Công nghệ 9 Bài 8: Kỹ thuật trồng cây nhãn

- Cây nhãn thuộc nhóm cây ăn quả á nhiệt đới, có tích thích nghi rộng.

- Dinh dưỡng: Cây nhãn chứa nhiều nước, đường, axit hữu cơ, vitamin và chất khoáng. 

- Kinh tế

- Y học

- Bảo vệ môi trường: Cây nhãn cũng là cây xanh nên có tác dụng chống lũ lụt, xói mòn, điều hoà, làm sạch môi trường không khí.

a. Đặc điểm thực vật:

- Thuộc họ Bồ hòn

- Rễ: Rễ cọc phát triển, sâu 3 - 5m, rộng 1- 3 lần tán cây. Rễ tơ chủ yếu phát triển trong tán cây, sâu 10 - 15 cm

• Trồng bằng cành chiết: rễ ăn sâu: 0- 60 cm.
• Trồng bằng hạt: Rễ ăn sâu 1,6 m.

- Hoa: Hoa xếp thành chùm, ở ngọn và nách lá. 

• Có 3 loại hoa: đực, cái, lưỡng tính. 
• Hoa đực và hoa cái không chín cùng một lúc.

1. Hoa đực; 2. Hoa cái

b. Yêu cầu ngoại cảnh:

• Nhiệt độ: Nhiệt độ thích hợp từ 21°C - 27°C. Cây nhãn chịu được nóng và lạnh tốt hơn cây vải nên được trồng ở các vùng trong cả nước.
• Lượng mưa cần cho cây nhãn sinh trưởng và phát triển là 1200mm/năm. 
• Độ ẩm không khí 70 - 80%. Thời kì phân hoá mầm hoa và phát triển quả cần nhiều nước. Là cây chịu hạn nhưng nếu bị ngập nước từ 3 - 5 ngày cũng không bị ảnh hưởng như các cây ăn quả khác.
• Ánh sáng: Cây cần đủ ánh sáng, nhưng không ưa ánh sáng mạnh và chịu được bóng râm.
• Đất: Cây nhãn không kén đất nên trồng được trên nhiều loại đất, trong đó đất phù sa là thích hợp nhất, độ pH= 6- 6,5.​

a. Một số giống cây nhãn

Nhãn lồng, nhân đường phèn, nhân cùi, nhãn cùi điếc, nhàn nước… (các tỉnh phía Bắc); nhãn long, nhãn tiêu, nhãn giống da bò.

1. Nhãn lông; 2. Nhãn xuồng

b. Nhân giống cây

• Chiết cành.
• Ghép: Ghép áp, ghép chẻ bên, ghép mắt cửa sổ, ghép nêm.

c. Trồng cây:

- Thời vụ:

• Vụ xuân: Tháng 2- 4.
• Vụ thu: Tháng 8- 9.

- Khoảng cách trồng: Tuỳ thuộc vào loại đất mà có kgoảng cách trồng và mật độ khác nhau.

- Đào hố, bón phân lót: Đào hố và bón phân lót trước khi trồng 1 tháng.

d. Chăm sóc:

- Làm cỏ, vun xới: Làm cỏ quanh gốc cây, tránh chặt đứt rễ con vì rễ con mọc sát lớp đất mặt

- Bón phân thúc:

• Tiến hành bón phân hữu cơ và hoá học với khối lượng hợp lý phụ thuộc vào từng thời điểm bón.Cần tập trung bón khi ra hoa và sau khi thu hoạch quả. Với tỉ lệ phân chuồng : 30 – 50kg / cây + 1,5 – 2 kg N, 1 – 1,5 kg P, 1,5 – 2 kg K
• Cần bón theo hình chiếu tán cây vì rễ con ở đây phát triển mạnh, lông hút nhiều.

- Tưới nước: Tưới nước xung quanh gốc, có phủ rơm rạ để giữ ẩm. Tháng đầu 1- 2 lần/ ngày

- Tạo hình, sửa cành: Cắt bỏ các cành vượt, cành bị sâu bệnh.Sau khi thu hoạch cần tỉa cành cho cây

- Phòng trừ sâu bệnh: Cần phòng trừ một số sâu như bọ xít, sâu đục quả, sâu gặm vỏ cành, nhãn long nhung; một số bệnh như bênh thối hoa, bệnh mốc sương

- Thu hoạch: Bẻ từng chùm quả, không kèm theo lá. Vào buổi sáng hay buổi chiều.

- Bảo quản:

• Nơi râm mát.
• Bảo quản lạnh với t⁰: 5 – 10 ⁰C

- Chế biến: Sấy vải bằng lò sấy (nhiệt độ: 50- 60⁰C), đóng hộp …

Câu 1: Em hãy cho biết quả nhãn được dùng làm gì?

Gợi ý trả lời

- Ăn quả tươi hoặc sấy khô.

- Làm nước giải khát, đồ hộp.

- Làm thuốc (hạt, vỏ nhãn, cùi).

- Giá trị xuất khẩu thương mại

Câu 2: Em hãy cho biết thời gian thu hoạch nhãn vào lúc nào trong ngày là tốt nhất. Vì sao?

Gợi ý trả lời

- Nên thu hoạch quả trong ngày tạnh ráo, vào buổi sáng hoặc buổi chiều, tránh buổi trưa trời quá nóng. Thu quả xong nên để quả vào chỗ râm mát.

- Không nên thu quả vào ngày mưa vì lượng nước trong quả nhiều nhãn sẽ không ngọt lại hay bị thối hỏng. Cũng không nên thu vào ngày quá nóng quả sẽ hô hấp mạnh khi ở nhiệt độ cao, không có lợi cho cất trữ và vận chuyển đi xa.

Sau khi học xong bài này các em cần:

- Nêu được giá trị và điều kiện thích hợp để trồng cây nhãn

- Nắm được quy trình trồng, thu hoạch và bảo quản nông sản