Giải bài tập SBT Hóa 8 Bài 11: Luyện tập chương 1

Viết sơ đồ công thức hóa học của các hợp chất sau H₂S, PH₃, CO₂, SO₃.

Phương pháp giải

Để trả lời các câu hỏi trên cần nắm rõ lý thuyết về hóa trị.

Hướng dẫn giải

Sơ đồ công thức các hợp chất H₂S, PH₃, CO₂, SO₃ lần lượt là: 

Phương pháp giải

Để trả lời các câu hỏi trên cần nắm rõ lý thuyết về hóa trị.

Quy tắc hóa trị Xét phân tử 

Quy tắc hóa trị xét phân tử \(A_x^aB_y^b\)

Ta có : x. a = y. b

Biết x, y và a (hoặc b) thì tính được b (hoặc a)

Biết a , b thì tìm được x, y để lập công thức hóa học. chuyển thành tỉ lệ: x.y=b.a=b′.a′

Lấy x = b hay b’ và y = a’ ( nếu a’, b’ là những số đơn giản hơn so với a, b).

Hướng dẫn giải

Trong CT: X₂(SO₄)₃ nhóm (SO₄) có hóa trị II, gọi hóa trị của X là x

Theo quy tắc hóa trị: x.2 = II.3 ⇒ x = III ⇒ X có hóa trị III.

Và trong H₃Y biết H có hóa trị I, gọi hóa trị của Y là y

Theo quy tắc hóa trị: I.3 = y.1 ⇒ y = III ⇒ Y có hóa trị III.

CT hợp chất của X và Y là: X_aY_b

Theo quy tắc hóa trị : III.a = III.y ⇒ x : y = III : III = 1 : 1 

Vậy CT hợp chất X là XY.

Vậy ta chọn công thức (c).

Lập công thức hóa học và tính phân tử khối của các hợp chất có phân tử Na, Cu(II) và Al lần lượt liên kết với:

a) Brom Br (I).

b) Lưu huỳnh S (II).

Phương pháp giải

Để trả lời các câu hỏi trên cần nắm rõ lý thuyết về hóa trị và cách tính phân tử khối.

Quy tắc hóa trị xét phân tử \(A_x^aB_y^b\)

Ta có : x. a = y. b

Biết x, y và a (hoặc b) thì tính được b (hoặc a)

Biết a , b thì tìm được x, y để lập công thức hóa học. chuyển thành tỉ lệ: x.y=b.a=b′.a′

Lấy x = b hay b’ và y = a’ ( nếu a’, b’ là những số đơn giản hơn so với a, b).

Hướng dẫn giải

a) Với Br:

- Na và Br(I): Ta có: Na_x(Br)_y 

Theo quy tắc: I.x = I.y

Tỉ lệ: \(\frac{x}{y} = \frac{I}{{I}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 1\\
y = 1
\end{array} \right.\)

Vậy công thức hóa học của Na_x(Br)_y là NaBr.

Phân tử khối của NaBr: 23 + 80 = 103 đvC.

- Cu(II) và Br(I): Ta có: Cu_x(Br)_y

Theo quy tắc: x.II = I.y →  \(\frac{x}{y} = \frac{I}{{II}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 1\\
y = 2
\end{array} \right.\).

Vậy công thức hóa học của Na_xS_y là Na₂S.

Phân tử khối = 23.2 + 32 = 78 đvC

- Al và Br (I): Ta có: Al_x(Br)_y

Theo quy tắc: III.x = I.y → \(\frac{x}{y} = \frac{I}{{III}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 1\\
y = 3
\end{array} \right.\)

Vậy công thức hóa học của Al_x(Br)_y là Al(Br)₃.

Phân tử khối của Al(Br)₃: 27 + 80.3 = 267 đvC

b) Với S:

- Na và S(II): Ta có: Na_xS_y

Theo quy tắc: x.I = II.y → \(\frac{x}{y} = \frac{II}{{I}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 2\\
y = 1
\end{array} \right.\) 

Vậy công thức hóa học của Na_xS_y là Na₂S.

Phân tử khối = 23.2 + 32 = 78 đvC

- Al và S(II): Ta có Al_xS_y

Theo quy tắc: x.III = y.II → \(\frac{x}{y} = \frac{II}{{III}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 2\\
y = 3
\end{array} \right.\)

Vậy công thức của Al_xS_y là Al₂S₃

Phân tử khối = 27.2 + 32.3 = 150 đvC.

- Cu(II) và S(II): Ta có Cu_xS_y 

Theo quy tắc: II.x = II.y → \(\frac{x}{y} = \frac{II}{{II}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 1\\
y = 1
\end{array} \right.\)

Vậy công thức hóa học của Cu_xS_y là CuS.

Phân tử khối = 64 + 32 = 96 đvC

Lập công thức hóa học và tính phân tử khối của các hợp chất có phân tử gồm Ag (I), Mg, Zn và Fe (III) lần lượt liên kết với:

a) Nhóm (NO₃)

b) Nhóm (PO₄)

Phương pháp giải

Để trả lời các câu hỏi trên cần nắm rõ lý thuyết về hóa trị và cách tính phân tử khối.

Quy tắc hóa trị xét phân tử \(A_x^aB_y^b\)

Ta có : x. a = y. b

Biết x, y và a (hoặc b) thì tính được b (hoặc a)

Biết a , b thì tìm được x, y để lập công thức hóa học. chuyển thành tỉ lệ: x.y=b.a=b′.a′

Lấy x = b hay b’ và y = a’ ( nếu a’, b’ là những số đơn giản hơn so với a, b).

Hướng dẫn giải

a) Nhóm (NO₃):

- Ag và (NO₃): Ta có Ag_x(NO₃)_y

Theo quy tắc: x.I = y.I → \(\frac{x}{y} = \frac{I}{{I}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 1\\
y = 1
\end{array} \right.\)

Vậy công thức hóa học của Ag_x(NO₃)_y là AgNO₃.

Phân tử khối = 108 + 14 + 16.3 = 170 đvC.

- Mg và (NO₃): Ta có Mg_x(NO₃)_y 

Theo quy tắc: x.II = I.y →  \(\frac{x}{y} = \frac{I}{{II}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 1\\
y = 2
\end{array} \right.\) 

Vậy công thức hóa học của Mg_x(NO₃)_y là Mg(NO₃)₂.

Phân tử khối của Mg(NO₃)₂ = 24 + 2.(14 + 16.3) = 148 đvC

- Zn và (NO₃): Ta có Zn_x(NO₃)_y

Theo quy tắc: x.II = I.y →  \(\frac{x}{y} = \frac{I}{{II}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 1\\
y = 2
\end{array} \right.\) 

Vậy công thức hóa học của Zn_x(NO₃)_y là: Zn(NO₃)₂.

Phân tử khối = 65 + 2.(14+ 16.3) = 189 đvC

- Fe (III) và (NO3): Ta có Fe_x(NO₃)_y 

Theo quy tắc: x.III = y.I →  \(\frac{x}{y} = \frac{I}{{III}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 1\\
y = 3
\end{array} \right.\)

Vậy công thức hóa học của Fe_x(NO₃)_y là Fe(NO₃)₃.

Phân tử khối = 56 + 3.(14 + 16.3) = 242 đvC.

b)

- Fe(III) và (PO₄)

Theo quy tắc: x.III = y.III →  \(\frac{x}{y} = \frac{III}{{III}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 1\\
y = 1
\end{array} \right.\)

Vậy công thức hóa học là FePO₄.

Phân tử khối của FePO₄ =56 + 31 + 16.4 = 151 đvC.

- Mg và (PO₄):

Theo quy tắc: x.I = III.y →  \(\frac{x}{y} = \frac{III}{{II}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 3\\
y = 2
\end{array} \right.\) 

Vậy công thức hóa học là Mg₃(PO₄)₂

Phân tử khối = 24.3 + 2.(31 + 16.4) = 385 đvC

- Ag và (PO₄)

Theo quy tắc: x.I = III.y →  \(\frac{x}{y} = \frac{III}{{I}} \to \left\{ \begin{array}{l}
x = 3\\
y = 1
\end{array} \right.\) 

Vậy công thức hóa học của Ag_x(PO₄)_y là Ag₃PO₄

Phân tử khối = 108.3 + 31 + 16.4 = 419 đvC.

Công thức hóa học của một số hợp chất của nhôm viết như sau: AlCl₄; AlNO₃; Al₂O₃ ; AlS; Al₃(SO₄)₂; Al(OH)₂; Al₂(PO₄)₃. Biết rằng trong các số này chỉ một công thức đúng và S có hóa trị II hãy sửa lại những công thức sai.

Phương pháp giải

Để xác định công thức hóa học đúng, sai ta cần nắm rõ lý thuyết về cách lập công thức hóa học.

Quy tắc hóa trị xét phân tử \(A_x^aB_y^b\)

Ta có : x. a = y. b

Biết x, y và a (hoặc b) thì tính được b (hoặc a)

Biết a , b thì tìm được x, y để lập công thức hóa học. chuyển thành tỉ lệ: x.y=b.a=b′.a′

Lấy x = b hay b’ và y = a’ ( nếu a’, b’ là những số đơn giản hơn so với a, b).

Hướng dẫn giải

- Công thức hóa học đúng là Al₂O₃.

- Các công thức còn lại là sai. Sửa lại cho đúng: AlCl₃; Al(NO₃)₃; Al₂S₃; Al₂(SO₄)₃; Al(OH)₃; AlPO₄.

Cho biết tổng số các hạt proton, nơtron, electron tạo nên một nguyên tử một nguyên tố bằng 49, trong đó số hạt không mang điện là 17.

a) Tính số p và số e có trong nguyên tử.

b) Viết tên, kí hiệu hóa học và nguyên tử khối của nguyên tố.

c) Vẽ sơ đồ đơn giản của nguyên tử.

d) Số lớp electron và số electron lớp ngoài cùng có gì giống và khác so với nguyên tử O?

Phương pháp giải

a) Trong nguyên tử số p = số e. Mặt khác số n = 17 nên ta có:  số p = số e = (49−17)/2=16.

b) Xem bảng phụ lục SGK hóa học 8 trang 42.

c) Xem lại bài tập 4.6*.

Hướng dẫn giải

a) Trong nguyên tử vì số p = số e và nơtron là hạt không mang điện, nên theo đề bài, ta có : số p = số e = (49−17)/2 = 16.$\mathrm{}$

b) Tên nguyên tố : lưu huỳnh, kí hiệu hoá học S, nguyên tử khối là 32 đvC.

c) Sơ đồ đơn giản của nguyên tử S :

Nguyên tử S có ba lớp electron, khác với nguyên tử O chỉ có hai lớp. Giống với nguyên tử O là cùng có 6e ở lớp ngoài cùng

Một số hợp chất của nguyên tố T hóa trị III vơi nguyên tố oxi, trong đó T chiếm 53% về khối lượng.

a) Xác định nguyên tử khối và tên nguyên tố T.

b) Viết công thức hóa học và tính phân tử khối của hợp chất.

Phương pháp giải

Để viết đúng công thức hoá học của hợp chất AxBy phải xác định được các chỉ số x, y. Biết rằng, tỉ lệ phần trăm về khối lượng giữa hai nguyên tố trong hợp chất bằng đúng tỉ lệ khối lượng giữa hai nguyên tố trong 1 phân tử. Từ đây có các tỉ lệ như sau :

\(\frac{{x.NTK(A)}}{{y.NTK(B)}} = \frac{{\% A}}{{\% B}} \to \frac{x}{y} = \frac{{\% {m_A}.NTK(A)}}{{\% {m_B}.NTK(B)}}\)

Tính và rút gọn thành tỉ lệ hai số nguyên đơn giản nhất, thông thường thì x, y là hai số nguyên này. Ngoài ra, nếu biết trước phân tử khối của AxBy  thì xác định được chắc chắn x và y, không tính dựa theo tỉ lệ như trên.

Hướng dẫn giải

a) Gọi công thức của hợp chất là T₂O₃ và a là nguyên tử khối của T.

Theo đề bài, ta có tỉ lệ phần trăm khối lượng của T:

\(\frac{2a}{3.16} = \frac{53}{{47}}\) ⇒ a = 27 đvC

Nguyên tố T là nhôm.

b) Công thức hóa học của hợp chất là Al₂O₃.

Phân tử khối: 27.2 + 16.3 = 102 đvC.

Hợp chất A tạo bởi hidro và nhóm nguyên tử (XO_x) hóa trị III.

Biết rằng phân tử A nặng bằng phân tử H₂SO₄ và nguyên tố oxi chiếm 65,31% về khối lượng a.

a) Xác định chỉ số y và nguyên tử khối của nguyên tố X.

b) Viết tên, kí hiệu hóa học của X và công thức hóa học của A.

Phương pháp giải

a)

• Bước 1: Gọi công thức của A là H₃XO_y
• Bước 2: Tính phân tử khối của H2SO4 
• Bước 3: Phân tử khối của A bằng phân tử khối của H₂SO₄ nên ta có phương trình:

y.16 = (65,31.98)/100=64 (đvC)

=> y => phân tử khối của X

b) Dựa vào bảng SGK hóa học 8 trang 42 để xác định tên, kí hiệu và lập công thức hóa học của A.

Hướng dẫn giải

a) Gọi công thức của A là H₃XO_y (vì nhóm XO_y hóa trị III nên theo quy tắc hóa trị ta xác định được phân tử có 3 nguyên tử H)

Phân tử khối của H₂SO₄: 2 + 32 + 16.4 = 98 (đvC)

Vì A nặng bằng phân tử H₂SO₄ nên PTK của A là 98 đvC

Theo đề bài, ta có khối lượng của nguyên tố oxi trong hợp chất là:

16y = (65,31.98) : 100 = 64 (đvC)

⇒ y = 64 : 16 = 4

→ có 4 nguyên tử oxi trong hợp chất A.

Vậy nguyên tử khối của X là: 98 – (3 + 64) = 31 (đvC)

b) Tên nguyên tố là photpho, kí hiệu hóa học là P.

Công thức hóa học của A là H₃PO₄.