Hội chứng hít phân su - Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Hội chứng hít phân su là gì?

Cứt su hay phân su có màu xanh đậm, được sản xuất trong ruột của thai nhi. Sau khi sinh, trẻ sơ sinh sẽ thải phân su trong vài ngày đầu tiên.

Những áp lực mà bé trải qua trước hoặc trong khi sinh có thể khiến trẻ thải phân su khi còn trong tử cung. Sau đó, phân su này trộn với nước ối trong thai nhi. Bé có thể hít hỗn hợp phân su và nước ối vào phổi ngay trước, trong hoặc ngay sau khi sinh. Tình trạng này được gọi là hội chứng hít phân su (MAS).

Mặc dù hội chứng hít phân su thường không đe dọa đến tính mạng, nhưng nó có thể gây ra các biến chứng sức khỏe đáng kể cho trẻ sơ sinh. Đặc biệt, nếu hội chứng này nghiêm trọng hoặc không được điều trị, nó có thể gây tử vong cho trẻ.

Những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng hít phân su là gì?

Trước hoặc trong khi sinh, bác sĩ có thể sẽ nhận thấy một hoặc nhiều triệu chứng của hội chứng hít phân su, bao gồm:

• Phân su hoặc những vệt và vết bẩn màu xanh đậm  trong nước ối;
• Da bé đổi màu – có thể là xanh lam (tím tái) hoặc xanh lá cây (do bị nhuộm bởi phân su);
• Vấn đề về hô hấp – bao gồm thở nhanh, thở khó khăn (khó thở) hoặc ngừng thở (ngưng thở);
• Bé có nhịp tim thấp trước khi sinh;
• Chỉ số Apgar thấp (được thực hiện ngay sau khi trẻ được sinh để nhanh chóng đánh giá màu sắc, nhịp tim, phản xạ, trương lực cơ và nhịp thở);
• Trẻ yếu;
• Thai nghén quá kỳ.

Nguyên nhân nào gây hội chứng hít phân su?

Trước khi bé được sinh ra, dịch thường chỉ di chuyển vào và ra khỏi khí quản (phần trên của đường thở). Phân su có thể được hít vào phổi nếu em bé thở hổn hển  khi còn trong bụng mẹ hoặc trong ngay sau khi sinh. Tình trạng thở hổn hển này thường xảy ra do một vấn đề (chẳng hạn như nhiễm trùng hoặc chèn ép dây rốn) khiến bé khó có thể nhận đủ oxy trước khi sinh.

Hội chứng hít phân su thường liên quan đến suy thai do các vấn đề trong bụng mẹ, chẳng hạn như nhiễm trùng hoặc khó khăn trong khi sinh. Thai nhi bị suy có thể thiếu oxy (giảm oxy), làm cho hoạt động đường ruột của bé tăng lên và gây giãn cơ thắt hậu môn (van cơ kiểm soát việc thải phân từ hậu môn). Do đó, phân su sẽ dễ dàng đi vào nước ối.

Tuy nhiên, việc xuất hiện phân su trong quá trình chuyển dạ và sinh nở không phải lúc nào cũng liên quan đến suy thai. Đôi khi, những em bé không bị suy thai vẫn thải phân su trước khi sinh. Dù ở trường hợp nào, một em bé thở hổn hển hoặc hít phải phân su có thể phát triển hội chứng hít phân su..

Các yếu tố rủi ro khác của gây hội chứng hít phân su bao gồm:

• Quá trình sinh nở khó và kéo dài;
• Tuổi thai cao (hoặc thai nghén quá kỳ);
• Người mẹ hút thuốc lá nhiều hoặc mắc bệnh tiểu đường, huyết áp cao (tăng huyết áp), bệnh hô hấp hoặc bệnh tim mạch mãn tính;
• Biến chứng dây rốn;
• Thai chậm phát triển (em bé phát triển chậm trong tử cung).

Sinh non không phải là một yếu tố rủi ro gây ra trẻ hít phân su. Trên thực tế, hội chứng này rất hiếm ở trẻ sinh ra trước 34 tuần.

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.

Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán hội chứng hít phân su?

Chẩn đoán được thực hiện dựa trên các triệu chứng trẻ sơ sinh và sự hiện diện của phân su trong nước ối.

Bác sĩ sẽ dùng ống nghe để nghe ngực trẻ sơ sinh nhằm phát hiện âm thanh của nhịp thở bất thường. Có một vài phương pháp thường được sử dụng để xác nhận chẩn đoán chưa:

Kiểm tra khí máu động mạch để đánh giá nồng độ oxy và carbon dioxide X-quang ngực để xem liệu phân đã xâm nhập vào phổi trẻ sơ sinh chưa

Những phương pháp nào giúp điều trị hội chứng hít phân su?

Nếu xảy ra hội chứng hít phân su, trẻ sơ sinh sẽ cần điều trị ngay lập tức để loại bỏ phân su từ đường hô hấp trên. Sau khi sinh, bác sĩ sẽ ngay lập tức hút phân su ra khỏi mũi, miệng và cổ họng của trẻ.

Nếu em bé không thở hoặc phản ứng tốt, bác sĩ có thể đặt một ống trong khí quản để hút chất dịch có chứa phân su từ khí quản. Việc hút có thể tiếp tục cho đến khi bác sĩ không thấy phân su trong dịch nữa..

Nếu trẻ sơ sinh vẫn không thở được hoặc có nhịp tim thấp, bác sĩ sẽ sử dụng túi và mặt nạ để giúp trẻ thở. Các thiết bị này cung cấp oxy và tăng kích thước phổi của trẻ.

Bác sĩ có thể cần đặt một ống trong khí quản trẻ sơ sinh để giúp trẻ thở nếu bé bệnh nặng hoặc không tự thở.

Sau khi được điều trị khẩn cấp, trẻ sơ sinh có thể được đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt để theo dõi nhịp thở. Điều trị bổ sung có thể cần thiết để tránh các biến chứng của hội chứng hít phân su. Năm phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

Liệu pháp oxy để đảm bảo có đủ oxy trong máu Sử dụng máy sưởi ấm để giúp bé duy trì nhiệt độ cơ thể Kháng sinh như ampicillin và gentamicin để ngăn ngừa hoặc điều trị nhiễm trùng Sử dụng máy thở để giúp trẻ thở Oxy hóa máu bằng màng ngoài cơ thể (ECMO) nếu bé không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác hoặc có huyết áp cao trong phổi (trong phương pháp điều trị này, máy bơm và máy thực hiện chức năng phổi sẽ làm công việc của tim và phổi để những cơ quan này có thể chữa lành)

Những biến chứng của hội chứng hít phân su là gì?

Hầu hết trẻ sơ sinh bị hội chứng hít phân su sẽ không có bất kỳ biến chứng sức khỏe lâu dài. Tuy nhiên, hội chứng là một vấn đề nghiêm trọng có thể ảnh hưởng ngay lập tức đến sức khỏe trẻ sơ sinh. Phân su trong phổi có thể gây viêm và nhiễm trùng.

Phân su cũng có thể chặn đường thở, làm phì đại phổi. Nếu phổi phì đại quá nhiều, nó có thể vỡ hoặc suy. Sau đó, không khí từ bên trong phổi có thể tích tụ trong khoang ngực và xung quanh phổi. Tình trạng này, được gọi là tràn khí màng phổi, gây khó khăn cho việc tái tạo phổi.

Hội chứng hít phân su làm tăng nguy cơ trẻ sơ sinh bị tăng huyết áp phổi dai dẳng. Huyết áp cao trong các mạch máu phổi sẽ hạn chế lưu lượng máu và khiến bé khó thở đúng cách. Huyết áp phổi ở trẻ sơ sinh là một tình trạng hiếm gặp nhưng đe dọa tính mạng.

Trong những trường hợp hiếm, hội chứng hít phân su nghiêm trọng có thể hạn chế oxy đến não trẻ, gây tổn thương não vĩnh viễn.

Làm thế nào để phòng ngừa hội chứng hít phân su?

Phát hiện sớm là biện pháp phòng ngừa tốt nhất trong việc ngăn ngừa hội chứng hít phân su. Việc theo dõi thai nhi trước khi sinh có thể xác định liệu em bé có bị suy không.

Bác sĩ có thể thực hiện các bước để giảm bớt sự suy yếu của thai nhi trong quá trình chuyển dạ và làm giảm khả năng phát triển hội chứng. Nếu trẻ bị suy yếu, bác sĩ sẽ sẵn sàng đánh giá và điều trị cho em bé ngay lập tức nếu có dấu hiệu của hội chứng hít phân su.

Hy vọng với một số thông tin trên đây về hội chứng hít phân su sẽ hữu ích cho các bạn trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh cho các bé. Chúc các bạn sức khỏe!