Soạn bài Miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự Ngữ văn 10 tóm tắt

- Miêu tả là sử dụng ngôn ngữ làm cho người nghe (người đọc, người xem) có thể thấy sự vật, hiện tượng, con người như đang hiện ra trước mắt.

- Biểu cảm bộc lộ những tình cảm, cảm xúc của bản thân trước sự vật, hiện tượng trong đời sống.

- Yếu tố miêu tả trong văn tự sự khá quan trọng, nó được xem là phương tiện để làm cho sự vật, con người, sự việc trở nên rõ ràng sinh động. Miêu tả trong văn miêu tả là phương thức chính để biểu hiện sự vật, hiện tượng, con người,…

- Biểu cảm trong văn tự sự cũng là phương tiện để bộc lộ cảm xúc trước nhân vật, hiện tượng, sự vật. Biểu cảm trong văn biểu cảm với mục đích chính thể hiện tình cảm, cảm xúc trước sự vật, hiện tượng.

- Biểu cảm và miêu tả trong văn tự sự chỉ là một yếu tố, còn biểu cảm trong văn biểu cảm và miêu tả trong văn miêu tả lại là phương thức.

- Hiệu quả của yếu tố miêu tả trong văn tự sự được thể hiện như sau:

+ Yếu tố đó có miêu tả được sinh động các đối tượng (nhân vật, cảnh vật, tâm trạng...) hay không?

+ Yếu tố đó có giúp cho việc kể chuyện được hấp dẫn hay không?

- Đánh giá hiệu quả của yếu tố biểu cảm trong văn bản tự sự:

+ Yếu tố biểu cảm có gây xúc động, gợi suy nghĩ đối vối bạn đọc hay không?

+ Yếu tố biểu cảm đó có giúp cho việc kể chuyện thêm sinh động và có hồn hay không?

- Đó là văn bản tự sự vì có các yếu tố cần thiết của một văn bản tự sự như: nhân vật.

- Đoạn trích sử dụng các yếu tố miêu tả, biểu cảm làm phương tiện cho việc kể chuyện.

+ Miêu tả: Tả trời ngàn sao.

+ Biểu cảm: Diễn tả cảm xúc của nhân vật tôi.

- Các yếu tố miêu tả và biểu cảm nâng cao hiệu quả văn tự sự, giúp chúng ta hình dung được khung cảnh sinh động khi hai nhân vật ngồi cạnh nhau.

Chọn và điền những từ như sau:

- Quan sát.

- Liên tưởng.

- Tưởng tượng.

- Thực tế mà nói nếu tác giả không có sự quan sát thì ta sẽ không thể thấy được những hình ảnh: trong đêm, tiếng "suối reo nghe rõ hơn, đầm ao nhen lên những đốm lửa nhỏ, hay hình ảnh"; "Cô gái nom như một chú mục đồng nhà trời, nơi có những đám cưới sao...". Những chi tiết ấy được xây dựng cần dựa vào cả liên tưởng, tưởng tượng của chính tác giả. Và chính nhờ sự liên tưởng ấy, ta mới có thể thấy được cuộc hành trình trầm lặng, ngoan ngoãn" của ngàn sao gợi nghĩ đến "một đàn cừu lớn".

Chúng ta cần thực hiện những điều sau:

- Quan sát kĩ càng, chăm chú, tinh tế.

- Những sự vật, sự việc khách quan đã hoặc sẽ lay động trái tim người kể.

- Trong các mục nêu ở trên thì ý (d) không chính xác vì khi sử dụng biểu cảm trong văn tự sự không thể chỉ tìm những cảm xúc, rung động trong tâm hồn người kể.

a. Ta thấy ngữ liệu trong đoạn trích kể lại cuộc chiến giữa Đăm Săn với Mtao Mxây có các yếu tố miêu tả và biểu cảm như sau:

- Yếu tố miêu tả khung cảnh cuộc chiến hiện ra chân thật, sinh động.

- Yếu tố biểu cảm thể hiện cảm xúc của các nhân vật, cộng đồng, cuộc chiến trở nên hoành tráng, dữ dội hơn.

b. Nhận xét đoạn trích:

- Nhà văn không miêu tả trực tiếp mà tưởng tượng “nếu như ta…tinh xảo” và suy ngẫm “những chiếc lá…thô kệch).

- Những câu văn miêu tả khắc họa vẻ đẹp tự nhiên của mùa thu.

- Những câu văn biểu cảm mang đến cho người đọc những cảm nhận lạ lẫm, lí thú.

- Những yếu tố miêu tả được sử dụng:

+ Tả về cảnh vật trong chuyến đi.

+ Tả về người bạn đồng hành.

- Sử dụng yếu tố biểu cảm để thể hiện tình cảm:

+ Tình cảm chung về chuyến đi.

+ Tình cảm trước cảnh vật, sự việc trong chuyến đi.

- Các yếu tố miêu tả, biểu cảm được đan cài vào bài viết tự sự, không quá sa đà vào miêu tả hay biểu cảm.