Hoá học 9 Bài 53: Protein

a) Thành phần

Chủ yếu là cacbon, hidro, oxi, nitơ  và một lượng nhỏ S, P, kim loại…

b) Cấu tạo phân tử

Protein được tạo ra từ các amino axit, mỗi phân tử amino axit tạo thành một “ mắt xích” trong phân tử protein .

a) Phản ứng thủy phân

Protein + Nước \(\xrightarrow[Axit/Bazo]{t^{0}}\) Hỗn hợp amino axit

b) Sự phân hủy bởi nhiệt

Trong tóc có thành phần chính là Protein nên Khi đun nóng mạnh và không có nước , Protein bị phân hủy tạo ra những chất bay hơi và có mùi khét. 

c) Sự đông tụ

⇒ Một số Protein tan được trong nước, tạo thành dung dịch keo, khi đun nóng hoặc cho thêm hóa chất vào các dung dịch này thường xảy ra hiện tượng kết tủa Protein. Đây gọi là sự đông tụ Protein.

• Ứng dụng chính của Protein dùng để làm thức ăn.
• Ngoài ra, còn có những ứng dụng trong công nghiệp dệt (len, tơ tằm), da, mĩ nghệ (sừng, ngà).

Khi phân tích chất X được tách ra từ sản phẩm thuỷ phân protein, người ta thấy khối lượng mol phân tử của X là 75 gam/mol.

Đốt cháy 1,5 gam X thấy tạo ra 1,76 gam CO₂, 0,9 gam H₂O và 0,28 gam N₂.

a) Hãy xác định công thức phân tử của X.

b) Viết công thức cấu tạo của X.

Hướng dẫn giải

a) Khối lượng các chất sinh ra khi đốt cháy 1 mol X là:

mCO₂ = 1,76/1,5 x 75 = 88g → trong 1 mol có mC = 88/44 x 12 = 24g

mH₂O = 0,9x75/1,5 = 45g → mH = 45/18 x 2 = 5g

Trong 1 mol X có mN = 0,28/1,5 x 75 = 14g

Gọi công thức của X là C_xH_yO_zN_t

Ta có: 12x + y + 16z + 14t = 75

Vậy: 12x = 24 → x = 2

y = 5

14t = 14 → t = 1

Thay các giá trị của X, y, t vào ta được : 16z = 32 → z = 2.

Vậy công thức của X là C₂H₅O₂N.

Giải thích các hiện tượng sau :

a) Khi nấu canh cua thấy nổi lên các mảng gạch cua.

b) Khi giặt quần áo dệt từ tơ tằm hoặc len lông cừu không nên giặt bằng xà phòng có tính kiềm cao mà nên giặt bằng xà phòng trung tính.

Hướng dẫn giải

a) Do khi đun nóng các protein tan trong nước cua bị đông tụ.

b) Tơ tằm, lông cừu, len được cấu tạo từ protein, khi giặt bằng xà phòng có tính kiềm cao chúng dễ bị thuỷ phân làm quần áo mau hỏng.

Câu 1: Trong các loại lương thực, thực phẩm sau: gạo, kẹo, dầu lạc, trứng, loại nào

a) chứa nhiều chất béo nhất ?

b) chứa nhiều chất đường nhất ?

c) chứa nhiều chất bột nhất ?

d) chứa nhiều protein nhất ?

Câu 2: Có hai mảnh lụa bề ngoài giống nhau: Một được dệt từ sợi tơ tằm và một được dệt từ sợi bông. Cho biết cách đơn giản để phân biệt chúng.

Câu 3: 

a) So sánh sự giống nhau và khác nhau về thành phần, cấu tạo phân tử của axit amino axetic (H₂N – CH₂ – COOH) với axit axetic.

b) Hai phân tử axit aminoaxetic kết hợp với nhau bằng cách tách – OH của nhóm – COOH và – H của nhóm – NH₂. Hãy viết phương trình hóa học xảy ra.

Câu 1: Chọn nhận xét đúng: 

A. Protein có khối lượng phân tử lớn và cấu tạo đơn giản.

B. Protein có khối lượng phân tử lớn và do nhiều phân tử aminoaxit giống nhau tạo nên.

C. Protein có khối lượng phân tử rất lớn và cấu tạo cực kì phức tạp do nhiều loại aminoaxit tạo nên.

D. Protein có khối lượng phân tử lớn do nhiều phân tử axit aminoaxetic tạo nên.

Câu 2: Trong thành phần cấu tạo phân tử của protein ngoài các nguyên tố C, H, O thì nhất thiết phải có nguyên tố

A. lưu huỳnh. 

B. sắt.

C. clo.

D. nitơ.

Câu 3: Để phân biệt vải dệt bằng tơ tằm và vải dệt bằng sợi bông. Chúng ta có thể

A. gia nhiệt để thực hiện phàn ứng đông tụ.

B. đốt và ngửi nếu có mùi khét là vải bằng tơ tằm.

C. dùng quỳ tím .

D. dùng phản ứng thủy phân.

Sau bài học cần nắm các nội dung:

• Khái niệm, đặc điểm cấu tạo phân tử (do nhiều amino axit tạo nên) và khối lượng phân tử của protein
• Tính chất hóa học: Phản ứng thủy phân có xúc tác là axit, hoặc bazơ hoặc enzim,bị đông tụ khi có tác dụng của hóa chất hoặc nhiệt độ, dễ bị phân thủy khi đun nóng mạnh.