Địa lí 10 Bài 20: Lớp vỏ địa lí. Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí

- Khái niệm: Lớp vỏ địa lí (lớp vỏ cảnh quan) là lớp vỏ của Trái Đất, ở đó các lớp vỏ bộ phận (khí quyển, thạch quyển, thủy quyển, thổ nhưỡng quyển và sinh quyển) xâm nhập, tác động lẫn nhau.

- Giới hạn:

   + Trên: Phía dưới của lớp ô zôn.

   + Dưới: Đáy vực thẩm đại dương và đáy lớp vỏ phong hóa ở lục địa.

   + Chiều dày khoảng 30 - 35km.

a. Khái niệm

- Khái niệm: Là quy luật về mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các thành phần và của mỗi bộ phận lãnh thổ nhỏ trong lớp vỏ địa lí.

- Nguyên nhân:

   + Nội lực và ngoại lực có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp tới các thành phần của lớp vỏ địa lí.

   + Các thành phần tự nhiên có sự tác động qua lại và gắn bó mật thiết với nhau.

b. Biểu hiện của quy luật

- Nội dung

   + Các thành phần tự nhiên luôn có sự ảnh hưởng phụ thuộc lẫn nhau.

   + Nếu một thành phần thay đổi sẽ kém theo sự thay đổi của các thành phần còn lại và toàn bộ lãnh thổ.

- Một số ví dụ:

   + Ví dụ 1: Khí hậu (lượng mưa tăng) thì sông ngòi (lưu lượng nước, dòng chảy tăng) dẫn tới địa hình (mức độ xói mòn tăng) và thổ nhưỡng (lượng phù sa tăng).

   + Ví dụ 2: Thực vật rừng bị phá hủy sẽ làm cho địa hình (xói mòn), khí hậu bị biến đổi và thổ nhưỡng (đất biến đổi).

c. Ý nghĩa thực tiễn

- Cần phải nghiên cứu kĩ, toàn diện môi trường tự nhiên.

- Dự báo trước những thay đổi của các thành phần tự nhiên khi tác động vào môi trường để đề xuất các giải pháp tháo gỡ.

Câu 1: Việc phá rừng đầu nguồn sẽ gây những hậu quả gì đối với đời sống và môi trường tự nhiên?

Gợi ý làm bài

Hậu quả của việc phá rừng đầu nguồn đối với đời sống và môi trường tự nhiên:

- Gây ra các thiên tai như lũ ống, lũ quét, sạt lở đất đá...đe dọa đời sống của dân cư ở vùng chân núi phía dưới.

- Đất trống đồi trọc gây xói mòn, thoái hóa, bạc màu đất đai, thu hẹp diện tích đất canh tác, giảm hiệu quả sản xuất nông - lâm nghiệp.

- Phá rừng làm mất nơi cư trú của nhiều loài động vật, suy giảm đa dạng sinh học.

- Môi trường tự nhiên: mất cân bằng sinh thái, gây hạn hán, giảm mực nước ngầm..

Câu 2: Lấy một vài ví dụ minh họa về những hậu quả xấu do tác động của con người gây ra đối với môi trường tự nhiên.

Gợi ý làm bài

Ví dụ:

- Phá rừng đầu nguồn:

+ Gây ra các thiên tai như lũ ống, lũ quét, sạt lở đất đá...đe dọa đời sống của dân cư ở vùng chân núi.

+ Gây xói mòn, thoái hóa đất đai, thu hẹp diện tích đất canh tác, giảm hiệu quả sản xuất nông -lâm nghiệp.

+ Làm mất nơi cư trú của nhiều loài động vật, suy giảm đa dạng sinh học.

+ Mất cân bằng sinh thái, gây hạn hán, giảm mực nước ngầm..

- Đổ rác, phân và nước thải sinh hoạt và công nghiệp xuống sông, hồ sẽ làm ô nhiễm nước sông, hồ nghiêm trọng.

- Xả khói công nghiệp chưa qua xử lí làm ô nhiễm không khí, gây thủng tầng ôdôn, biến đổi khí hậu.

Sau bài học cần nắm nội dung sau:

- Biết được cấu trúc của lớp vỏ địa lí

- Trình bày được khái niệm về quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí; nguyên nhân, các biểu hiện và ý nghĩa thực tiển của quy luật này.

- Biết phân tích để thấy rõ mối quan hệ mật thiết giữa các thành phần tự nhiên trong lớp vỏ địa lí.