Là những phương thức canh tác phổ biến trong trồng trọt.

a. Luân canh

- Là cách tiến hành gieo trồng luân phiên các loại cây trồng khác nhau trên cùng một diện tích.

• Năm thứ 1: Trồng ngô hoặc đỗ (tháng 1 đến tháng 5).
• Trồng lúa mùa chính vụ (từ tháng 7 đến tháng 12).
• Năm thứ 2: Trồng khoai lang (từ tháng 12 đến tháng 5).
• Trồng lúa hè thu (từ tháng 5 đến tháng 8).
• Trồng lúa mùa muộn (từ tháng 8 đến tháng 12).

- Có các loại hình luân canh như sau:

• Luân canh giữa các cây trồng cạn với nhau.
• Luân canh giữa cây trồng cạn với cây trồng nước.

- Công thức luân canh hợp lí cần chú ý đến các yếu tố: mức độ tiêu thụ chất dinh dưỡng là nhiều hay ít và khả năng chống sâu, bệnh của mỗi loại cây trồng.

b.  Xen canh

• Trên cùng 1 đơn vị diện tích, trồng 2 lại hoa màu cùng một lúc hoặc cách  1 thời gian không lâu để tận dụng diện tích, chất dinh dư­ỡng và ánh sáng.
• Ví dụ: Ngô vụ đông xen cây cải, rau khoai hoặc đậu t­ương .

c. Tăng vụ

- Tăng vụ là tăng số vụ gieo trồng trên một đơn vị diện tích.

- Ví dụ:

• Tr­ước đây chỉ cấy 1 vụ lúa, nh­ưng do giải quyết đ­ược n­ước t­ưới, có giống ngắn ngày nên đã trồng đ­ợc 1 vụ lúa, 1 vụ màu hoặc  2 vụ lúa và 1 vụ màu.
• Nh­ư vậy, ta đã tăng số vụ gieo trồng từ 1 vụ lên 2 vụ, 3 vụ trong năm.

• Luân canh làm cho đất tăng độ phì nhiêu, điều hoà dinh dưỡng và giảm sâu, bệnh.
• Xen canh sử dụng hợp lí đất, ánh sáng và điều hoà dinh dưỡng.
• Tăng vụ góp phần tăng thêm: sản phẩm thu hoạch.

Câu 1: Hãy nêu ví dụ về loại hình luân canh cây trồng mà em biết?

Gợi ý trả lời

• Ngô đông xuân (từ tháng 1 - 5).
• Đậu tương hè (từ tháng 6 - 11).
• Ớt ngọt (từ tháng 1- 5 năm sau).
• Cải ngọt (từ tháng 5 - 6 năm sau).
• Đậu đũa (từ tháng 6 -9 năm sau).

Câu 2: Em hãy nêu ví dụ về xen canh các loại cây trồng mà em biết?

Gợi ý trả lời

• Ớt xen đậu.
• Ngô xen mía.

Câu 3: Ở địa phương em đã gieo trồng được mấy vụ trong năm trên một mảnh ruộng?

Gợi ý trả lời

• Ở địa phương em đã trông được 3 vụ trong năm trên một mảnh ruộng. Một vụ màu, hai vụ lúa.

Sau khi học xong bài này các em cần:

• Nêu được khái niệm, tác dụng của phương thức luân canh, xen canh, tăng vụ.
• Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích tranh ảnh, tư duy.
• Có ý thức tham gia với gia đình trong công việc trồng trọt.
• Bảo vệ môi trường trong trồng trọt, làm cho môi trường sản xuất nông nghiệp sạch sẽ, không làm ô nhiễm môi trường.