Bệnh nhiễm virus cytomegalo - Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Virus cytomegalo hay CMV là một loại virus phổ biến. Một khi bị nhiễm, virus có thể tồn tại trong cơ thể người bệnh suốt đời. Hầu hết những người nhiễm đều không biết sự hiện diện của virus cytomegalo vì nó hiếm khi gây ra vấn đề ở những người khỏe mạnh.

Nếu đang mang thai hoặc hệ thống miễn dịch của bạn bị suy giảm, virus cytomegalo có thể trở nên đáng quan ngại. Phụ nữ mang thai nhiễm virus cytomegalo có thể truyền sang con và trẻ sẽ là người phát sinh các triệu chứng. Đối với những người bị suy giảm hệ thống miễn dịch, virus cytomegalo có thể gây tử vong.

Virus cytomegalo lây truyền từ người sang người qua dịch tiết cơ thể. Đây là bệnh chưa có phương pháp chữa dứt điểm nhưng có những loại thuốc giúp điều trị các triệu chứng.

Những dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm virus cytomegalo là gì?

Hầu hết những người khỏe mạnh bị nhiễm virus cytomegalo có thể không biểu hiện triệu chứng trong khi một số người lại gặp triệu chứng nhẹ. Những đối tượng có nhiều khả năng phát sinh triệu chứng là:

• Trẻ sơ sinh bị nhiễm virus cytomegalo trước khi sinh (nhiễm virus cytomegalo bẩm sinh);
• Trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh trong khi sinh hoặc sau đó không lâu (nhiễm virus cytomegalo chu sinh), thường do lây nhiễm qua sữa mẹ Những người có hệ thống miễn dịch yếu, chẳng hạn như người đã ghép tạng, tủy xương hoặc ghép tế bào gốc cũng như người bị nhiễm HIV

Triệu chứng ở trẻ em

Hầu hết các trẻ nhiễm virus cytomegalo bẩm sinh đều có vẻ khỏe mạnh khi sinh. Tuy nhiên, theo thời gian – đôi khi phải mất nhiều tháng hoặc nhiều năm sau – trẻ mới bắt đầu biểu hiện triệu chứng. Phổ biến nhất là mất thính lực và chậm phát triển. Một số ít trẻ khác cũng có thể gặp các vấn đề về thị lực.

Bên cạnh đó, những triệu chứng sau cũng phổ biến:

• Sinh non;
• Nhẹ cân khi vừa lọt lòng;
• Da và mắt vàng;
• Gan to, chức năng gan kém;
• Da có mảng màu tím hoặc phát ban hoặc cả hai;
• Đầu nhỏ bất thường (microcephaly);
• Lá lách to;
• Viêm phổi;
• Co giật.

Triệu chứng ở người bị suy giảm miễn dịch

Nếu hệ thống miễn dịch bị suy giảm, người bệnh có thể gặp các vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến:

Mắt Phổi Gan Thực quản Dạ dày Ruột Não bộ 

Thông thường là những triệu chứng như:

Sốt Tiêu chảy Viêm phổi Viêm gan Viêm não Loét ống tiêu hóa Thay đổi hành vi Suy giảm thị lực, thậm chí là mù lòa Co giật Ngất

Triệu chứng ở người lớn khỏe mạnh

Hầu hết những người bị nhiễm virus cytomegalo là người khỏe mạnh thì ít gặp phải triệu chứng. Khi bị nhiễm lần đầu, một số người trưởng thành có thể có các triệu chứng tương tự như bệnh bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng, bao gồm:

• Mệt mỏi;
• Sốt;
• Đau họng;
• Đau cơ.

Hãy ngay lập tức đến viện khám nếu bạn:

• Có hệ thống miễn dịch yếu và đang gặp phải các triệu chứng nhiễm virus cytomegalo.
• Đối với những người có hệ thống miễn dịch yếu, virus này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng hoặc thậm chí gây tử vong.
• Những người đã từng cấy ghép tế bào gốc hoặc nội tạng là các đối tượng có nguy cơ cao nhất.
• Có triệu chứng bệnh giống bạch cầu đơn nhân trong khi đang mang thai.

Virus cytomegalo có mối liên quan với các loại virus gây bệnh thủy đậu, virus herpes gây mụn rộp sinh dục và virus gây bệnh bạch cầu đơn nhân. Một khi cơ thể đã nhiễm virus cytomegalo thì virus này sẽ tồn tại trong cơ thể suốt đời. Chu kỳ của virus cytomegalo gồm giai đoạn ở thể ngủ và giai đoạn hoạt động trở lại. Khi cơ thể khỏe mạnh, virus chủ yếu ở thể ngủ. Khi hệ miễn dịch bị suy giảm, chúng có thể tái hoạt động và gây bệnh. 

Khi virus hoạt động trong cơ thể, người mang virus lây truyền chúng cho người khác qua dịch tiết cơ thể. Các tiếp xúc thông thường không phải con đường lây truyền virus cytomegalo.

Những cách mà virus lây truyền bao gồm:

• Chạm vào mắt, bên trong mũi hoặc miệng sau khi tiếp xúc với dịch tiết cơ thể của người bị nhiễm bệnh;
• Quan hệ tình dục với một người bị nhiễm bệnh (lây qua tinh dịch, dịch tiết âm đạo) Mẹ bị nhiễm và cho trẻ bú sữa mẹ;
• Ghép tạng, ghép tủy xương, tế bào gốc hoặc truyền máu ;
• Mẹ truyền sang con trong thai kỳ hoặc ngay sau khi sinh. Nguy cơ này sẽ cao hơn nếu người mẹ lần đầu bị nhiễm virus cytomegalo khi mang thai.

Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán nhiễm virus cytomegalo?

Các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm như xét nghiệm máu và các loại dịch cơ thể khác hoặc xét nghiệm mẫu mô có thể phát hiện virus cytomegalo.

Ở phụ nữ trong thai kỳ và trẻ sơ sinh

Nếu đang mang thai, việc xét nghiệm để xác định tiền sử nhiễm virus cytomegalo nếu có có thể là một quy trình quan trọng. Phụ nữ mang thai đã phát triển kháng thể virus cytomegalo có khả năng tái kích hoạt virus và lây nhiễm cho thai nhi.

Nếu chưa từng có tiền sử nhưng có dấu hiệu nhiễm mới virus cytomegalo trong thai kỳ, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm tiền sản (chọc ối). Kỹ thuật chọc dò nước ối thường được khuyến cáo khi nhận thấy những bất thường qua siêu âm có thể do virus cytomegalo gây ra. Nếu bác sĩ nghi ngờ trẻ mắc virus cytomegalo bẩm sinh, trẻ cần được xét nghiệm ngay trong vòng 3 tuần đầu tiên sau sinh. Nếu kết quả dương tính, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm bổ sung để kiểm tra chức năng các cơ quan khác của trẻ, chẳng hạn như gan và thận.

Ở những người bị suy giảm miễn dịch

Nếu là người có hệ thống miễn dịch yếu, xét nghiệm virus cytomegalo cũng rất quan trọng. Những người nhiễm HIV (AIDS) hoặc đã thực hiện cấy ghép tạng sẽ cần theo dõi sức khỏe thường xuyên ngay cả khi không có triệu chứng của cytomegalo.

Những phương pháp điều trị nhiễm virus cytomegalo

Đối với trẻ em và người lớn khỏe mạnh, việc điều trị thường không cần thiết. Người lớn khỏe mạnh mắc bệnh bạch cầu đơn nhân từ virus cytomegalo thường có thể phục hồi mà không cần dùng thuốc.

Riêng trẻ sơ sinh và những người bị suy giảm miễn dịch cần được điều trị khi biểu hiện các triệu chứng nhiễm virus cytomegalo. Phương pháp điều trị phụ thuộc vào các dấu hiệu, triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của chúng.

Thuốc kháng virus là phương pháp điều trị phổ biến nhất. Thuốc này có thể làm chậm sự nhân lên của virus nhưng không thể loại bỏ chúng hoàn toàn. Các chuyên gia đang nghiên cứu các loại thuốc và vắc-xin mới để điều trị và phòng ngừa virus cytomegalo.

Nếu nhiễm loại virus này nhưng cơ thể vẫn khỏe mạnh hay đang mắc bệnh nhẹ, rất có thể virus đang trong giai đoạn kích hoạt lại. Hãy tự chăm sóc bản thân, nghỉ ngơi nhiều và tăng sức đề kháng để cơ thể đủ khả năng kiểm soát nhiễm trùng.

Biến chứng từ virus cytomegalo sẽ khác nhau tùy thuộc vào sức khỏe tổng quát trước và trong khi bị nhiễm bệnh.

Người lớn khỏe mạnh

Virus cytomegalo hiếm khi gây bệnh bạch cầu đơn nhân ở 1 người trưởng thành khỏe mạnh. Các biến chứng hiếm gặp khác bao gồm các vấn đề với hệ thống tiêu hóa, gan, não và hệ thần kinh.

Những người bị suy giảm miễn dịch

Biến chứng có thể bao gồm:

• Mất thị lực do viêm võng mạc;
• Các vấn đề về hệ thống tiêu hóa như viêm đại tràng, viêm thực quản và viêm gan;
• Các vấn đề về hệ thần kinh như viêm não;
• Viêm phổi.

Trẻ sơ sinh nhiễm virus cytomegalo bẩm sinh

Trẻ sơ sinh có mẹ bị nhiễm khi mang thai có nhiều khả năng gặp biến chứng như:

• Mất thính lực;
• Khuyết tật trí tuệ;
• Vấn đề về thị lực;
• Co giật, động kinh;
• Yếu cơ hoặc rối loạn cơ bắp.

Vệ sinh cẩn thận là cách phòng chống virus cytomegalo tốt nhất. Bạn có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

• Rửa tay thường xuyên. Sử dụng xà phòng và nước trong 15-20 giây, đặc biệt nếu cần tiếp xúc với trẻ nhỏ và dịch cơ thể của trẻ như thay tã hay cho trẻ ăn uống. 
• Tránh âu yếm trẻ gần mắt, mũi hay miệng. Thay vì hôn trẻ ở môi, người thân có thể hôn lên trán. Điều này đặc biệt quan trọng nếu người thân đang mang thai.
• Tránh dùng chung đồ ăn hoặc uống cùng ly với người khác. Chia sẻ những vật dụng ăn uống và dụng cụ nhà bếp cũng có thể lây truyền virus cytomegalo.
• Cẩn thận với các sản phẩm dùng một lần. Khi vứt bỏ tã, khăn giấy và các vật dụng khác có chứa dịch cơ thể, hãy rửa tay thật kỹ trước khi chạm vào mặt.
• Làm sạch đồ chơi và các mặt phẳng. Làm sạch bất kỳ bề mặt nào tiếp xúc với nước tiểu hoặc nước bọt của trẻ em.
• Quan hệ tình dục an toàn. Đeo bao cao su khi quan hệ tình dục để tránh lây nhiễm virus cytomegalo qua tinh dịch và dịch âm đạo.

Nếu có hệ miễn dịch yếu, người bệnh có thể dùng thuốc kháng virus để ngăn ngừa nhiễm cytomegalo. Vắc-xin hiện đang được thử nghiệm cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Vắc-xin này có thể hữu ích trong việc ngăn ngừa nhiễm cytomegalo ở mẹ và trẻ sơ sinh, cũng như làm giảm khả năng khuyết tật ở trẻ được sinh ra từ những thai phụ bị nhiễm bệnh trong thai kỳ.

Trên đây là một số thông tin liên quan đến bệnh Nhiễm virus cytomegalo, hy vọng bài viết sẽ hữu ích cho các bạn trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh!