Bài 1: Thị trường lao động

2.1 Cung về lao động của cá nhân

Đường cung yếu tố sản xuất phụ thuộc vào người chủ sở hữu nguồn lực sẵn sàng cung cấp nó ở thị trường hay không. Đường cung lao động đôi khi khác đường cung của các nguồn lực khác, bởi vì lao động gắn liền với người chủ sở hữu nó. Điều này làm cho đường cung lao động có tính đặc trưng.

Giá của một nguồn lực phản ánh chi phí cơ hội của nó, giá càng cao khi có nhiều cách sử dụng đối với nguồn lực và càng thấp khi nguồn lực chỉ được sử dụng để tạo ra một loại sản phẩm. Nói cách khác, giá càng cao khi nguồn lực càng khan hiếm và càng thấp khi nguồn lực dồi dào. Nhưng chi phí cơ hội lao động bao gồm thời gian nghỉ ngơi, giải trí mà người lao động phải hy sinh khi làm việc. Quyết định cung cấp lao động cho sản xuất, đòi hỏi mức tiền lương đủ để bù đắp cho sự hy sinh thời gian nghỉ ngơi, giải trí của người lao động.

Nói chung, lượng cung lao động nhỏ bao hàm một sự hy sinh nhỏ thời gian giải trí mà ở mức lương thấp vừa đủ. Lượng cung lao động lớn hơn bao hàm một sự hy sinh lớn hơn và đòi hỏi mức lương cao hơn. Kết quả là đường cung lao động dốc lên như trong hình 8.5a.

Nhưng nếu người lao động đạt đến mức thu nhập khá cao, thời gian giải trí đường như có giá trị hơn làm việc, ngay cả khi công việc kiếm được tiền lương cao hơn. Do đó đường cung lao động có thể trở nên dốc đứng hoặc uốn cong về phía sau như hình 8.5b khi người lao động đạt được mức thu nhập vừa dủ đối với mức sống đòi hỏi của họ.

Tại mức lương W₁, người lao động cung cấp h₁ giờ lao động, tổng thu nhập là hình chữ nhật OW₁Ah₁. Nếu mức tiền lương tăng lên W₂, người lao động tăng thêm giờ làm việc đến h₂, tổng thu nhập là OW₂Bh₂. Nhưng khi mức lương tăng đến W₃ thì họ chỉ muốn cung ứng số giờ lao động là h₃, để có mức thu nhập như trước và có nhiều thời gian giải trí hơn. Mức tiền lương cao có thể làm giảm lượng cung lao động.

Mức lương thực tế mà người lao động bắt đầu giảm giờ làm việc là gì?

Dĩ nhiên câu trả lời phụ thuộc vào người lao động. Nó phụ thuộc vào mức sống hiện tại của họ đối với tiêu chuẩn sống dự kiến. Và nó cũng phụ thuộc vào quan niệm của người lao động đối với công việc và giải trí. Nội dung này phù hợp với lý thuyết lựa chọn của ngưới tiêu dùng mà chúng ta đã phân tích chi tiết trong chương 3. Sự lựa chọn ở đây không phải giữa các mặt hàng này với mặt hàng khác, mà là giữa hàng hóa nói chung và giải trí.

Như vậy mục tiêu của người lao động được đặt ra ở đây không phải là tối đa hóa thu nhập mà là tối đa hóa hữu dụng. Hai tác động thay thế và tác động thu nhập giống hệt như trong mô hình chuẩn.

Tác động thay thế vì khi mức tiền lương tăng, cái giá phải trả cho thời gian rãnh rỏi cũng tăng, khuvền khích người lao động thay thế giải trí bằng làm việc.

Tác động thu nhập xuất hiện vì mức lương cao hơn làm tăng thu nhập thực của người lao động. Với thu nhập cao hơn, số lượng hàng hóa mà họ có thế mua nhiều hơn trong đó có sự giải trí - ảnh hưởng thu nhập này có xu hướng khuyến khích người lao động làm việc ít hơn.

Hình 8.6 biểu thị tác động thay thế và tác động thu nhập của một mức tién lương tăng cao. Ở đây giả sử không có nguồn thu nhập nào khác ngoài thu nhập do công việc mang lại.

Với mức tiền lương là 10 ngàn đồng một giờ, đường ngân sách là PQ. Người lao động tối đa hóa hữu dụng tại A, làm việc 8 giờ nhận mức thu nhập 80 ngàn đồng và hưởng thời gian rảnh rỗi 16 giờ một ngày.

Khi mức tiền lương là 20 ngàn đồng một giờ, đường ngân sách xoay lên thành RQ, họ tối đa hóa hữu dụng tại B, làm việc 4 giờ nhận mức thu nhập 80 ngàn đồng và hưởng thời gian rảnh rỗi 20 giờ một ngày. Mức lương cao hơn khuyến khích người lao động làm việc 12 giờ một ngày, là tác động thay thế. Nhưng tác động thu nhập vượt quá tác động thay thế và hạ thấp ngày lao động từ 8 giờ xuống 4 giờ.

Đối với một ngành cụ thể, đường cung về lao động phụ thuộc vào mức tiền lương được trả so với mức tiền lương ở các ngành khác cũng đòi hỏi những kỹ năng tương tự. Mức chênh lệch của tiền lương ở đây là do những khác biệt trong các đặc tính phi tiền tệ của công việc như là sự rủi ro, sự an nhàn, hoặc những giờ phi xã hội như ca tối,... khi xem xét đồng thời khía cạnh tiền tệ và phi tiền tệ thì không còn động cơ chuvền việc giữa các ngành.

Như vậy về mặt lý thuyết, với giả định công nhân có thể di chuyển tự do trong cùng một công việc giữa các ngành khác nhau và nếu mỗi ngành là nhỏ so với tổng thể nền kinh tế thì đường cung về lao động sẽ hoàn toàn co giãn (nằm ngang) ở mức tiên công hiện hành (được điều chỉnh đối với những lợi thế phi kinh tế). Khi tất cả các ngành khác trả mức lương cao hơn thì đường cung nằm ngang về lao động của ngành đó phải dịch chuyển lên trên. Trong trường hợp ngược lại, nếu đó là một loại lao động đặc thù chỉ có thể làm việc trong một ngành nhất định, ví dụ như nghệ sĩ pi-a- nô chỉ có thể làm việc trong ngành âm nhạc, đường cung về lao động trong ngành này thẳng đứng tại một số lượng nhất định, thì mức lương cao hơn của tất cả các ngành khác cũng không tác động gì đối với sự cân bằng trên thị trường pi-a-nô.

Trong thực tế, đường cung về lao động đối với một ngành cụ thể ít co giãn hơn mức hoàn toàn, vì ít có ngành nào nhỏ như thế lại có thể có tất cả những nghề mà họ muốn sử dụng.

Do vậy, với nguồn cung ứng lao động trong ngắn hạn tương đối cố định, việc mở rộng thuê lao động trong ngành đó sẽ đẩy mức tiền lương lên. Đường cung lao động của ngành dốc lên.

Tuy nhiên trong dài hạn, đường cung lao động cho ngành sẽ thoải hơn, vì nguồn cung ứng lao động cho các ngành trong toàn bộ nền kinh tế đã tăng lên, mức tiền lương không còn tăng cao như trong ngắn hạn.

Như vậy, việc tăng tiền lương trong một ngành sẽ lan ra các ngành khác. Mức độ lan tỏa như thế nào phụ thuộc vào tính lưu động của sức lao động.

Trong hình 8.7 cho thấy sự cân bằng trên thị trường lao động, đường cầu về lao động của nó là D_L dốc xuống cắt đường cung về lao động S_L dốc lên tại E, nơi mức lương W₀ và mức thuê lao động là L₀. Ở một mức lương W₁ thấp hơn mức cân bằng W₀, số lượng lao động muốn cung ứng sẽ ít hơn lượng lao động muốn thuê. Sự thiếu hụt lao động xảy ra và do đó mức tiền lương sẽ tăng đến điểm cân bằng. Ở một mức lương W₂, cao hơn W₀ số lượng lao động muốn cung ứng sẽ nhiều hơn lượng lao động muốn thuê. Sự dư thừa lao động xảy ra, người lao động với mong muốn có việc làm sẽ sẵn sàng nhận một mức lương thấp hơn, như vậy mức tiền lương sẽ hạ xuống điểm cân bằng.

Trong một nền kinh tế không ổn định, sự xác định giá cả và mức sử dụng các nguồn lực sẽ phức tạp. Cung và cầu tài nguyên không độc lập. Ví dụ nền kinh tế đang suy thoái, cầu sản phẩm và cầu các yếu tố sản xuất giảm, gây ra thất nghiệp và hạ thấp giá các nguồn lực. Vì mức sử dụng và giá cả các nguồn lực quyết định thu nhập cá nhân, do đó khi thu nhập cá nhân giảm, sự sụt giảm cầu sản phẩm và cầu các yếu tố sản xuất còn nhiều hơn nữa.

Hình 8.8, giả sử giá cả và tiền lương trong các ngành khác là cố định, ta cũng giả sử có sự suy thoái trong ngành xây dựng làm giảm cầu về xi măng, giá xi măng giảm, do đó làm dịch chuyển đường cầu về lao động trong ngành dịch chuyển sang trái, tiền lương giảm xuống W₁.

Ngược lại, giả sử rằng có sự đầu tư thêm máy móc thiết bị vào các ngành khác, ngoại trừ ngành xi măng. Với lượng vốn nhiều hơn để làm việc, lao động trong các ngành khác có năng suất cao hơn (MP_L tăng), làm cho MRP_L tăng, do đó những ngành này bây giờ trả mức lương cao hơn. Điều này làm dịch chuyển đường cung về lao động của ngành xi măng sang trái đến S_L’. Đối với mỗi mức tiền lương, ngành sản xuất xi măng bây giờ thu hút ít nhân công từ nguốn lao động chung hơn trước. Mức cân bằng mới về công nhân xi măng tại E₂. Việc thuê công nhân thu hẹp từ L₀ đến L₂ (hình 8.8).

Với sự lưu động hạn chế của lao động giữa các ngành, ngành xi măng có thể thu hút nhiều lao động hơn nếu nó trả mức tiền lương cao hơn, nhưng do ngành đó không cách ly khỏi các ngành khác nên đường cung về lao động của nó dịch chuyển sang trái khi tiền công ở các ngành khác tăng.

Trên đây là nội dung bài giảng Bài 1: Thị trường lao động mà eLib chia sẻ đến các bạn sinh viên. Hy vọng đây sẽ là tư liệu hữu ích giúp các bạn nắm được nội dung bài học tốt hơn.