Máy thu hình là thiết bị nhận và tái tạo lại tín hiệu âm thanh và hình ảnh của đài truyền hình. Âm thanh và hình ảnh được xử lí độc lập trong máy thu hình.

Máy thu hình có hai loại là máy thu hình đen trắng và máy thu hình màu. Nguyên lí cơ bản của chúng gần giống nhau.

- Máy thu hình gồm 7 khối chính:

1. Khối cao tần, trung tần, tách sóng có nhiệm vụ nhận tín hiệu từ ăng ten, khuyếch đại tín hiệu này, tách sóng hình, tự động điều chỉnh tần số ngoại sai và hệ số khuyếch đại, đưa các tín hiệu tới khối 2, 3, 4

2. Khối xử lý tín hiệu âm thanh có nhiệm vụ nhận tín hiệu sóng mang âm thanh, khuyếch đại sơ bộ, tách sóng và khuyếch đại công suất để phát ra loa

3. Khối xử lý hình có nhiệm vụ nhận tín hiệu hình ảnh, khuyếch đại tín hiệu này, giải mã màu, khuyếch đại các tín hiệu màu đưa tới 3 catôt đèn hình màu.

4. Khối đồng bộ và tạo xung quét có nhiệm vụ tách lấy các xung đồng bộ dòng và xung đồng bộ mành, xung quét mành đưa tới cuộn lái tia của đèn hình. Đồng thời trong khối này còn tạo điện áp cao đưa tới anôt đèn hình

5. Khối phục hồi hình ảnh có nhiệm vụ nhận tín hiệu hình ảnh màu, tín hiệu quét để phục hồi hình ảnh phát lên màn hình.

6. Khối xử lý và điều khiển có nhiệm vụ nhận lệnh điều khiển từ xa hay phím bấm để điều khiển các hoạt động của máy thu hình

7. Khối nguồn có nhiệm vụ tạo các mức điện áp cần thiết để cung cấp cho các khối làm việc

a. Sơ đồ các khối xử lí tín hiệu màu

b. Nguyên lý hoạt động:

- Cơ cấu phát và thu màu trong truyền hình màu là phối hợp các màu cơ bản là đỏ (R), lục (G), lam (B).

- Tín hiệu từ tách sóng hình tới:

• Khối 1 khuyếch đại và xử lý tín hiệu chói Y.
• Khối 2 giải mã màu R-Y và B-Y. Đầu ra của khối 1 và khối 2 đưa tới mạch ma trận 3 để khôi phục lại 3 tín hiệu màu cơ bản.

- Đầu ra của các khối 1 và 2 đưa tới mạch ma trận 3 để khôi phục lại ba tín hiệu màu cơ bản, đó là màu đỏ (R), màu xanh lục (G), màu xanh lam (B). 

- Các tín hiệu màu cơ bản này được khuyếch đại lần cuối qua các khối 4, 5, 6 để biên độ đủ lớn và đảo pha thành cực tím âm rồi đưa tới ba catôt đèn hình màu điều khiển ba tia điện tử bắn lên các điểm phát màu tương ứng đỏ, lục, lam trên màn hình.

- Các màu cơ bản trên hoàn trộn với nhau thành hình ảnh màu.

Bài 1: Máy thu hình có ảnh hưởng như thế nào tới sức khoẻ?

Hướng dẫn giải:

- Khi hoạt động, máy thu hình luôn phát ra một lượng lớn tia bức xạ có hại cho cơ thể con người.

- Khi xem tivi, nhất là tivi màu mà ngồi quá gần màn hình, các hình ảnh màu sẽ làm người xem hoa mắt. Nếu xem liên tục trong một thời gian dài, nhãn cầu sẽ bị sóng quang kích thích, dẫn đến hiện tượng thị lực tạm thời giảm sút, nhìn mọi vật không rõ.

- Tia bức xạ phát ra từ màn hình tivi làm cho da người dễ bị nhiễm bụi, sắc tố của da lặn vào trong.

⇒ Ðể bảo vệ sức khoẻ, loại trừ và giảm bớt ảnh hưởng của tia bức xạ do tivi phát ra đối với con người, các nhà khoa học đã phát minh ra "màn bảo vệ" trong suốt lắp trước màn hình. Xem tivi qua "màn bảo vệ" này, ảnh hưởng của tia bức xạ sẽ bị hạn chế tối đa. 

Bài 2: Những màu nào được coi là màu cơ bản trong máy thu hình màu?

A. Lục, lam, chàm. 

B. Lục, lam, tím.

C. Đỏ, lục, vàng. 

D. Đỏ, lục, lam.

Hướng dẫn giải:

• Chọn đáp án D
• Đỏ, lục, lam.

Câu 1: Máy thu hình đen trắng và máy thu hình màu có đặc điểm gì giống và khác nhau

Câu 2: Nêu nguyên lí làm việc của máy thu hình màu qua sơ đồ khối.

Câu 3: Những màu nào được coi là màu cơ bản trong máy thu hình màu?

Câu 4: Làm thế nào để có được màu tự nhiên trên màn hình màu?

Câu 1: Nhiệm vụ của khối vi xử lí và điều khiển:

A. Nhận lệnh điều khiển từ xa

B. Nhận lệnh điều khiển từ các mạch trong máy

C. Nhận lệnh điều khiển từ phím bấm

D. Nhận lệnh điều khiển từ xa hay từ phím bấm để điều khiển các hoạt động của máy thu hình.

Câu 2: Phát biểu nào sau đây sai?

A. Tín hiệu hình ảnh được xử lí rồi đưa ra đèn hình.

B. Tín hiệu âm thanh được xử lí rồi đưa ra loa.

C. Cả 2 đáp án đều đúng.

D. Cả 2 đáp án đều sai.

Câu 3: Nhiệm vụ của khối xử lí tín hiệu âm thanh là:

A. Nhận tín hiệu sóng mang âm thanh.

B. Khuếch đại rồi đưa ra loa.

C. Nhận tín hiệu sóng mang âm thanh, khuếch đại, tách sóng điều tần và khuếch đại âm tần để phát ra loa.

D. Nhận tín hiệu sóng mang âm thanh, khuếch đại, tách sóng điều tần và khuếch đại cao tần để phát ra loa.

Câu 4: Máy thu hình gồm:

A. Máy thu hình đen

B. Máy thu hình trắng

C. Máy thu hình màu

D. Máy thu hình đen trắng và máy thu hình màu

Câu 5: Một máy thu hình chỉ có âm thanh thì khối nào bị hỏng:

A. Khối xử lí tín hiệu hình

B. Khối phục hồi hình ảnh

C. Khối đồng bộ và tạo xung quét

D. Khối nguồn

- Sau khi học xong bài này các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm sau:

• Biết được sơ đồ khối, nguyên lý của máy thu hình.
• Vẽ được sơ đồ khối của máy thu hình