Tổng hợp các công thức và bài tập về lý thuyết thặng dư Kinh tế chính trị

- Tiền tư bản bỏ ra gồm 2 phần:

 + Tư bản cố định: Tiền đầu tư vào máy móc thiết bị + nhà xưởng

+ Tư bản lưu động: Tiền đầu tư vào dưới dạng nguyên , nhiên , vật liệu + sức lao động.

VD: TB bỏ ra 2tr $ vào:

- 1.2tr $ máy móc nhà xưởng

- 500k $ nguyên , nhiên , vật liệu

→ 300k $ sẽ là tiền công cho sức lao động

Kết luận:

- ∑ ( TB cố định + TB lưu động ) = Chí phí sản xuất

- Giá trị thặng dư dôi ra ngoài khi người làm thuê bỏ sức lao động ra và bị TB chiếm không.

- Thời gian lao động gồm 2 phần:

+ Tgian lao động tất yếu: Là thời gian lao động bỏ ra để bù vào cho bằng chi phí ban đầu. ( hay sản xuất số sản phẩm cần thiết để bán )

+ Tgian lao động thặng dư: Là thời gian lao động tạo ra giá trị thặng dư cho xã hội

- PP tính giá trị thặng dư gồm 2 kiểu:

+ PP Tuyệt đối: Kéo dài thêm tg lao động / ngày mà giữ nguyên tg lao động tất yếu. ( hay là tăng cường độ lao động )

+ PP Tương đối: Cải thiện trình độ lao động , giảm tg lao động tất yếu mà tg lao động / ngày vẫn ko đổi. ( hay là tăng năng suất lao động )

VD:

1 ngày làm 8h chia làm 4h tất yếu – 4h thặng dư

* Theo PP Tuyệt đối: tăng từ 8h – 10h

- Do tg tất yếu ko đổi nên tg thặng dư tăng lên = 6h

- Theo trc khi tăng giờ Tỷ suất GTTD = m’ = (4/4) .100% = 100%

- Sau khi tăng 2 h: m’ = (6/4).100% = 150 % ( tăng 50 % )

* Theo PP Tương đối: giảm tg tất yếu từ 4h xuống còn 2h

- Do tg lao động / ngày ko đổi nên tg thặng dư tăng lên = 6h

- m’ = (6/2).100% = 300%

- Bản chất TB được chia ra 2 phần:

+ TB bất biến: Là bộ phân TB đầu tư biến thành giá trị mới mà đc bảo toàn trong suốt quá trình sản xuất rồi bán – kí hiệu c

= Giá trị (Chí phí máy móc + Chi phí mua nguyên , nhiên , vật liệu)

+ TB khả biến: Là bộ phận TB đầu tư dưới dạng sức lao động , khi tiêu dụng nó tạo ra giá trị mới lớn hơn – kí hiệu v

= tg lao động tất yếu. Tiền công /giờ

→ Giá trị hàng hóa = m + c + v = W

Với m – giá trị thặng dư .  m’ - tỷ suất thặng dư

m’ còn đc gọi là trình độ bóc lột của tư bản

v = tg lao động tất yếu . Tiền công/giờ

m = tg lao động thặng dư . Tiền công/giờ

→ m’ = (m/v) . 100% =(tg thặng dư)/(tg tất yếu) . 100%

 → Khối lượng giá trị thặng dư:

                M = m’ . V

M - khối lượng giá trị thặng dư ( hay quy mô bóc lột của TB )

V - Tổng tư bản khả biến đc sử dụng

VD: có 200 công nhân , làm trong 1 ngày 8 tiếng, 4 tiếng tất yếu, mỗi tiếng 2 $

                           vậy V = 200.4.2 = 1600 $

- Tỷ suất lợi nhuận:

          P’ = m/(c+v) . 100%

          M= P = Lợi nhuận

- Lợi nhuận bình quân    P’ (ngang) = ∑m/∑(c+v).100%

Vd: Ngành 1 – 80c + 20v =100 , m=20

Ngành 2 – 70c + 30v =100 , m=30

P’(ngang)= 50/200 . 100%=25%

- Lợi nhuận bình quân  P (ngang) = P’(ngang).100

Vd: P(ngang) = 25%.100 = 25

-  Giá cả hàng hóa = ∑ Tư bản bất biến + ∑Tư bản khả biến + P(ngang)

Bài 1: Công nhân làm việc thuê tạo nên khối lượng giá trị mới là 12.000 USD mỗi ngày, tỷ suất giá trị thặng dư 300%. Sau đó nhà tư bản kéo dài thời gian lao động từ 8h/ngày lên 9h/ngày, mà không trả thêm lương.

a/ Hãy xác định sự thay đổi của tỷ suất GTTD, khối lượng GTTD trong ngày.

b/ Vì sao có sự thay đổi như vậy?

Bài 2: Ban đầu nhà tư bản có trình độ bóc lột 200%, thuê công nhân làm việc 7,5h/ngày. Sau đó nhà tư bản kéo dài thời gian làm việc lên thành 8,5h/ngày mà không trả thêm lương. Kết quả, thu được khối lượng giá trị mới là 340.000 USD.

a/ Hãy xác định sự thay đổi của tỷ suất GTTD, khối lượng GTTD trong ngày.

b/ Vì sao có sự thay đổi như vậy?

Bài 3: Năm trước nhà tư bản gia công chi tiết máy phải ứng ra chi phí sản xuất 2.000.000 USD với cấu tạo hữu cơ tư bản 4/1, và có trình độ bóc lột 200%. Năm sau do mặt bằng giá trị hàng tiêu dùng trên thị trường giảm đi 20%, nên nhà tư bản đã giảm lương công nhân. Tuy nhiên thu nhập thực tế và năng suất lao động của công nhân, cùng với quy mô sản xuất của nhà tư bản không thay đổi.

a/ Hãy xác định sự thay đổi của tỷ suất GTTD, khối lượng GTTD, tỷ suất lợi nhuận.

b/ Vì sao có sự thay đổi như vậy?

Bài 4: Năm đầu, nhà tư bản có trình độ bóc lột 300% và thời gian công nhân làm việc mỗi ngày là 8h, cấu tạo hữu cơ tư bản là 9/1. Năm sau do mặt bằng giá trị hàng tiêu dùng trên thị trường giảm đi 20%, nên nhà tư bản đã giảm lương công nhân. Tuy nhiên thu nhập thực tế và thời gian lao động của công nhân, cùng với quy mô sản xuất của nhà tư bản không thay đổi. Kết quả năm sau nhà tư bản thu được khối lượng GTTD là 8 triệu USD.
a/ Hãy xác định sự thay đổi của tỷ suất GTTD, khối lượng GTTD, tỷ suất lợi nhuận.
b/ Vì sao có sự thay đổi như vậy?

Bài 5: Ban đầu, nhà tư bản có trình độ bóc lột 200% và thuê 500 công nhân làm việc, mỗi công nhân tạo nên giá trị mới là 900 USD. Sau đó, 80% giá trị thặng dư được dùng để tích lũy tư bản, làm cho cấu tạo hữu cơ tư bản tăng từ 5/1 lên thành 17/2, trong khi tiền lương công nhân giữ nguyên. Kết quả là tỷ suất lợi nhuận không đổi.

a/ Hãy xác định sự thay đổi của tỷ suất GTTD, khối lượng GTTD và xác định số lượng công nhân bị sa thải rồi thất nghiệp.

b/ Vì sao có sự thay đổi như vậy?

Mời các bạn bấm nút TẢI VỀ hoặc XEM ONLINE để tham khảo đầy đủ Tổng hợp các công thức và bài tập về lý thuyết thặng dư Kinh tế chính trị!