Giải bài tập SBT Vật Lí 10 Bài 1: Chuyển động cơ

Trong trường hợp nào dưới đây không thể coi vật chuyển động như một chất điểm?

A. Viên đạn đang chuyển động trong không khí.

B. Trái Đất trong chuyển động quay quanh Mặt Trời.

C. Viên bi trong sự rơi từ tầng thứ năm của một toà nhà xuống đất.

D. Trái Đất trong chuyển động tự quay quanh trục của nó. 

Phương pháp giải

Khi một vật chuyển động có khoảng cách rất lớn so với điểm mà ta xét thì vật đó được coi như chất điểm

Hướng dẫn giải

- Trái Đất trong chuyển động tự quay quanh trục của nó.

- Chọn đáp án D

Từ thực tế, hãy xem trong trường hợp nào dưới đây, quỹ đạo chuyển động của vật là đường thẳng?

A. Một hòn đá được ném theo phương ngang.

B. Một ô tô đang chạy trên quốc lộ 1 theo hướng Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh.

C. Một viên bi rơi từ độ cao 2 m.

D. Một tờ giấy rơi từ độ cao 3 m. 

Phương pháp giải

Tính trong thực tế thì quỹ đạo chuyển động của một ô tô đang chạy trên quốc lộ 1 theo hướng Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh là đường thẳng

Hướng dẫn giải

- Một ô tô đang chạy trên quốc lộ 1 theo hướng Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh thì quỹ đạo chuyển động của vật là đường thẳng.

- Chọn đáp án C

Người nào dưới đây có thể coi chiếc máy bay là một chất điểm?

A. Một hành khách trong máy bay.

B. Người phi công đang lái máy bay đó.

C. Người đứng dưới đất quan sát chiếc máy bay đang bay trên trời.

D. Người lái ô tô dẫn đường máy bay vào chỗ đỗ. 

Phương pháp giải

Khi khoảng cách từ vị trí của người đứng đến vị trí của máy bay rất lớn so với khối lượng máy bay thì lúc này máy bay được coi như chất điểm

Hướng dẫn giải

- Người đứng dưới đất quan sát chiếc máy bay đang bay trên trời có thể coi chiếc máy bay là một chất điểm.

- Chọn đáp án C

"Lúc 15 giờ 30 phút hôm qua, xe chúng tôi đang chạy trên quốc lộ 5, cách Hải Dương 10 km". Việc xác định vị trí của ô tô như trên còn thiếu yếu tố gì ?

A. Vật làm mốc.   

B. Mốc thời gian.

C. Thước đo và đồng hồ.                          

D. Chiều dương trên đường đi. 

Phương pháp giải

Sử dụng lí thuyết về chuyển động cơ của một vật để trả lời câu hỏi này

Hướng dẫn giải

- Việc xác định vị trí của ô tô như trên còn thiếu yếu tố chiều dương trên đường đi.

- Chọn đáp án D

Để xác định hành trình của một con tàu trên biển, người ta không dùng đến thông tin nào dưới đây?

A. Kinh độ của con tàu tại mỗi điểm.

B. Vĩ độ của con tàu tại điểm đó.

C. Ngày, giờ con tàu đến điểm đó.

D. Hướng đi của con tàu tại điểm đó. 

Phương pháp giải

Các yếu tố để xác định vị trí của một vật không bao gồm thời gian về ngày, giờ khi vật đến vị trí đó

Hướng dẫn giải

- Không cần dùng đến thông tin về ngày, giờ con tàu đến điểm đó.

- Chọn đáp án C

Trong trường hợp nào dưới đây số chỉ thời điểm mà ta xét trùng với số đo khoảng thời gian trôi ?

A. Một trận bóng đá diễn ra từ 15 giờ đến 16 giờ 45 phút.

B. Lúc 8 giờ một xe ô tô khởi hành từ Thành phố Hồ Chí Minh, sau 3 giờ chạy thì xe đến Vũng Tàu.

C. Một đoàn tàu xuất phát từ Vinh lúc 0 giờ, đến 8 giờ 05 phút thì đoàn tàu đến Huế.

D. Không có trường hợp nào phù hợp với yêu cầu nêu ra. 

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi này cần nắm được cách đo khoảng thời gian trôi của một vật

Hướng dẫn giải

- Một đoàn tàu xuất phát từ Vinh lúc 0 giờ, đến 8 giờ 05 phút thì đoàn tàu đến Huế.

- Chọn đáp án C

Một chiếc xuồng máy chạy trên đoạn sông có hai bờ song song với dòng chảy. Hãy trình bày và vẽ hình biểu diễn cách chọn vật mốc và các trục toạ độ của hệ quy chiếu để có thể xác định vị trí của chiếc xuồng ở thời điểm định trước đối với hai trường hợp:

a) Xuồng chạy dọc theo dòng sông.

b) Xuồng chạy từ bờ bên này sang bờ bên kia và mũi xuồng luôn hướng theo phương vuông góc với bờ 

Phương pháp giải

Khi xác định vị trí của một vật cần đủ các yếu tố về: một vật làm mốc, một hệ trục tọa độ và một đồng hồ đo thời gian

Hướng dẫn giải

a. Khi xuồng chạy dọc theo dòng sông thì quỹ đạo của nó sẽ là một đường thẳng song song với bờ sông, do đó nên chọn

- Một vật mốc O gắn cố định với bờ sông

- Một trục tọa độ Ox nằm dọc bờ sông

b. Khi xuồng chạy từ bờ này sang bờ kia thì quỹ đạo của nó là một đường cong, vì xuồng có thể chạy lúc nhanh, lúc chậm và nước có chỗ chảy xiết, có chỗ không, do đó ta nên chọn

- Một vật mốc O gắn cố định với bờ sông

- Hai trục tọa độ vuông góc Ox và Oy: Trục Ox nằm dọc bờ sông, trục Oy nằm vuông góc với bờ sông

Một ô tô chở khách xuất phát từ bến xe Hà Nội chạy trên đường quốc lộ 5 đi Hải Phòng. Nên chọn vật mốc và hệ quy chiếu như thế nào để có thể xác định vị trí của ô tô ở thời điểm định trước ? 

Phương pháp giải

Để xác định vị trí của ô tô khi đi từ Hà Nội đến Hải Phòng nên chọn vật mốc và hệ quy chiếu là quốc lộ 5 vì tuyến đường đó xe đi qua

Hướng dẫn giải

Quỹ đạo chuyển động của ô tô trùng với quốc lộ 5, do đó nên chọn 

- Một vật mốc O gắn cố định với quốc lộ 5

- Hệ quy chiếu chính là quốc lộ 5

Theo lịch trình tại bến xe ở Hà Nội thì ô tô chở khách trên tuyến Hà Nội - Hải Phòng chạy từ Hà Nội lúc 6 giờ sáng, đi qua Hải Dương lúc 7 giờ 15 phút sáng và tới Hải Phòng lúc 8 giờ 50 phút sáng cùng ngày. Hà Nội cách Hai Dương 60 km và cách Hải Phòng 105 km. Xe ô tô chạy liên tục không nghỉ dọc đường, chỉ dừng lại 10 phút tại bến xe Hải Dương để đón, trả khách. Tính khoảng thời gian chuyển động và quãng đường đi được của các hành khách sau :

a) Hành khách lên xe tại Hà Nội đi Hải Phòng.

b) Hành khách lên xe tại Hải Dương đi Hải Phòng. 

Phương pháp giải

- Cách tính khoảng thời gian chuyển động là:

thời gian đi = thời gian vật đến điểm đến - thời gian vật xuất phát

- Quãng đường đi được tính theo cách:

quãng đường đi được = khoảng cách ban đầu - khoảng cách còn lại

Hướng dẫn giải

a. Đối với hành khách lên xe tại Hà Nội thì bến xe Hà Nội được chọn làm mốc đường đi và thời điểm ô tô bắt đầu xuất phát được chọn làm mốc thời gian.

Trường hợp này, khoảng thời gian chuyển động là 

(8 giờ 50 phút - 6 giờ) - 10 phút = 2 giờ 40 phút

và quãng đường đi được đúng bằng độ dài của đoạn đường Hà Nội - Hải Phòng, tức là bằng 105 km.

b. Đối với hành khách lên xe tại Hải Dương thì bến xe tại Hải Dương được chọn làm mốc đường đi và thời điểm xe ô tô tiếp tục chạy từ Hải Dương được chọn làm mốc thời gian.

Trường hợp này, khoảng thời gian chuyển động là:

8 giờ 50 phút - (7 giờ 15 phút + 10 phút) = 1 giờ 25 phút

và quãng đường đi được là:

105 km - 60 km = 45 km