh

Một từ trong tiếng Anh có thể có nhiều nghĩa khác nhau, và do đó mà sẽ có trọng âm khác nhau. Việc học trọng âm sẽ giúp bạn nhận biết từ dễ dàng hơn khi nghe.

Bạn đã thấy sẵn sàng hơn rồi chứ? Sau khi đã làm quen với các âm thanh cơ bản trong tiếng Anh và biết cách pha trộn các âm để tạo thành từ, bạn đã có thể bắt đầu luyện nghe tiếng Anh với những video chủ đề đơn giản.

Ở giai đoạn này bạn chỉ cần tập trung lắng nghe và nghe ngấm chứ chưa cần hiểu hết. Điều quan trọng là bạn cần nghe càng nhiều càng tốt và nghe mọi lúc mọi nơi nếu có thể để não bộ quen với việc xử lí ngôn ngữ mới.

Với lượng video học tiếng Anh khổng lồ trên mạng, việc tìm một video nói tiếng Anh ở trình độ cơ bản là khá dễ dàng. Nhưng chúng có thể gặp một số giới hạn như: video không sắp xếp theo một lộ trình nhất định, giải thích dài dòng nhưng không có phụ đề, không có chế độ tự động lặp lại hay nghe chậm, và nếu đạt tất cả tiêu chí thì lại yêu cầu bạn trả phí.

Nếu bạn có thể luyện nghe tiếng Anh từ một một video về nấu món ăn Địa Trung Hải hay xem James Bond và có được kết quả tương tự như học trên lớp, tôi cho là bạn sẽ không ngần ngại rời lớp học ngay. Không thể phủ nhận, khi luyện kỹ năng nghe với nội dung yêu thích, chúng ta sẽ có hứng thú học và không gặp cảm giác chán nản.

Đọc đến đây, rất có thể bạn đang nghĩ: “Trình độ như tôi thì chắc phải xem phụ đề tiếng Việt, như thế thì học tiếng Anh thế nào?”. Thật ra, phụ đề tiếng Việt rất có ích, nhưng nếu bạn chỉ xem xong và để đấy, chắc chắn nó sẽ không giúp ích gì nhiều ngoài nói cho bạn nội dung bộ phim.

Vậy phải làm thế nào để học tiếng Anh qua phim một cách đơn giản và hiệu quả? Hãy đọc tiếp nhé.

Bước 1: Xem video/ phim để hiểu nội dung

Trước hết, hãy tìm một video/phim mà bạn muốn xem trên Netflix, Youtube, Phim Learning, vân vân.

Sau khi đã chọn được video yêu thích để luyện tập, bạn hãy bắt đầu xem để nắm được nội dung chính của video/phim. Để hỗ trợ việc hiểu nội dung, bạn hoàn toàn có thể xem video với phụ đề song ngữ hoặc sử dụng từ điển, công cụ tra từ tại chỗ nếu dùng phụ đề tiếng Anh.

Bước 2: Thực hành nghe chủ động với một đoạn clip ngắn

Việc luyện nghe chủ động sẽ gồm hai quá trình chủ đạo: nghe chi tiết (bottom up) và nghe hiểu (top down). Hai quá trình luyện nghe “bottom-up” và “top-down” đều có ý nghĩa trong việc cải thiện kỹ năng nghe của người học.

Tuy nhiên, các bài tập nghe “bottom-up” thường có ích hơn cho người mới bắt đầu luyện nghe tiếng Anh. Bởi lẽ, lúc này người học bị giới hạn bởi khả năng ngôn ngữ ít ỏi, nên họ gần như không tự động xử lý được những thông tin mình đang nghe.

Để luyện nghe “bottom-up”, người mới học cần tiến hành nghe với những bài nghe có tốc độ chậm. Trong quá trình đó, bạn cần tập trung vào các chi tiết nghe được kết hợp với việc làm các bài tập thực hành để nhớ lâu.

Dưới đây là quá trình luyện kỹ năng nghe chủ động:

(1) Chọn một đoạn clip ngắn từ video hay tập phim bạn vừa xem ở bước 1 (tầm 30s – 1 phút)

Đầu tiên, bạn cần chọn một đoạn ngắn trong video hay tập phim bạn đang xem để tiến hành luyện tập cho đến lúc thật nhuần nhuyễn. Đoạn clip nên ngắn từ 30 giây đến 1 phút và là đoạn bạn yêu thích.

(2) Luyện nghe qua clip với phương pháp “Delayed Repetition” (auto-pause):

Bước tiếp theo là “Delayed Repetition” – kỹ thuật luyện nghe tiếng Anh yêu cầu người học nghe một câu hay một cụm từ dài, chờ vài giây rồi nhắc lại câu/ cụm từ vừa được nghe.

(3) Luyện nghe qua clip với phương pháp “Guided Dictation”:

“Guided Dictation” là một trong 2 dạng của phương pháp DICTATION hay còn gọi là Nghe chép chính tả. Đây là một trong những phương pháp cực kỳ hiệu quả để luyện nghe tiếng Anh dành cho người học trình độ Intermediate.

Hai dạng nghe Dictation phổ biến là Guided Dictation và Sentence Dictation. Để đạt được hiệu quả tốt nhất, bạn hãy thực hành nghe Guided Dictation trước rồi chuyển sang nghe Sentence Dictation nhé.

(4) Luyện nghe và nhại lại từng câu thoại trong đoạn clip: 

Hoạt động nghe và nhại lại còn được gọi là Shadowing (hay kỹ thuật cái bóng). Bạn nghe từng câu thoại trong đoạn clip rồi nói lại cố gắng bắt chước y hệt ngữ điệu, cách ngắt nghỉ, trọng âm từ sao cho giống nhất.

Bước 3: Ôn tập từ vựng với các game

Giờ đây bạn hoàn tất quá trình luyện nghe chủ động và biết thêm nhiều từ mới. Ngay sau khi biết một từ vựng mới, bạn cần xem và sử dụng lại chúng càng thường xuyên càng tốt.

Tại sao? Việc liên tục dùng từ trong ngữ cảnh thông qua cả nghe/viết/đọc/nói sẽ in sâu từ vào não bộ và hạn chế việc “quên bài”.

Đây chính là sự khác biệt giữa học chủ động và “học vẹt”.

Giờ chúng ta cùng ôn tập các từ vựng mà bạn đã lưu lại thông qua các trò chơi đa dạng.

Bước 4: Thực hành nghe bị động (nghe tắm) với đoạn clip trên

Đừng quên thực hành nghe đi nghe lại đoạn clip thật nhiều lần nhé. Bước nghe bị động sẽ giúp não bộ ôn luyện từ vựng trong vô thức và rèn cho đôi tai nhận diện chúng. Bạn có thể:

- Nghe lại nhưng không nhìn phụ đề

- Nghe và nhại lại theo lời của người nói

- Nghe tắm khi đang làm các công việc hằng ngày như rửa bát, ngồi xe buýt, lau nhà,…

Sau khi đã hoàn tất luyện nghe với đoạn clip đó, bạn có thể chuyển sang luyện tập với các đoạn clip tiếp theo. Nhưng hãy đảm bảo rằng bạn đã có thể nghe, hiểu toàn bộ đoạn clip mà không nhìn phụ đề. Đồng thời, khi nghe clip, bạn có thể nhắc lại chính xác các câu nói, câu thoại cùng lúc với người nói trong video. 

Dưới đây là một số gợi ý các phim và ca khúc có mức từ vựng đơn giản, nội dung hay và dễ nhớ để bạn bắt đầu hành trình học tiếng Anh thật vui vẻ.

Các phim luyện nghe cho người mới bắt đầu:

- Friends

- Extra English

- 10 things I hate about you

- Mean girls

- Finding Nemo

Các bài hát luyện nghe cho người mới bắt đầu:

- Bài hát Everytime We Touch

- Bài hát That Girl

- Bài Hát My Love

Trên đây là các phương pháp và giai đoạn chi tiết luyện nghe tiếng Anh cho người mới bắt đầu, cùng eLib tham khảo để rèn luyện và nâng cao khả năng nghe tiếng Anh của bạn nhé! Chúc các bạn thành công!