a. Khái niệm

- Chọn lọc giống là quá trình chọn lọc do con người tiến hành trên cây trồng, vật nuôi gồm hai mặt song song, vừa tích luỹ những biến dị có lợi - vừa đào thải những biến dị không có lợi cho con người, tạo giống cây trồng, vật nuôi.

b. Vai trò của chọn lọc trong chọn giống

- Chọn được những giống năng suất, chất lượng cao, chống chịu tốt.
- Đáp ứng nhu cầu của con người.
- Tạo giống mới để đáp ứng nhu cầu luôn thay đổi của con người.
- Phục hồi giống cũ đã có biểu hiện thoái hóa.

1.2. Các phương pháp chọn lọc

a. Phương pháp chọn lọc hàng loạt

- Chọn lọc hàng loạt là chọn lọc dựa trên kiểu hình, chọn ra những cá thể có kiểu hình tốt, phù hợp với mục tiêu chọn lọc để dùng làm giống.
- Phương pháp chọn lọc hàng loạt có 2 hình thức: Chọn lọc hàng loạt một lần và chọn lọc hàng loạt nhiều lần.

- Hai hình thức này giống nhau về cách tiến hành nhưng khác nhau ở năm bắt đầu chọn lọc.
- Phương pháp này không chỉ áp dụng ở cây trồng mà còn ở vật nuôi.

• Ưu điểm: Dễ thực hiện, ít tốn kém và có thể áp dụng trên phạm vi rộng.
• Nhược điểm: Không kiểm tra được kiểu gen nên không củng cố được biến dị tốt, dễ dẫn tới thoái hóa sau một thời gian chọn lọc.

b. Chọn lọc cá thể

- Chọn lọc cá thể là chọn lấy một số ít cá thể tốt, từ đó nhân lên một cách riêng lẻ theo từng dòng.

- Phương pháp chọn lọc hàng loạt cũng có 2 hình thức chọn lọc: chọn lọc cá thể một lần và chọn lọc cá thể nhiều lần.

• Ưu điểm: Kiểm tra được kiểu gen, tích luỹ và củng cố các biến dị tốt nên có hiệu quả cao.
• Nhược điểm: Tốn nhiều thời gian, công sức, khó thực hiện, khó áp dụng rộng rãi.

So sánh ưu, nhược điểm của phương pháp chọn lọc hàng loạt và chọn lọc cá thể?

Hướng dẫn giải:

Câu 1: Phương pháp chọn lọc hàng loạt một lần và nhiều lần được tiến hành như thế nào, có ưu nhược điểm gì và thích hợp với loại đối tượng nào?

Câu 2: Phương pháp chọn lọc cá thể được tiến hành như thế nào? Có ưu nhược điểm gì so với phương pháp chọn lọc hàng loạt và thích hợp với đối tượng nào?

Câu 1: Vai trò của chọn lọc trong chọn giống là:

A. Làm nâng cao năng suất và chất lượng của vật nuôi, cây trồng
B. Tạo ra giống mới góp phần phát triển chăn nuôi, trồng trọt
C. Phục hồi các giống đã thoái hóa, tạo ra giống mới hoặc cải tạo giống cũ
D. Loại bỏ các giống đã cũ và bị thoái hóa

Câu 2: Ưu điểm của phương pháp chọn lọc hàng loạt là:

A. Ứng dụng có hiệu quả trên tất cả các đối tượng vật nuôi, cây trồng
B. Nhanh tạo ra kết quả và kết quả luôn ổn định
C. Đơn giản, dễ làm, ít tốn kém, có thể áp dụng rộng rãi
D. Chỉ áp dụng một lần trên mọi đối tượng sinh vật

Câu 3: Có nhiều giống tốt qua một số vụ gieo trồng đã có biểu hiện thoái hoá rõ rệt do

A. sự xuất hiện đột biến và lai giống nhân tạo, do lẫn cơ giới trong gieo trồng, thu hoạch và bảo quản.

B. sự xuất hiện đột biến nhân tạo và lai giống tự nhiên, do lẫn cơ giới trong gieo trồng, thu hoạch và bảo quản.

C. sự xuất hiện đột biến và lai giống tự nhiên, do lẫn cơ giới trong gieo trồng, thu hoạch và bảo quản.

D. sự xuất hiện đột biến nhân tạo và lai giống nhân tạo, do lẫn cơ giới trong gieo trồng, thu hoạch và bảo quản.

Câu 4: Để tạo được một giống tốt, người ta thường tiến hành

A. nhân giống trực tiếp đột biến có lợi.

B. nhân giống trực tiếp biến dị tổ hợp có lợi.

C. dựa vào biến dị tổ hợp, đột biến được đánh giá, chọn lọc qua một thế hệ.

D. dựa vào biến dị tổ hợp, đột biến được đánh giá, chọn lọc qua nhiều thế hệ. 

- Sau khi học xong bài này các em cần:

• Trình bày được như thế nào là chọn lọc giống và vai trò của chọn lọc trong chọn giống.
• Phân tích và so sánh được ưu, nhược điểm của từng phương pháp chọn lọc.