Giải Tập bản đồ Địa lí 10 Bài 1: Các phép chiếu hình bản đồ cơ bản

Hãy nêu tên và đặc điểm của các phép chiếu hình bản đồ theo các hình dưới đây.

Phương pháp giải

Dựa vào các loại phép chiếu hình bản đồ đã học, đối chiếu với đặc điểm trong các hình trên để xác định:

- Tên phép chiếu

- Đặc điểm của mỗi phép chiếu

Hướng dẫn giải

Căn cứ vào hình dạng của mạng lưới kinh tuyến và vĩ tuyến (lưới chiếu) ở các hình dưới đây, em hãy xác định tên của các phép chiếu hình bản đồ. Nêu đặc điểm của mạng lưới kinh tuyến và vĩ tuyến của các phép chiếu hình đó.

Phương pháp giải

Căn cứ vào kiến thức về các phép chiếu, đối chiếu với  hình dạng của mạng lưới kinh tuyến và vĩ tuyến ở các hình đã cho để xác định:

- Tên hình chiếu

- Đặc điểm kinh tuyến

- Đặc điểm vĩ tuyến

Hướng dẫn giải

Hãy nêu sự khác nhau về cơ sở chiếu và đặc điểm của mạng lưới kinh, vĩ tuyến theo 3 phép chiếu: Phương vị đứng, phương vị ngang và phương vị nghiêng. (Dùng cho chương trình nâng cao).

Phương pháp giải

Dựa vào kiến thức về phép chiếu phương vị đứng, phương vị ngang và phương vị nghiêng để chỉ ra sự khác nhau về:

- Cơ sở chiếu:

+ Nơi mặt chiếu tiếp xúc

+ Vị trí tương đối của Trục Địa Cầu và mặt chiếu

- Đặc điểm của mạng lưới kinh, vĩ tuyến: đặc điểm các đường kinh tuyến, vĩ tuyến

Hướng dẫn giải

- Khác nhau về cơ sở chiếu:

+ Phương vị đứng: 

• Mặt chiếu tiếp xúc với Địa Cầu ở cực. 
• Trục Địa Cầu vuông góc với mặt chiếu.

+ Phương vị ngang:

• Mặt chiếu tiếp xúc với Địa Cầu ở Xích đạo. 
• Trục Địa Cầu song song với mặt chiếu

+ Phương vị nghiêng: Mặt chiếu có thể tiếp xúc với bất kì điểm nào trên mặt Địa Cầu, trừ cực và Xích đạo

- Khác nhau về đặc điểm mạng lưới kinh, vĩ tuyến:

+ Phương vị đứng: 

• Các kinh tuyến là những đoạn thẳng đồng quy ở cực. 
• Các vĩ tuyến là những vòng tròn đồng tâm ở cực. Càng xa cự khoảng cách giữa các vĩ tuyến càng dãn ra.

+ Phương vị ngang: 

• Kinh tuyến giữa là đường thẳng, các kinh tuyến còn lại là những đường cong đối xứng nhau qua kinh tuyến giữa, khoảng cách giữa các kinh tuyến tăng dần khi càng xa kinh tuyến giữa. 
• Xích đạo là đường thẳng, các vĩ tuyến còn lại là những cung đối xứng nhau qua Xích đạo, khoảng cách giữa các vĩ tuyến tăng dần khi càng xa Xích đạo.

+ Phương vị nghiêng: 

• Kinh tuyến là những đường cong đồng quy tại cực. 
• Vĩ tuyến là những đường tròn không đồng tâm.

Trong các phép chiếu phương vị đứng, hình trụ đứng và hình nón đứng thì khu vực nào của Địa Cầu chính xác và khu vực nào kém chính xác? Các phép chiếu này thường được dùng để vẽ bản đồ các khu vực nào, các nước có hình dạng như thế nào?

Phương pháp giải

Cần nắm kiến thức về phép chiếu phương vị đứng, hình trụ đứng và hình nón đứng để xác định:

- Khu vực chính xác và khu vực kém chính xác

- Công dụng để vẽ  bản đồ các khu vực, các nước có hình dạng và đặc điểm như thế nào

Hướng dẫn giải

- Phép chiếu phương vị đứng:

+ Đảm bảo chính xác ở trung tâm bản đồ, càng xa trung tâm càng kém chính xác.

+ Phép chiếu này thường dùng để vẽ bản đồ ở khu vực quanh cực.

- Phép chiếu hình trụ đứng:

+ Phép chiếu này chỉ đúng ở vùng Xích đạo, càng xa xích đạo càng kém chính xác.

+ Thường được dùng để vẽ bản đồ thế giới hoặc các khu vực gần Xích đạo.

- Phép chiếu hình nón đứng:

+ Chỉ có vĩ tuyến tiếp xúc giữa Địa Cầu và mặt nón là chính xác, càng xa vĩ tuyến tiếp xúc càng kém chính xác.

+ Thường dùng để vẽ bản đồ ở các vùng đất thuộc vĩ độ trung bình (khu vực ôn đới) và kéo dài theo vĩ tuyến như: Liên bang Nga, Trung Quốc, Hoa Kì,...

Trong phép chiếu hình trụ ngang dưới đây, em hãy cho biết hình trụ tiếp xúc với đường kinh tuyến hay đường vĩ tuyến? Trong phép chiếu này đường kinh tuyến nào là chính xác? Để vẽ lãnh thổ Việt Nam phần đất liền nếu dùng phép chiếu này có tốt không? Tại sao? (Dùng cho chương trình nâng cao).

Phương pháp giải

- Dựa vào kiến thức về đường kinh tuyến và vĩ tuyến để xác định:

+ Hình trụ tiếp xúc với đường kinh tuyến hay đường vĩ tuyến

+ Đường kinh tuyến nào là chính xác

- Kết hợp với đặc điểm lãnh thổ Việt Nam (hẹp ngang và kéo dài theo chiều kinh tuyến) để giải thích có nên dùng phép chiếu này không

Hướng dẫn giải

- Trong phép chiếu hình trụ ngang, hình trụ tiếp xúc với đường kinh tuyến.

- Trong phép chiếu này đường kinh tuyến giữa (đường kinh tuyến tiếp xúc với hình trụ) là chính xác.

- Để vẽ lãnh thổ Việt Nam phần đất liền, có thể sử dụng phép chiếu này. Vì lãnh thổ Việt Nam hẹp ngang và kéo dài theo chiều kinh tuyến.