Sinh học 8 Bài 7: Bộ Xương

Trong bài này các em được tìm hiểu kiến thức cơ bản về bộ xương người như các thành phần chính của bộ xương, phân loại các loại xương, chức năng của bộ xương, khớp và phân loại khớp. Các em tập nhận biết các loại xương và khớp, phân biệt được các loại xương ngắn, dài, dẹt, khớp động, bất động, bán động...

1. Tóm tắt lý thuyết

1.1. Các phần chính của bộ xương

a. Cấu tạo

- Bộ xương được chia làm 3 phần: xương đầu, xương thân và xương chi.

Hình 7.1 Hình ảnh bộ xương người

- Xương đầu:

+ Xương sọ: 8 xương ghép lại tạo hộp sọ lớn chứa não.

+ Xương mặt nhỏ, hàm bớt thô hơn so với thú.

Hình 7.2 Xương đầu ở người (A) và Thú (B)

- Xương thân:

+ Cột sống: gồm nhiều đốt sống khớp với nhau và cong ở 4 chỗ thành 2 chữ S tiếp nhau giúp cơ thể đứng thẳng.

+ Xương sườn: gắn với cột sống và xương ức tạo thành lồng ngực.

Hình 7.3 Xương sườn

- Xương chi:

+ Xương chi trên: gồm đai vai và các phần tự do.

+ Xương chi dưới: gồm đai hông và phần tự do.

⇒ Đều có những phần tương tự nhau nhưng khác nhau về kích thước, cấu tạo đai vai và đai hông, sự sắp xếp của xương cổ tay, cổ chân, bàn tay, bàn chân.

Hình 7.4 Xương tay và xương chân

b. Chức năng

- Nâng đỡ giúp cơ thể đứng thẳng trong không gian.

- Tạo thành cái khung của các phần mềm, gân, cơ quan => có hình dạng nhất định

- Tạo thành các khoang chứa đựng và bảo vệ các bộ phận bên trong cơ thể

- Cùng với hệ cơ là chỗ bám cho cơ thể vận động.

1.2. Phân biệt các loại xương

Hình 7.5 Phân biệt các loại xương

- Xương dài: hình ống chứa tủy đỏ ở trẻ em và tủy vàng ở người lớn

  • Ví dụ: xương ống tay, xương đùi, xương cẳng chân

- Xương ngắn: kích thước ngắn

  • Ví dụ: xương cổ tay, cổ chân,…

- Xương dẹt: hình bản dẹt, mỏng

  • Ví dụ: xương bả vai,…

1.3. Các khớp xương

- Khớp là nơi tiếp giáp giữa các đầu xương.

- Có 3 loại: khớp động, khớp bán động, khớp bất động.

Hình 7.7 Các loại khớp xương. A,B Khớp động. C Khớp bất động. D Khớp bán động

Bảng cấu tạo các loại khớp

2. Bài tập minh họa

Bộ xương người gồm mấy phần? Mỗi phần gồm những xương nào?

Hướng dẫn giải

- Bộ xương được chia làm 3 phần: xương đầu, xương thân và xương chi

+ Xương đầu: 

  • Xương sọ: (8 xương ghép lại bằng khớp bất động có răng cưa) Chứa não phát triển.
  • Xương mặt (lồi cằm) có 6 đôi xương chẳn kết thành 1 khối và 3 xương lẻ, x/hàm cử động được

+ Xương thân:

  • Cột sống: Chia làm 5 đoạn (đoạn cổ, đ/ngực, đ/thắt lưng, đ/cùng, đ/cụt) nhiều đốt khớp lại có 4 chỗ cong (cổ, ngực, lưng, cùng)
  • Lồng ngực: Xương ức: 1 xương ức. Xương sườn: 12 đôi xương sườn

+ Xương chi:

  • Xương chi trước: gồm đai vai và phần tự do
  • Xương chi sau: gồm đai hông và phần tự do

3. Luyện tập

3.1. Bài tập tự luận

Câu 1: Sự khác nhau giữa xương tay và xương chân có ý nghĩa gì đối với hoạt động của con người?

Câu 2: Trình bày cấu tạo và vai trò của từng loại khớp

Câu 3: Cấu tạo của từng loại xương và chức năng của chúng

Câu 4: So sánh xương chi và xương thân.

3.2. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Loại xương nào dưới đây khác với các xương còn lại.

A. Xương ống tay

B. Xương đùi

C. Xương cẳng chân

D. Xương bả vai

Câu 2: Loại xương nào dưới đây tham gia cấu tạo nên lồng ngực ?

A. Xương cột sống

B. Xương ức

C. Xương sườn

D. Tất cả các đáp án trên

Câu 3: Hiện tượng uốn cong hình chữ S của xương cột sống ở người có ý nghĩa thích nghi như thế nào ?

A. Giúp phân tán lực đi các hướng, giảm xóc và sang chấn vùng đầu.

B. Giúp giảm áp lực của xương cột sống lên vùng ngực và cổ.

C. Giúp giảm thiểu nguy cơ rạn nứt các xương lân cận khi di chuyển.

D. Tất cả các đáp án trên.

Câu 4: Cơ thể người có bao nhiêu đôi xương sườn?

A. 10 đôi

B. 13 đôi

C. 11 đôi

D. 12 đôi

Câu 5: Loại xương nào dưới đây được xếp vào nhóm xương dài ?

A. Xương hộp sọ

B. Xương đùi

C. Xương cánh chậu

D. Xương sườn

4. Kết luận

Sau khi học xong bài này học sinh cần nắm được các yêu cầu:

  • Trình bày được các phần chính của bộ xương và xác định được các xương chính ngay trên cơ thể mình.
  • Phân biệt được các loại xương, khớp.
  • Phát triển kỹ năng làm việc theo nhóm và độc lập nghiên cứu SGK.
  • Rèn kỹ năng quan sát, so sánh, nhận biết kiến thức, tư duy logic tổng hợp.
Ngày:01/08/2020 Chia sẻ bởi:

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM