Ôn tập phần Tiếng Việt Ngữ văn 11

a. Nghĩa sự việc

- Là nghĩa tương ứng với sự việc được đề cập đến trong câu

- Biểu hiện:

+Câu biểu hiện hành động

+ Câu biểu hiện trạng thái, tính chất.

+ Câu biểu hiện quá trình

+ Câu biểu hiện tư thế

+ Câu biểu hiện sự tồn tại

+ Câu biểu hiện quan hệ

b. Nghĩa tình thái

- Là thái độ, sự đánh giá của người nói với sự việc Biểu hiện:

+ Khẳng định tính chân thực

+ Phỏng đoán sự việc

+ Đánh giá về mức độ hay số lượng

+ Đánh giá sự việc có thực, hay không có thực

+ Đánh giá sự việc đã xảy ra hay chưa xảy ra

+ Khẳng định khả năng sự việc

+ Là tình cảm của người nói đối với người nghe +Tình cảm thân mật, gần gũi

+ Thái độ kính cẩn

+ Thái độ bực tức, hách dịch.

- Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp

Ví dụ: “Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông”

- Từ không biến đổi hình thái

Ví dụ: “Con ngựa đá con ngựa đá”

- Ý nghĩa ngữ pháp là ở chỗ sắp đặt từ và cách dùng hư từ

Ví dụ: 

Tôi ăn cơm . Ăn cơm cùng tôi

Tôi đang ăn cơm

- Các phương tiện diễn đạt:

+ Từ vựng (phong phú) cho từng loại

+ Ngữ pháp: câu đa dạng, ngắn gọn

+ Biện pháp tu từ: không hạn chế

- Đặc trưng cơ bản:

+ Tính thông tin, thời sự

+ Tính ngắn gọn

+ Tính sinh động

+ Từ ngữ chung, lớp từ chính trị

+ Ngữ pháp: câu chuẩn mực

+ Biện pháp tu từ: sử dụng nhiều

+ Tính công khai về quan điểm chính trị

+ Tính chặt chẽ trong diễn đạt suy luận

+ Tính truyền cảm, thuyết phục

Câu 1. Phân tích biểu hiện về tính chung của ngôn ngữ xã hội và nét riêng của lời nói cá nhân trong đoạn thơ sau:

Gợi ý làm bài:

Đoạn thơ vẫn sử dụng ngôn ngữ chung của tiếng Việt. Điều đó thể hiện ở những phương diện sau:

- Các từ ngữ trong đoạn thơ đều thuộc vốn từ ngữ chung của tiếng Việt

- Về cơ bản, các từ ngữ vẫn kết hợp với nhau theo quy tắc kết hợp thông thường của tiếng Việt.

Ví dụ:

+ Hoa bắp lay: kết hợp danh từ với động từ theo quan hệ chủ - vị

+ Thuyền ai... Có chở trăng về kịp tối nay ?: kết hợp từ ngữ để tạo nên một câu hỏi theo mô hình của loại câu hỏi “có... không ?”.

- Nhưng trong đoạn thơ vẫn có nhiều biểu hiện của nét riêng trong lời nói của cá nhân tác giả.

Ví dụ:

+ Kết hợp dòng nước buồn thiu theo phép nhân hoá.

+ Kết hợp sông trăng theo phép ẩn dụ.

+ Kết hợp thuyền... chở trăng về theo một sự liên tưởng độc đáo; trăng dát vàng trên sông, nên thuyền đậu trên sông được hình dung như thuyền chở đầy trăng.

Câu 2. Đọc văn bản sau rồi trả lời câu hỏi ghi bên dưới:

Gợi ý làm bài:

Cần chọn phương án c, vì văn bản đã cho thuộc phong cách ngôn ngữ báo chí, thể loại tin ngắn, mang những đặc điểm rõ nét của một văn bản báo chí như tính thời sự, tính ngắn gọn, tính hấp dẫn về sự việc gây chú ý.

Qua bài học này các em cần nắm một số nội dung chính sau:

- Củng cố, hệ thống hoá những kiến thức về tiếng Việt đã học từ đầu năm.

- Rèn kĩ năng thực hành tiếng Việt và khả năng sử dụng tiếng Việt thành thạo.

- Tình yêu tiếng Việt.