Địa lí 11 Bài 5: Một số vấn đề của khu vực Tây Nam Á và Trung Á

1.1.1. Tây Nam Á

• Diện tích: 7 triệu km².
• Dân số: 313 triệu người (2005).

a. Vị trí địa lý

• Vị trí: Nằm ở Tây Nam châu Á, tiếp giáp 3 châu lục: Á, Âu, Phi; án ngữ trên đường hàng hải quốc tế từ Á sang Âu. Có vị trí chiến lược về kinh tế, giao thông, quân sự.
• Bao gồm các nước: Armenia, Azerbaijan, Bahrain, Síp, Gruzia, Iran, Iraq, Israel, Jordan, Kuwait, Liban, Oman, Palestin (dải Gaza và Bờ Tây sông Jordan), Qatar, Ả Rập Saudi, Syria, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Yemen, Phần châu Á của: Ai Cập (bán đảo Sinai), Thổ Nhĩ Kỳ (Tiểu Á hay Anatolia).

b. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên:

• Khí hậu: nói chung khô, vai trò của biển không đáng kể. Cảnh quan khô hạn có sự phân hoá.
• Thuỷ văn: mạng lưới sông thưa, ngắn, ít nước.
• Tài nguyên chủ yếu là dầu mỏ tập trung quanh vịnh Pec-xich.

c. Đặc điểm xã hội:

• Nơi ra đời nhiều tôn giáo, nền văn minh.
• Hiện nay đa số dân cư theo đạo Hồi nhưng bị chia rẽ thành nhiều giáo phái mất ổn định.

1.1.2. Trung Á

• Diện tích: 5,6 triệu km².
• Số dân: 61,3 triệu người.

a. Vị trí địa lý

• Vị trí địa lí: Nằm ở trung tâm châu Á, không tiếp giáp biển hay đại dương nào, án ngữ trên con đường tơ lụa. Có vị trí chiến lược về quân sự, kinh tế.
• Bao gồm các nước: Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan, Mông cổ...

b. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên:

• Khu vực giàu có về tài nguyên dầu khí, sắt, đồng, thủy điện, than, urani…
• Khí hậu khô hạn → trồng bông và cây công nghiệp.
• Các thảo nguyên chăn thả gia súc.
• Thuỷ văn: thưa thớt, có 2 hồ lớn: Aran, Bankhat.

c. Đặc điểm xã hội:

• Khu vực đa sắc tộc, mật độ dân số thấp.
• Trừ Mông Cổ, đa số dân cư theo đạo Hồi.
• Giao thoa văn minh phương Đông và Tây.

1.1.3. Nét tương đồng giữa hai khu vực Tây Nam Á và Trung Á

•  Là những khu vực có vị trí mang tính chiến lược.
•  Khí hậu khô hạn.
•  Giàu tài nguyên khoáng sản (dầu mỏ)
•  Đang tồn tại những mâu thuẫn liên quan đến tranh chấp quyền lợi về đất đai, tài nguyên dẫn đến các cuộc xung đột sắc tộc, tôn giáo và khủng bố.

a. Vai trò cung cấp cấp dầu mỏ

Trữ lượng dầu mỏ lớn, Tây Nam Á chiếm 50% thế giới => nguồn cung chính cho thế giới.

→ trở thành nơi cạnh tranh ảnh hưởng của nhiều cường quốc.

b. Xung đột sắc tộc, tôn giáo và nạn khủng bố

- Nguyên nhân:

• Tranh giành đất đai, nguồn nước và tài nguyên.
• Can thiệp của nước ngoài, các tổ chức cực đoan.

- Thể hiện: xung đột dai dẳng của người ArabDo thái.

- Hậu quả: tình trạng đói nghèo ngày càng tăng, mất ổn định an ninh khu vực

Câu 1: Quan hệ giữa I-xra-en và Pa-le-xtin có ảnh hưởng như thế nào tới sự phát triển kinh tế - xã hội của cả hai quốc gia? Để cùng phát triển, hai nước cần phải làm gì?

Gợi ý làm bài

- Ảnh hưởng:

+ Về kinh tế:

• Nền kinh tế của I-xra-en gặp nhiều trở ngại trong phát triển kinh tế vì chi phí cao cho các cuộc chiến tranh, xung đột với các nước A-rập trong đó có Pa-le-xtin.
• Nền kinh tế của Pa-le-xtin kém phát triển, liên tục bị khủng hoảng 60% dân số sống nghèo khó, Liên hợp quốc thường xuyên phải trợ giúp

+ Về xã hội:

• Mâu thuẫn giữa người Do thái với người Pa-le-xtin và mâu thuẫn giữa đạo Hồi với đạo Do thái ngày càng tăng…
• Tình trạng bất ổn về chính trị giữa hai quốc gia này.

- Để cùng phát triển hai nước cần phải:

• Công nhận và tôn trọng chủ quyền của nhau.
• Xóa bỏ tình trạng đói nghèo, tăng cường dân chủ
• Bình đẳng trong phát triển kinh tế - xã hội.

Câu 2: Trong các nước dưới đây, nước nào thuộc khu vực Tây Nam Á, nước nào thuộc khu vực Trung Á?

Ca-dắc-xtan, Áp-ga-ni-xtan, I-ran, A-rập Xê-Út, U-dơ-bê-ki-xtan, I-rắc, Tuốc-mê-ni-xtan, Thổ Nhĩ Kì.

Gợi ý làm bài