Soạn bài Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa Ngữ văn 10 siêu ngắn

a. Nhận xét lời than thân:

- Người than thân: cô gái trẻ.

- Thân phận của họ: gian truân, long đong, lận đận, phụ thuộc vào người khác.

b. Thân phận người phụ nữ:

- Bài 1: người phụ nữ - tấm lụa đào.

-> Thân phận trôi nổi, chơi vơi, mất phương hướng trong cuộc đời.

- Bài 2: người phụ nữ - củ ấu gai.

-> Lời khẳng định phẩm chất và vẻ đẹp của người con gái.

a. Cách mở đầu bài ca dao:

- Cách mở đầu, motip dùng từ “Ai”.

- Từ “ai” gợi sự than trách nghe xót xa, ngậm ngùi.

b. Thủ pháp nghệ thuật:

- Hình ảnh ẩn dụ: mặt trăng, mặt trời, sao Hôm, sao Mai.

- Biện pháp so sánh: “ta như sao vượt chờ trăng giữa trời”: khẳng định sự thủy chung, son sắt của lòng người.

c. Câu thơ cuối sử dụng biện pháp so sánh: Lời khẳng định về tình nghĩa thủy chung, son sắt.

- Chỉ ra những hiệu quả nghệ thuật trong bài ca dao sau:

+ Ẩn dụ: khăn, đèn.

+ Hoán dụ: mắt.

=> Khăn, đèn, mắt: biểu tượng cho nỗi niềm thương nhớ của người con gái đang yêu.

+ Phép điệp: “Khăn thương nhớ ai”: nhấn mạnh tô đậm, nỗi nhớ.

+ Câu hỏi tư từ: “khăn thương nhớ ai?”, “Đèn thương nhớ ai?”, “Mắt thương nhớ ai?”: sự nhớ nhung, bồn chồn, trằn trọc thâu đêm.

Phân tích và làm rõ vẻ đẹp độc đáo của hình ảnh chiếc cầu:

- Chiếc cầu có ý nghĩa tượng trưng cho sự nối liền khoảng cách.

- Chiếc cầu - dải yếm là một hình tượng độc đáo trong ca dao:

+ Hình ảnh chiếc cầu dải yếm mãnh liệt và cũng là một ý tưởng táo bạo.

+ Xưa nay, ước mong được ở gần nhau là ước mơ chính đáng của những người đang yêu.

Phân tích hai hình ảnh "muối" và "gừng" trong bài ca dao:

- Muối và gừng: gia vị, vị thuốc => hương vị trong cuộc sống.

- Gừng - muối: biểu trưng cho hương vị của tình người - tình nghĩa thủy chung, gắn bó, sắt son.

=> Câu 3, 4: khẳng định sự chung thủy, sắt son của đôi vợ chồng dù có gặp khó khăn, vất vả.

- Ca dao thường sử dụng những biện pháp nghệ thuật sau đây:

+ Nhân hóa, ẩn dụ, so sánh, hoán dụ.

+ Những hình ảnh (motip) mở đầu.

+ Thể thơ: lục bát, lục bát biến thể.

- Những biện pháp này có nét riêng so với nghệ thuật thơ của văn học viết:

+ Nó mang nhiều dấu ấn cộng đồng.

+ Đều quen thuộc, dễ nhận ra.

- Những bài ca dao sưu tầm mở đầu bằng "thân em" là:

+ "Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non".

+ "Thân em như con hạc đầu đình

Muốn bay không cất nổi mình mà bay".

- Sưu tầm những bài ca dao thể hiện nỗi nhớ người yêu:

+ "Nhớ ai em những khóc thầm

Hai hàng nước mắt đầm đầm như mưa".

+ "Nhớ ai ngơ ngẩn, ngẩn ngơ

Nhớ ai, ai nhớ, bây giờ nhớ ai

Nhớ ai bổi hổi bồi hồi

Như đứng đống lửa, như ngồi đống rơm".