Giải bài tập SBT Vật lý 6 Bài 4: Đo thể tích vật rắn không thấm nước

Người ta dùng một bình chia độ ghi tới cm³ chứa 55cm³ nước để đo thể tích của một hòn đá. Khi thả hòn đá chìm hẳn vào bình, mực nước trong bình dâng lên tới vạch 86cm³. Hỏi các kết quả ghi sau đây, kết quả nào đúng?

A. V = 86cm³

B.V = 55cm³

C. V = 31cm³

D. V = 141cm³

Phương pháp giải

Vận dụng cách đo thể tích vật rắn không thấm nước và chìm trong nước dùng bình chia độ:

V_hđ = V - V_bđ

Hướng dẫn giải

Vì thể tích nước ban đầu trước khi thả hòn đá là (V_bđ = 55cm³). Thả hòn đá vào bình chia độ, mực nước bình chia độ dâng lên (V = 86cm³).

Vậy thể tích hòn đá là: V_hđ = V - V_bđ = 86 - 55 = 31 (cm³).

Chọn C.

Khi sử dụng bình tràn và bình chứa để đo thể tích vật rắn không thấm nước thì thể tích của vật bằng:

A. Thể tích bình tràn.

B. Thể tích bình chứa.

C. Thể tích phần nước tràn ra bình tràn sang bình chứa.

D. Thể tích nước còn lại trong bình tràn.

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng cần ghi nhớ:

Khi sử dụng bình tràn và bình chứa để đo thể tích vật rắn không thấm nước thì thể tích của vật bằng thể tích phần nước tràn ra bình tràn sang bình chứa

Hướng dẫn giải

Thể tích phần nước chứa tràn ra từ bình sang bình chứa chính là thể tích của vật rắn không thấm nước.

Chọn C 

Cho một bình chia độ, một quả trứng (không bỏ lọt bình chia độ), một cái bát, một cái đĩa và nước. Hãy tìm cách xác định thể tích quả trứng.

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về đo thể tích vật rắn không thấm nước và chìm trong nước để xác định thể tích quả trứng

Hướng dẫn giải

- Cách 1:

Đặt bát vào trên đĩa, đổ đầy nước vào bát. Thả trứng vào bát, nước tràn ra đĩa; đổ nước ở đĩa vào bình chia độ và đo thể tích nước này chính là thể tích quả trứng.

- Cách 2:

Đổ nước đầy bát, sau đó đổ nước vào bình chia độ. Bỏ trứng vào bát, đổ nước từ bình chia độ vào bát cho đầy, thể tích còn lại trong bình chia độ là thể tích quả trứng.

Hãy dùng bình chia độ của em và tìm các cách để đo thể tích của một quả bóng bàn (hoặc một quả cam, chanh...)

Phương pháp giải

Sử dụng kiến thức đo thể tích vật bằng bình chia độ để xác định các cách để đo thể tích của một quả bóng bàn

Hướng dẫn giải

- Cách 1:

+ Đổ nước vào bình đến vạch chia V₁

+ Thả vật vào bình lấy một que nhỏ nhấn vật xuống sao cho vật chìm hoàn toàn xuống nước, nước dâng lên đến vạch V₂

+ Thể tích vật bằng thể tích nước dâng lên: V = V₂ - V₁

- Cách 2:

+ Buộc hòn đá và quả bóng bàn với nhau, như vậy có thể làm chìm trong nước.

+ Đo thể tích hòn đá và quả bóng bàn V_o và đo thể tích hòn đá cùng dây buộc V₁.

+ Ta có thể tích của quả bóng bàn: V = V_o - V₁

Làm thế nào để đo được thể tích của một vật có hình dạng bất kì và thấm được nước bằng bình chia độ, chẳng hạn như viên phấn.

Phương pháp giải

- Dùng vật khác không thấm nước bọc vật đó

- Sử dụng kiến thức về đo thể tích vật rắn không thấm nước

Hướng dẫn giải

- Lấy đất sét bao quanh kín viên phấn rồi cho vào bình chia độ để đo thể tích viên phấn + đất sét.

- Sau đó bóc phần đất sét ra và cho vào bình chia độ để đo thể tích đất sét.

- Từ đó suy ra thể tích viên phấn.

Cho một cái ca hình trụ (hoặc vỏ hộp sữa đã bỏ nắp), một thước chia tới mm, một chai nước, một bình chia độ ghi 100cm³, chia tới 2cm³. Hãy tìm ba cách đổ nước vào tới mức nửa ca.

- Cách 1: Đổ nước vào đầy ca, sau đó dùng bình chia độ đo thể tích lượng nước trong ca, cuối cùng ta lại đổ vào lại trong ca một nửa lượng nước đã đo được.

- Cách 2: Dùng thước đo chiều cao của ca, đổ nước vào ca sao cho đến chiều cao bằng một nửa.

- Cách 3: Đặt ca nghiêng, đổ nước vào ca điều chỉnh sao cho đầy đến ngang đường chéo của ca.

Một bình tràn chỉ có thể chứa được nhiều nhất là 100cm³ nước, đang đựng 60cm³ nước. Thả một vật rắn không thấm nước vào bình thì thấy thể tích nước tràn ra khỏi bình là 30cm³. Thể tích của vật rắn là bao nhiêu?

A. 40cm³

B. 90cm³

C. 70cm³

D. 30cm³

Phương pháp giải

Sử dụng công thức tính thể tích vật rắn không thấm nước: V_vật = V_v+n - V_nước

Hướng dẫn giải

Khi thả một vật rắn không thấm nước vào bình thì thể tích nước tràn ra khỏi bình là 30cm³. Vậy tổng thể tích của vật và nước là:

V_v+n = 100 + 30 = 130 (cm³)

Thể tích của vật rắn là: V_vật = V_v+n - V_nước = 130 – 60 = 70 (cm³)

Nếu dùng bình chia độ để đo thể tích của một vật rắn thì trong trường hợp nào sau đây, thể tích của vật rắn được tính bằng công thức: V_R = V_L+H – V_L, trong đó V_R là thể tích vật rắn, V_L+R là thể tích đo chất lỏng chỉ khi đã bỏ vật rắn chìm vào chất lỏng trong bình chia độ, V_L là thể tích chất lỏng trong bình?

A. Vật rắn thấm nước và chìm một phần trong chất lỏng

B. Vật rắn thấm nước và chìm hoàn toàn trong chất lỏng

C. Vật rắn không thấm nước và chìm một phần trong chất lỏng

D. Vật rắn không thấm nước và chìm hoàn toàn trong chất lỏng

Phương pháp giải

Dựa vào kiến thức đo thể tích vật rắn không thấm nước và công thức V_R = V_L+H – V_L để xác định cách tính thể tích của vật rắn

Hướng dẫn giải

V_R = V_L+H – V_L

Nếu dùng bình chia độ để đo thể tích của một vật rắn thì đo được vật rắn không thấm nước và chìm hoàn toàn trong chất lỏng.

Chọn D

Để đo thể tích của vật rắn không thấm nước và có thể chìm hoàn toàn trong nước chỉ cần

A. một bình chia độ bất kì.

B. một bình tràn

C. một bình chia độ có kích thước sao cho vật rắn có thế bỏ lọt vào bình.

D. một ca đong.

Phương pháp giải

Sử dụng kiến thức đo thể tích vật rắn không thấm nước để chọn đáp án đúng:

Cần một bình chia độ có kích thước sao cho vật rắn có thể bỏ lọt vào bình

Hướng dẫn giải

Để đo thể tích của vật rắn không thấm nước và có thế chìm hoàn toàn trong nước chỉ cần một bình chia độ có kích thước sao cho vật rắn có thể bỏ lọt vào bình.

Chọn C.

Một miếng sắt hình hộp có các cạnh a = 1cm, b = 4cm, c = 6cm. Để xác định thể tích của miếng sắt người ta dùng các cách sau đây:

1. Dùng thước đo độ dài các cạnh rồi tính thể tích bằng công thức: V= a x b x c

2. Dùng bình chia độ có đường kính d với : 1cm < d < 4cm

3. Dùng bình chia độ có đường kính d với d < 4cm và bình tràn có đường kính lớn hơn 6cm

4. Dùng bình chia độ có đường kính d với d > 6cm

Hỏi cách nào ở trên có thể xác định được thể tích miếng sắt?

A. cách 1,3 và 4

B. cách 2,3 và 4

C. cách 1,2,3 và 4

D. cách 3 và 4

Phương pháp giải

Cần nắm được các cách để xác định thể tích:

- Đo độ dài các cạnh của hình hộp

- Dùng bình chia độ và bình tràn có đường kính thích hợp

Hướng dẫn giải

- Để xác định thể tích của miếng sắt người ta dùng:

+ Dùng thước đo độ dài các cạnh rồi tính thể tích bằng công thức: V = a x b x c

+ Dùng bình chia độ có đường kính d với d < 4cm và bình tràn có đường kính lớn hơn 6cm

+ Dùng bình chia độ có đường kính d với d > 6cm

→ Các cách 1, 3 và 4 ờ trên đều có thể xác định được thể tích của miếng sắt.

Chọn A

Khi thả một quả cam vào một bình tràn chứa đầy nước thì nước tràn từ bình vào một bình chia độ có GHĐ 300cm³ và ĐCNN 5cm³. Nước trong bình chia độ lên tới vạch số 215. Thể tích của quả cam bằng bao nhiêu?

A. 215cm³

B. 85cm³

C. 300cm³

D. cả 3 phương án trên đều sai

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng cần ghi nhớ:

Tuy có nước tràn ra khi thả quả cam vào nhưng quả cam nổi một phần nên lượng nước đã tràn không phải là thể tích của quả cam.

Hướng dẫn giải

Vì khi thả quả cam vào một bình tràn chứa đầy nước do quả cam thường nổi một phần nên nước tràn ra 215 cm³ không phải là thể tích của quả cam.

Chọn D

Bình chia độ trong thí nghiệm đo thể tích của vật rắn không thấm nước và không bỏ lọt vào bình chia độ, dùng để đo thể tích của

A. nước trong bình tràn khi chưa thả vật rắn vào.

B. nước còn lại trong bình tràn sau khi đã thả vật rắn vào.

C. nước tràn vào bình chứa

D. nước còn lại trong bình tràn sau khi đã thả vật rắn vào và nước tràn vào bình chứa.

Bình chia độ trong thí nghiệm trên dùng để đo thể tích của nước tràn vào bình chứa.

Đó cũng là thể tích vật

Chọn C.

Một bình chia độ có GHĐ 100cm³ và ĐCNN là 1cm³ chứa nước tới vạch sô 50. Khi thả vào bình một hòn phấn viết bảng thì nước dâng lên tới vạch 58. Thể tích của viên phấn bằng bao nhiêu?

A. 8cm³

B. 58cm³

C. 50cm³

D. cả 3 phương án đều sai

Phương pháp giải

Tuy có sự chênh lệch mực nước khi thả viên phấn vào nhưng không xác định đúng thể tích viên phấn vì viên phấn là một vật thấm nước.

Hướng dẫn giải

Cả ba phương án trên đều sai. Nếu viên phấn là một vật không thấm nước thì kết quả A là đúng, nhưng viên phấn là một vật thấm nước nên kết quả ấy là sai.

Chọn D

Hãy mô tả cách đo thể tích của một vật rắn không thấm nước bằng bình chia độ, bình tràn và bình chứa theo dàn ý sau:

1. Cách bố trí dụng cụ thí nghiệm.

2. Các bước làm thí nghiệm.

Chú ý:

- Vận rắn không bỏ lọt vào bình chia độ

-  Không yêu cầu vẽ hình.

Phương pháp giải

Cần nắm được cách đo thể tích vật rắn không thấm nước để xác định:

- Cách bố trí dụng cụ thí nghiệm

- Các bước làm thí nghiệm

Hướng dẫn giải

1. Cách bố trí dụng cụ thí nghiệm: Lấy một bình tràn đổ đầy nước và đặt bình chia độ vào chỗ hứng nước ở vòi tràn.

2. Các bước làm thí nghiệm.

Thả vật rắn vào bình tràn chứa đầy nước thì nước tràn vào bình chia độ. Đọc kết quả mực nước trong bình chia độ.

Thể tích của vật rắn bằng thể tích nước ở bình chia độ

Ba bạn Đông, An, Bình cùng tiến hành đo thể tích của một chiếc hộp sắt rỗng, kín có dạng hình hộp chữ nhật và có thể nổi trong nước.

Đông dùng thước đo các cạnh của hộp rồi tính thể tích của hộp theo công thức V = chiều dài x chiều rộng x chiều cao.

An thả hộp vào một bình tràn đựng đầy nước, đọc thể tích nước tràn vào bình chia độ để biết thể tích của hộp.

Bình thả hộp vào một bình tràn đựng đầy nước, dùng một hòn đá nặng không thấm nước đặt trên hộp cho cả hộp và hòn đá cùng chìm trong nước, đọc thể tích nước tràn vào bình chia độ đê xác định thể tích của hộp. Cách đúng là cách đo của

A. bạn Đông.

B. bạn An và Bình.

C. bạn Đông và Bình.

D. cả ba bạn.

Phương pháp giải

Để xác định cách đo đúng cần nắm được kiến thức về cách tính thể tích của hộp:

V = chiều dài x chiều rộng x chiều cao

Hướng dẫn giải

Cách đúng là cách đo của bạn Đông, hai cách còn lại đều sai.

Cách bạn An chỉ đo được thể tích phần chìm.

Cách bạn Bình thì đó là thể tích của cả hòn đá và hộp.

Chọn A

Hình 4.1 mô tả thí nghiệm đo thể tích của một hòn đá. Kết quả ghi thể tích của hòn đá trong trường hợp nào dưới đây là đúng?

A. V = 200cm³

B. V = 75cm³

C. V = 60cm³

D. V = 50cm³

Phương pháp giải

Từ sự chênh lệch mực nước trước và sau khi thả hòn đá để xác định thể tích hòn đá:

V_{hòn đá} = V_{nước + đá} - V_nước

Hướng dẫn giải

Chọn D

Vì thể tích ban đầu khi chưa có hòn đá là V_nước = 150 cm³.

Thể tích của nước và hòn đá sau khi thả hòn đá vào nước là V_{nước+ đá} = 200 cm³.

Vậy thể tích hòn đá là: V_{hòn đá} = V_{nước + đá} - V_nước = 200 - 150 = 50 (cm³)

Hình vẽ 4.2 mô tả thí nghiệm đo thể tích của một hòn đá. Kết quả ghi thể tích của hòn đá trong trường hợp nào sau đây là đúng?

A. V = 35cm³

B. V = 30cm³

C. V = 40cm³

D. V = 32cm³

Phương pháp giải

Từ thể tích nước tràn ra trong bình chia độ khi thả hòn đá vào bình nước để xác định thể tích hòn đá:

V_{hòn đá} = V_{nước tràn}

Hướng dẫn giải

Theo thí nghiệm hình 4.2 thì thể tích của một hòn đá: V_{hòn đá} = V_{nước tràn}

Vì thể tích nước tràn ra chính là thể tích của hòn đá.

Chọn B.

Trò chơi ô chữ

 Hàng ngang

1. Khi đo thể tích vật rắn không bỏ lọt vào bình chia độ, người ta phải dùng tới bình này.

2. Tên một dụng cụ được vẽ trong hình 2.1 SGK Vật lí 6.

3. Bình chia độ phải đặt theo phương này.

4. Tên dụng cụ mà học sinh dùng để vẽ đường thẳng.

5. Một tên gọi khác của thước dây.

6. Bình chia độ dùng để đo thể tích của chất này.

7. Việc làm cuối cùng khi đo độ dài hoặc thể tích.

8. Vật dùng để chứa chất lỏng tràn ra từ bình tràn.

9. Giá trị lớn nhất ghi trên dụng cụ đo.

10. Độ dài giữa hai vạch chia liên tiếp trên dụng cụ đo.

Hàng dọc được tô đậm

Từ nằm trong các ô in đậm theo hàng dọc chỉ tên của dụng cụ nào?

Phương pháp giải

Để xác định các từ khóa trong các ô chữ cần nắm được kiến thức về:

- Dụng cụ để đo thể tích, đường thẳng

- Các đo thể tích và độ dài

- Giới hạn đo và độ chia nhỏ nhất

Hướng dẫn giải