Giải bài tập SGK Sinh 12 Nâng cao Bài 36: Thuyết tiến hóa hiện đại

Sự ra đời của thuyết tiến hoá tổng hợp dựa trên cơ sở nào?

Phương pháp giải

- Xem lại kiến thức về Học thuyết Lamac và học thuyết Đacuyn

- Kết quả học thuyết Lamac: Từ 1 loài ban đầu đã hình thành các loài khác nhau thích nghi với điều kiện sống khác nhau và không có loài nào bị diệt vong.

- Kết quả của học thuyết Dacuyn:

• Hình thành các loài khác nhau từ 1 loài tổ tiên là do quá trình chọn lọc tự nhiên.
• Thực chất của CLTN là sự phân hóa khả năng sống sót của các cá thể trong quần thể và kết quả của CLTN là quần thể sinh vật có các đặc điểm thích nghi với môi trường sống.

Hướng dẫn giải

• Từ sự khái quát hóa phát hiện của tế bào học về tính đặc trưng và ổn định của bộ NST ở mỗi loài. Waysman đã xây dựng giả thuyết chất di truyền độc lập với ngoại cảnh và phản đối quan niệm của Lamac về sự di truyền các đặc tính thu được.
• Từ sự phát hiện tính chất vô hướng của đột biến, ĐơVri (1901) cho rằng đột biến là loại biến dị gián đoạn, di truyền được, phát sinh do những nguyên nhân nội tại, không liên quan với ngoại cảnh.
• Khi nghiên cứu tác dụng của chọn lọc trong dòng thuần Giohanxơn đã rút ra kết luận khái quát sai lầm rằng chọn lọc tự nhiên không có vai trò sáng tạo.
• Sự hình thành thuyết tiến hóa tổng hợp được đánh dấu bằng ba cuốn sách chủ yếu và một hội nghị: “Di truyền học và nguồn gốc các loài”, “Nhịp độ và phương thức tiến hóa”, “Phân loại học và nguồn gốc các loài” và hội nghị về phát triển của thuyết tổng hợp ở Princeton (1947) nhằm thống nhất giữa các ngành sinh học theo tư tưởng quần thể và quyết định cho ra tạp chí “Tiến hóa”.
• Từ những năm 30 – 50 của thế kỉ 20 thuyết tiến hóa tổng hợp được hình thành dựa trên nhiều lĩnh vực: phân loại học, cổ sinh vật học, sinh thái học, học thuyết về sinh quyển, di truyền học quần thể. Thuyết tiến hóa tổng hợp đã làm sáng tỏ cơ chế tiến hóa.

Phân biệt tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn?

Phương pháp giải

• Xem lại kiến thức về học thuyết tiến hóa hiện đại
• Xem lại kiến thức về tiến hóa nhỏ 
• Xem lại kiến thức về tiến hóa lớn

Hướng dẫn giải

• Tiến hóa nhỏ là quá trình biến đổi thành phần kiểu gen của quần thể, đưa đến sự hình thành loài mới. Quá trình tiến hóa nhỏ diễn ra trong phạm vi phân bố tương đối hẹp trong thời gian lịch sử tương đổi ngắn, có thể nghiên cứu bằng thực nghiệm
• Cùng với sự phát triển của di truyền học quần thể và sinh học phân tử vấn đề tiến hóa nhỏ đã phát triển rất nhanh trong mấy thập kỉ gần đây và đang chiếm vị trí trung tâm trong thuyết tiến hóa hiện đại

- Tiến hóa lớn

• Tiến hóa lớn là quá trình hình thành các nhóm phân loại trên loài như chi, họ, bộ, lớp, ngành. Quá trình này diễn ra trên quy mô rộng lớn, qua thời gian địa chất rất dài và chỉ có thể nghiên cứu gián tiếp, qua các tài liệu cổ sinh vật học, giải phẩu so sánh, địa lí sinh vật học...
• Trước đây người ta xem tiến hóa lớn là hệ quả của tiến hóa nhỏ, cả hai đều theo một cơ chế chung. Chỉ sau khi việc nghiên cứu tiến hóa nhỏ đã đạt đỉnh cao, gần đây người ta mới bắt đầu tập trung vào vấn đề tiến hóa lớn, làm sáng tỏ những nét riêng của nó.

Vì sao quần thể là đơn vị tiến hóa cơ sở?

Phương pháp giải

- Xem lại kiến thức về học thuyết Lamac và học thuyết Đacuyn

- Kết quả học thuyết Lamac: Từ 1 loài ban đầu đã hình thành các loài khác nhau thích nghi với điều kiện sống khác nhau và không có loài nào bị diệt vong.

- Kết quả của học thuyết Dacuyn:

• Hình thành các loài khác nhau từ 1 loài tổ tiên là do quá trình chọn lọc tự nhiên.
• Thực chất của CLTN là sự phân hóa khả năng sống sót của các cá thể trong quần thể và kết quả của CLTN là quần thể sinh vật có các đặc điểm thích nghi với môi trường sống.

Hướng dẫn giải

Quần thể có đặc điểm: là đơn vị tổ chức tự nhiên, là đơn vị sinh sản nhỏ nhất, là nơi diễn ra quá trình tiến hóa nhỏ. Vì vậy quần thể thỏa mãn các điều kiện là đơn vị tiến hóa cơ sở:

• Có tính toàn vẹn trong không gian và thời gian
• Biến đổi cấu trúc di truyền qua các thế hệ.
• Tồn tại thực trong tự nhiên.

Nêu luận điểm cơ bản trong thuyết tiến hoá bằng những đột biến trung tính của Kimura. Thuyết này có phủ nhận thuyết tiến hoá bằng con đường chọn lọc tự nhiên?

Phương pháp giải

• Xem lại kiến thức về học thuyết tiến hóa hiện đại
• Xem lại kiến thức về chọn lọc tự nhiên
• Kimura đề ra thuyết tiến hoá bằng các đột biến trung tính (đại đa số các đột biến ở cấp phân tử là trung tính, nghĩa là không có lợi cũng không có hại).

Hướng dẫn giải

- Luận điểm cơ bản trong thuyết tiến hóa bằng những đột biến trung tính của Kimura:

• Đa số đột biến ở cấp độ phân tử là các đột biến trung tính.
• Sự tiến hóa diễn ra bằng sự củng cố ngẫu nhiên các đột biến trung tính không liên quan với tác dụng tích lũy của chọn lọc tự nhiên.
• Sự đa dạng trong cấu trúc của các đại phân tử prôtêin được xác minh bằng phương pháp điện di có liên quan đến sự củng cố ngẫu nhiên các đột biến trung tính, khó có thể giải thích bằng tác dụng định hướng của chọn lọc tự nhiên.
• Sự đa hình cân bằng trong quần thể đã chứng minh cho quá trình củng cố ngẫu nhiên các đột biến trung tính.
• Trong sự đa hình cân bằng, không có sự thay thế hoàn toàn một alen này bằng một alen khác, mà là sự ưu thế duy trì thể dị hợp về một hoặc một số cặp alen nào đó.

- M. Kimura, đặc biệt nhấn mạnh thuyết này đề cập tới sự tiến hoá ở cấp phân tử và chỉ bổ sung cho thuyết tiến hoá bằng con đường chọn lọc tự nhiên.

Hãy chọn phương án trả lời đúng. Đặc điểm nào sau đây không đúng với tiến hoá nhỏ?

A. Diễn ra trong phạm vi của loài, với quy mô nhỏ.

B. Diễn ra trong thời gian lịch sử tương đối ngắn

C. Có thể nghiên cứu bằng thực nghiệm.

D. Diễn ra trong thời gian lịch sử rất lâu dài.

Phương pháp giải

• Xem lại kiến thức về học thuyết tiến hóa hiện đại
• Xem lại kiến thức về tiến hóa lớn

Hướng dẫn giải

Diễn ra trong thời gian lịch sử rất lâu dài.

Đáp án D